İran İslam Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Süreç: Yazım hatası düzeltildi
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Nushirevan11 (mesaj | katkılar)
→‎Kültürel Devrim: Düzeltme yapıldı.
18. satır:
 
Humeyni devrimden önce [[Paris]]'te kaldı. 1 Şubat 1979'da İran'a milyonların katıldığı bir karşılamayla dönen Humeyni, cumhurbaşkanlığına getirildi ve ömür boyu devletin dini ve siyasi lideri olarak kaldı. Devrim sırasında ilk önce [[liberal]], [[solculuk|sol]] ve dini gruplar Şah'ı devirmek için birleşmiş, Şah'ın devrilmesinden sonra ise iktidara yükselen [[Ayetullah Humeyni]], muhalif liderleri ve grupları ortadan kaldırmış veya sindirmiştir. Devrimin oluşum sürecinde rantiyeci devlet modelinin petrol krizleri sonucunda çökmesi etkili olmuştur. Muhammed Rıza Şah'ın İranın gereksinimleriyle örtüşmeyen tarım politikaları kırsaldan Tahran'a göçü hızlandırmış ve büyük kentlerde siyasi İslam'a yönelen bir alt sınıf yaratmıştır. İran Devrimi'nin oluşumunda Amerika'nın İnsan Hakları Politikası ivmeyi arttırıcı bir rol oynamıştır. Aydınlar yayınladıkları açık mektuplarla [[demokratikleşme]] isteklerini belirtirken, ABD'nin de bu süreçte Şah'a baskı yapacağını düşünmekteydiler. Devrim sürecinde farklı gruplar şahı devirme amacıyla birleşmiş, İslamcılar bu süreç içinde güçlenerek devrimi bir İslam Devrimi'ne ve demokrasi sloganıyla solcu, muhafazakar, aydın grup ve halkı birleştirerek zafere ulaştıkları diğer grupları saf dışı bırakarak sonunda dünyanın en acımasız diktatörlüklerinden birine dönüştürmüşlerdir. Devrim sonucunda İran bayrağından yüz yıllar ve kimi yazara göre binlerce yıldır İran’ın simgesini oluşturan [[Aslan ve Güneş]] amblemi kaldırılmış yerine İslam cumhuriyeti amblemi olan "Allah" yazısının logo şekli konmuş ve çeşitli itirazlara neden olmuş ancak varlığını günümüze kadar sürdürmüştür. Devrim zafere ulaştığında 5yaşında küçük bir kız olan [[Marjane Satrapi]] kendi yaşadıklarını kitabının ardından [[Persepolis (film)]] adlı animasyon filmi olarak beyaz perdeye taşımış ve dünya çapında geniş yankıya neden olmuş Canes Film festivalinde Jüri özel ödülüne layık görülmüştür.<ref>Robin Wright: The Last Great Revolution/ Turmoil and Transformation in İran;2000 ABD, Çeviri: Şeniz Türkömer, Son Büyük Devrim;2001, Doğan Yayıncılık ISBN 975-6612-05-3</ref>
<ref>The Shah and the Ayatollah: İranian Mythology and Islamic Revolution; ISBN 0-275-97858-3: Fereydoun Hoveyda(Devrim öncesi 13yıl başbakanlık görevinde bulunmuş devrim sonrası idam edilen [[Amir Abbas Hoveyda|Amir Abbas Hoveydanın]]nın kardeşi)</ref><ref>Khomeinism: Essays on the Islamic Republic. University of California Press;1993, ISBN 978-0-520-08503-9</ref>
 
== Süreç ==
40. satır:
 
== Kültürel Devrim ==
[[Dosya:Montazeri.jpg| Büyük Ayetullah [[Hüseyin Ali Münteziri]]: Dini lider modelinin kurucusu ve devrimin başlarında Humeyni’nin veliahdı idi ancak devrimin zaferini takiben Sadegh Khalkhali ve diğer devrim organlarının cinayet işlercesine idam hükümleri vermesine, Kültürel devrime, Kadınların örtünmesinin mecburi olmasına, ABD büyükelçiliği baskını ve rehine krizi yaratılmasına, İran-Irak savaşının gereksiz uzatılmasına tepkisini koymuş sonunda 1600-8000 hüküm yemiş hapis yatan mahkûmun Humeyni’nin emriyle yargısız idam edilmesine tepki gösterdikten sonra makamından azl edilmiştir. Munteziri azl edildikten sonra Humeyni’ye yazdığı mektupta şöyle demiştir: Hiç biliyor musun ki İslam cumhuriyeti hapishanelerinde İslam adına işlenen cinayetlerin benzeri eski rejimde görülmemiş? Hiç biliyor musun ki insanlar [[Devrim Muhafızları]] tarafından soyulup tacize uğradıklarından artık kendilerini emniyette hissetmiyorlar? Hiç biliyor musun ki [[Devrim Muhafızları]] tarafından soyulan veya tacize uğrayanlar şikâyet ettiklerinde yargı veya polis üst makamların korkusundan susuyor ve hiçbir şey yapmıyorlar? Hiç biliyor musun ki hapishanelerde cinayetler işleniyor işkenceler uygulanıyor ve yargı sistemi buna göz yumuyor?" bu mektubunun ardından Muntazeri Devrim muhafızları tarafından evinde hapsedilmiş ve bir daha özgürce dışarı çıkmasına izin verilmemiştir. Münteziri 2009'da [[Mir Hüseyin Musevi]]nin vaadinde bulunduğu politikanın İslam cumhuriyetinin kurtarıcısı olduğuna inandığını ifade etmiş seçim sonrası çıkan olaylarda artık [[Hameney]]inin icazet makamı olamayacağını vurgulamış ancak aynı sene 87 yaşında hayata gözünü yummuştur. Cenaze töreninin yapılmaması için ailesine [[Devrim Muhafızları]] tarafından baskı yapılmış ancak yapılan cenaze töreni de İslam cumhuriyeti polisi ve istihbarat bakanlığı elemanları ve [[BeijBesic]] tarafından basılmış cenazesinde Hameney ve Ahmedinejad aleyhine sloganlar atılmıştır. Birçok kaynağa göre aslında onun cenaze törende dökülen kanlardan sonra Ahmedinejad aleyhine olan Protestolar tam olarak rejim aleyhine dönüşmüştür.<ref>http://www.bbc.co.uk/persian/İran/2009/11/091103_si_montazeri_usembassy.shtml</ref><ref>http://www.rahesabz.net/story/9117</ref><ref>http://www.rahesabz.net/story/9017</ref> |thumb|left]]
 
Aslında İslam devrimi iki bölümden oluşuyor: 1. [[Pehlevi]] rejiminin düşüşüyle sonuçlanan Solcu-İslami devrimci gruplarının katıldığı dünya çapında daha çok bilinen devrim ve 2. 1980-83 arası Humeyni ve yandaşlarınca gerçekleşen Kültürel devrim.