Karagöz ve Hacivat: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Kaynak anlatılana uymamakta ve tarafsız anlatıma uzak yazılmışır. |
Gerekçe: Metin hocanın kitabını okumasak tamam diyeceğiz de. |
||
128. satır:
Karagöz oyunları yazılı bir metne dayanmazlar. Sözel olarak nesilden nesile aktarılan hikâyeler üzerinde zamanın şartlarına göre çeşitli eklemeler ve
çıkartmalar yapılmıştır. Zaman içinde dekor ve kostümlerle karakterlerin davranış ve konuşma biçimlerinde değişiklikler olmuştur. [[Evliya Çelebi]]'nin
aktardıklarından anlaşıldığına göre, bazı oyunların da değişmeden günümüze kadar gelebildiği anlaşılmaktadır. Bazı oyunlar ise sonradan uydurulmuştur. Hattâ A.Thalasso adlı bir yazar 1877 tarihli ''"Moliere en Turquie"'', ve 1888 tarihli ''"Le Molieriste"'' adlı eserlerinde bazı Karagöz oyunlarının [[Molière]]'in [[Cimri (oyun)|Cimri]], [[Tartuffe]], [[Scapin'in Dolapları]] adlı oyunlarından uyarlandığını bile ileri sürmüştü<ref name="AND"
Karagöz oyunlarının ortak noktası çok karmaşık olmayan konularının önemsiz gündelik olaylar üzerine kurulu olmalarıdır. Ezbere dayanan bu "açık ve esnek formlu" konular Karagöz ustasının ("Hâyali") doğaçlamasıyla ([[tulûat]]) seyircinin tepkisi ve günün getirdiği şartlara göre her seferinde başka bir şekle bürünebilmekteydi. Bu nedenle Karagöz senaryolarının tam bir sınıflamasını yapmak zordur. Bunlardan bazıları kimi meslekleri (arzuhalciler, şairler, güreşçiler vb) hicvederken, bazıları da töreleri ve geleneksel ritüelleri ([[Erkek sünneti|sünnet]] gibi) alaya alır. "Tımarhane" oyununda o devrin akıl hastaneleri gösterilirken dışarıda serbest gezenlerin hatta bu kurumlarda çalışan bazı hekimlerin de derhal bu hastanelere kapatılmaları gerektiği vurgulanır. Karagöz ve Hacivat çeşitli işlere girip çıkarlarken, "Hamam" ve "Bahçe" oyunlarında olduğu gibi, bazı mekânlara alınmamaları üzerinden ayrıcalıklı bir zümreyi hicvederler. "Ferhat ile Şirin", "Tahir ile Zühre" ve "Leyla ile Mecnun" gibi bazı Karagöz oyunları ise doğrudan sevilen halk hikâyeleri ve efsanelerinden alınmışlardır. Bu oyunlarda Karagöz ve Hacivat tüm güçleriyle sevenlerin kavuşmaları için çalışırlar. Özgün hikâye hangi diyarda geçerse geçsin, uyarlama oyunda olaylar hep Karagöz ve Hacivat'ın yaşadığı mahallede cereyan eder<ref name="AND" />.
147. satır:
== Diğer ülkelerde Karagöz ==
Kökeni nereye dayanırsa dayansın Karagöz Osmanlı topraklarında olgunlaşmış ve tamamiyle Türklere mâlolmuştur. Ancak daha sonraları bu gölge tiyatrosu hem Osmanlı idaresinde yaşamış hem de bu imparatorlukla yakın kültürel bağları olan [[Orta Doğu]]'daki [[Arap]] ülkeleri ile [[Kuzey Afrika]] ve [[Balkan]] ülkelerinde de aynı derecede popüler olmuştu. [[Suriye]], [[Mısır]], [[Tunus]], [[Cezayir]] ve [[Yunanistan]] Karagöz'ü alıp karakterlerini ve konularını yerelleştirerek kendi kültürlerine uyarlamışlardır. Periferdeki bu yaygınlaşmanın bir nedeni de "[[agitprop]]" (''ajitasyon (kışkırtma) ve propaganda'') amaçlı kullanılmaya müsait olmasıydı. Örneğin Halep'teki oyunlar, [[1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı]]'ndan beri itibarı azalmış olan [[Yeniçeri Ocağı]]'nı hicvetmek için, Cezayir'de ise sömürgeci Fransızları aşağılamak amacıyla kullanılmıştı. Burada Fransız subayları perdede şeytan formunda betimlenmiş, ve Karagöz'e devasa [[Penis|fallus]]u ile dövdürülmüştü. Doğal olarak bu gösteriler yasaklanmakta gecikmedi. Türk Karagözü'ne en çok benzeyen form Yunanistan'da ortaya çıkmıştır, bunların konuları kadar karakterlerin adları bile Türk Karagözü'nden ödünç alınmıştır: ''Karaghiozis'' ve ''Hatziavatis''. Bütün bilimsel kanıtlara rağmen Yunanlar her fırsatta Karagöz'ü sahiplenmeye çalışmışlardır<ref name="AND">{{Kitap kaynağı|son=And|ilk=Metin|yazarlink=Metin And|yıl=1975|başlık=Karagöz, Turkish Shadow Theatre|yayımcı=Dost Yayınları|sayfalar=86-90}}</ref>.
== Diğer ülkelerin gölge oyunları ==
| |||