Alp Tigin: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
|||
4. satır:
== Yaşamı ==
Türk kökenli bir [[gulam]] olan Alp Tegin, [[Samanîler|Samani]] Emîri Ahmed bin İsmâil' in 914 yılında ölümünden kısa bir süre önce satın alınarak [[Samanîler|Samani Devleti]]' nin hizmetine girdi. Bulunduğu yerdeki başarıları neticesinde Nasr bin Ahmed tarafından azât edildi. Onun ölümünden sonra [[Samanîler|Samani]] tahtına oturan Nûh bin Nasr (943-954) döneminde önce emîrlik, daha sonra da Hâcibü’l-hüccâblık makamına yükseldi. Nûh bin Nasr’ın ölümünden sonra on yaşındaki oğlu Abdu’l-melik b. Nûh b. Nasr (Müeyyed Abdül Melik) (954-961) döneminde daha da ön plana çıktı. 956-961 yılları arasında yaşanan bir takım olaylar neticesinde devletin askeri ve idari teşkilatında yer alan İranlı devlet adamları tamamen tasfiye edilerek, Samanîler Devleti Türk kökenli emîrlerin nüfusu altına girdi.<ref name= "alp tigin">[http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/erkan_goksu_alptegin_kole_pazarindan_gazne_tahtina.pdf Alptegin: Köle Pazarından Gazne Tahtına, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 191, Nisan 2011, Erkan GÖKSU]</ref> Bu dönemde [[Samanoğulları|Samanoğlu]] devletinde gerçek güç Türk asıllı kölemen komutanların elindeydi.<ref>Jean Paul Roux (2007). ''Türklerin Tarihi'', (çev: Prof Aykut Kazancıgil, Lale Arslan Özcan), Kabalcı Yayınevi, s.198 ISBN 975-997-091-0</ref>
Alptegin, Muhammed el-Bel’amî' nin vezir yapılmasını sağlayarak Samanî sarayını tamamen kontrolüne aldığı gibi Müeyyed Abdül Melik üzerindeki etkisini de artırdı. Abdül Melik, Alp Tegin ve diğer Türk emirlerin etkinliğinden rahatsızlık duyarak önlemler almaya çalıştı. Bu amaçla ilk önce Alp Tegin' i [[Belh]]' e göndermek istemiş, ancak Alp Tegin' in bunu kabul etmemesi üzerine onu devletin en yüksek askeri makamı olan [[(İran)Horasan|Horasan]] [[Sipehsâlâr]]lığına tayin etti. Bu görevi kabul eden Alp Tegin Şubat 961' de [[Nişabur]]' a gitti. 23 Kasım 961' de Abdül Melik' in ölümü üzerine Vezir Muhammed el-Bel’amî ile birlikte Abdül Melik' in oğlu Nasr bin Abdu’l-Melik’i tahta oturttu. Ancak saray ileri gelenlerinin desteğiyle Nûh bin Nasr' ın diğer bir oğlu olan [[I. Mansur (Samani)]] tahta geçtiğini ve [[Sipehsâlâr]]lıktan alındığını haber alan Alp Tegin ordusuyla [[Buhara]] üzerine yürümeye karar verdi. 962 yılı başlarında Buhara’ya hareket etmek üzere Nişabur’ dan ayrıldı. Ceyhun nehri civarında ordusunda görülen karışıklık üzerine kendisine bağlı kalan 3.000 kişilik bir kuvvetle [[Belh]] şehrini ele geçirdi. Üzerine gönderilen 16.000 kişilik Samanî ordusunu [[Belh]] ile Hulm arasındaki Hulm Geçidinde bozguna uğrattı. [[Gazne]] üzerine yürüyen Alp Tegin [[Bamyan, Afganistan|Bamiyan]] ve [[Kabil]]' in yerel hükümdarlarını itaat altına aldı. Dört aylık bir kuşatmadan sonra 12 Ocak 963 yılında Gazne' yi ele geçirdi. [[I. Mansur (Samani)]] tarafından aynı yıl içerisinde üzerine gönderilen 25-30.000 kişilik orduyu bir kez daha mağlup etti. Bu yenilgiden sonra Alp Tegin’le savaşmayı bırakan [[I. Mansur (Samani)]]ele geçirdiği bölgelerin idaresini ona verdiğini belirtti. Gazne'de ki konumunu sağlamlaştıran Alp Tegin Hindistan seferine başladı. Onun başarıları ve Hindistan seferi, birçok Müslüman’ın yanına gelmesini ve ordusunun güçlenmesini sağladı. 13 Eylül 963 tarihinde Gazne' de hayatını kaybetti.<ref name= "alp tigin" />
| |||