Portekiz: Revizyonlar arasındaki fark

Portekiz, [[5 Ekim]] [[1143]]’te [[Kastilya]] ve Leon kralı [[VII. Alfonso]]’nun Portekiz Kontluğu’nun bağımsızlığını tanıması ve [[I. Afonso]]’yu Portekiz Kralı olarak kabul etmesiyle bağımsız bir ülke olarak kurulmuştur. Günümüzdeki topraklarının yarısı kadar bir alanda kurulduktan sonra [[Afonso]] ve kendisinden sonra gelen krallar [[Hristiyan]] tarikatlarının askerî desteğiyle [[Endülüslüler]]’den daha fazla toprak koparabilmek için sürekli güneye doğru ilerlemişlerdir. [[1249]] yılında [[Algarve]]’nin güney kıyılarına ulaştıktan sonra Portekiz '''Reconquista'''sı (Fetih) sona ermiştir.

[[1415]] yılında bir Portekiz filosunun Kuzey [[Kuzey Afrika]]’daki zengin ticaret merkezi [[Ceuta]]’yı ele geçirmesiyle [[Portekiz İmparatorluğu]] başlamıştır. Bunu [[Atlas Okyanusu’ndakiOkyanusu]]’ndaki ilk keşifler izlemiş, [[Azorlar]] ve [[Madeira]]’nın keşfiyle ilk [[sömürgecilik]] hareketleri başlamıştır.

15. yüzyıl boyunca Portekizli kâşifler, Avrupa’da[[Avrupa]]’da çok aranan değerli baharatların ülkesi [[Hindistan]] yolunu ararken Afrika kıyıları boyunca güneye doğru seyahat ettiler ve yol boyunca ticaret noktaları kurdular. Sonunda [[1498]] yılında [[Vasco da Gama]] deniz yoluyla Hindistan’a[[Hindistan]]’a ulaştı ve günümüzün onda biri olan bir milyon nüfusa sahip Portekiz için refah dönemi başladı.

1580 yılından 1640 yılına kadar Portekiz’in bağımsızlığı bir süre sekteye uğradı. [[Fas|Fas’taki]] Osmanlı Fas kuvvetleriyle yaptığı [[Vadisseyl Muharebesi|Vadi's seyl savaşı]] sırasında ölen Portekiz Kralı [[I. Sebastião]] ardında erkek vâris bırakmayınca İspanya Kralı [[II. Felipe]] taht üzerinde hak iddia etti ve Portekiz Kralı I. Filipe olarak tahta geçti.Bu savaş Portekiz'i büyük devletler sınıfından çıkardığı gibi Kuzey Afrika'ya ve Fas'a tehdidi ortadan kaldırmış,[[Osmanlı]] devletini kuzeyKuzey Afrika'nın tartışmasız hakimi haline getirmiştir. Ancak bundan hoşnut kalmayan Portekiz soylularının desteğiyle ayaklanma başlatan [[IV. João]] [[1640]] yılında kral ilan edilerek [[Bragança hanedanı]]nı başlattı. Aynı dönemde [[Britanya]] ve [[Hollanda]], Portekiz İmparatorluğu’nun denizaşırı topraklarını ele geçirmek için saldırmaktaydı ve Portekiz özellikle [[1822]]’de Brezilya’nın[[Brezilya]]’nın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte, 20. yüzyıla kadar sürecek olan bir çöküş dönemine girdi.

[[5 Ekim]] [[1910]] tarihindeki cumhuriyetçi devrim Portekiz monarşisini ortadan kaldırdı. Ama devam eden kaos ortamı ve [[I. Dünya Savaşı]]’na askerî katılımın artırdığı önemli ekonomik problemler [[28 Mayıs]] [[1926]]'daki askerî darbeye neden oldu. Bu darbe sonucunda [[António de Oliveira Salazar]] ekonomik dengeyi ve toplumsal düzeni sağlayarak [[1933]] yılına kadar sürecek olan sağ eğilimli askerî diktatörlük tarafından başa getirildi. Gelenekçi otoriter bir rejim olan ve [[faşizm]]e yakınlığıyla tanınan '''Estado Novo''' (Yeni Devlet) yeni bir anayasanın kabulüyle Salazar tarafından kuruldu. [[II. Dünya Savaşı]]’nda [[İttifak Devletleri]]’ne yaptığı yardımlar nedeniyle bu rejim ayakta kalmaya devam etti. [[1961]] yılında [[Angola]]’da, [[1963]] yılında [[Portekiz Ginesi]]’nde ve [[1964]] yılında [[Mozambik]]’te başlayan bağımsızlık hareketleri [[Portekiz Sömürge Savaşları]]’na yol açarak yönetimdeki rejimi zayıflattı. [[1968]] yılında [[Salazar]] yönetimden ayrıldı ve yerine [[Marcelo Caetano]] geçti. [[25 Nisan]] [[1974]] tarihindeki kansız solcu askerî darbe Afrika sömürgelerine bağımsızlıklarını verdiği gibi günümüzün demokratik rejiminin kurulmasına da önayak oldu. [[Avrupa Birliği]]’ne tam üyeliğe [[1986]] yılında kabul edilen Portekiz [[1999]] yılında da [[Euro]] para birimini kullanmaya başladı.