Vikipedi

Güney Kafkas dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k Lashalakerbaia tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Sakhalinio tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
Lashalakerbaia (mesaj | katkılar)
12 değişiklik
Sakhalinio tarafından yapılan 17814653 sayılı değişiklik geri alınıyor.
1. satır:
{{bilgi kutusuz}}
'''Güney Kafkas dilleri''' [[Kafkas dilleri]]ne bağlı ve [[Kafkas Dağları]]nın güneyinde konuşulan [[Gürcüce]], [[Megrelce]], [[Lazca]] ve [[Svanca]]'dan oluşan [[dil aile]]sidir. Bu dillerden sadece [[Gürcüce]]'nin köklü bir [[edebiyat]] geleneği vardır. Gürcüce'nin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de [[Gürcü alfabesi]]yle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve [[Avrupa]]daki [[Lazlar]] için, Latin alfabesinden geliştirilmiş [[Laz alfabesi]] kullanılır.
 
Satır 9 ⟶ 10:
[[Svanca]] (Svanca’da Luşnu), Gürcüstan'ın [[Svaneti]] bölgesinde yaklaşık 15.000 kişinin anadilidir.
 
<br />
{{familytree/start}}
{{familytree | | | | | | | CK | CK=Ön-Güney [[Kafkas dilleri|Kafkasça]]}}
{{familytree | |,|-|-|-|-|-|^|-|-|.| }}
{{familytree | |!| | | | | | | | KZ | KZ=[[Kolha]]ca - [[Şida Kartli|Kartlice]] / [[Kvemo Kartli|İberce]]}}
{{familytree | |!| | | | | |,|-|-|^|-|-|.| }}
{{familytree | |!| | | | |ZA| | | | |!| ZA=[[Zan dili|Zannice]]}}
{{familytree | |!| | | |,|-|^|-|.| | | |!|}}
{{familytree | SV | | LA | | ME | | GE | | | SV=[[Svanca]]|LA=[[Lazca]]|ME=[[Megrelce]]|GE=[[Gürcüce]]}}
{{familytree/end}}
 
== Adlandırma Sorunu ==
 
Güney Kafkas Dilleri için '''[[Kartveli dilleri]]''' de denilmektedir. Ancak buna başta Türk vatandaşı [[Lazlar]] olmak üzere çeşitli dilbilimciler de karşı çıkmaktadırlar. Söz gelimi [[Laz]] aydınlarına göre; [[Gürcü]] resmi tarih tezleri Lazları ve [[Megreller]]i, [[Gürcüler]]in (Kartveli) bir kolu olarak saymaktadırlar. [[Lazca]], [[Megrelce]], [[Gürcüce]] ve [[Svanca]]'nın dâhil olduğu dil ailesi bu milliyetçi görüş tarafından '''[[Kartveli dilleri|Kartvelurî]]''' yani '''[[Gürcüler|Gürcü]] dilleri''' grubu olarak adlandırılmaktadır.
 
[[Lazlar]]'a ve dilbilimcilere göre: Bir dil ailesi içindeki bir dilin o dil ailesinin adı olamayacağına ilişkin dilbilimsel görüşe karşın bu tez günümüzde de savunulmaya devam etmektedir ve bu [[asimilasyon]]ist bir çerçeve ile [[Gürcistan]] aracılığıyla filolojiye sunulmaktadır. Gerçekte Gürcü resmi ideolojisine bağlı olmayan dilbilimciler adı geçen dilleri bağımsız ve kendi başına bir olduğu konusunda şüphe dahi etmemektedirler.
 
Gürcü dilbilimciler ise: Uzun yıllar önce [[Megrelce]], [[Lazca]], [[Svanca]] ve Ana [[Gürcüce]] tek bir durumundaydı. Bu ortak dilin adı da "[[Kartveli dilleri]]" yani "Gürcü dili" idi. Zamanla dilden çeşitli ayrılmalar oldu. İlk olarak [[Svanca]] ayrıldı. Daha sonra da [[Lazca]]. Son olarak da [[Megrelce]], [[Gürcüce]]'den ayrılarak günümüzdeki duruma varıldı.
 
Uluslararası dilbilimciler [[Lazlar]]ın görüş açısını baskın olarak benimsemekle birlikte, Güney Kafkas dilleri için [[Gürcü]] yani "[[Şida Kartli|Kartveli dilleri]]" adlandırılmasını da hâlâ hazırda kullanmaktadırlar. Çünkü [[Fince]], [[Estonca]], [[Laponca]], [[Karelyaca]] için yine bu dil ailesi içinden birinin adıyla "Fin dilleri"; [[Almanca]], [[İsveççe]], [[İngilizce]] için dil grubu ailesi içinden birinin adıyla "Cermen dilleri"; [[Azerice]], [[Kazakça]], [[Türkçe]] gibi diller için aileden birinin adıyla "Türk dilleri" denilmektedir. Dolayısıyla, [[Gürcü]], [[Megrel]], [[Laz]], [[Acara]] ve [[Svan]] dilleri için aileden birinin adı olan [[Gürcüler]]in-[[Şida Kartli|Kartvelllerin]] adını kullanmakta mahsur görmemektedirler.
 
== Güney Kafkasça'nın Kökenleri ==
Aslında Güney Kafkas dilleri, öteki [[Kafkas dilleri]] gibi kesin olarak [[Kafkasya]] isminde kategorize edilememiştir. Bu dört dil için [[izole diller]] oldukları da söylenmektedir bazı dilbilimcilere göre. Ancak bu kesin olarak kanıtlanamamıştır. Bu dillerin, diğer kardeş ve akraba [[Kafkas dilleri]]yle ortaklıkları bulunması bu ihtimâli de güçlendirmektedir. Sözgelimi birkaç örnek vermek gerekirse:
{| class="prettytable"
! width="50" | [[Türkçe]]
! width="80" | [[Gürcüce]]
! width="80" | [[Zan dili|MegreLazca]]
! width="80" | [[Kuzeybatı Kafkas dilleri|Çerkezce]]
! width="80" | [[Nah dilleri|Çeçençe-İnguşça]]
! width="80" | [[Dağıstan dilleri|Avarca-Lezgice]]
|-
|'''kedi'''||kata ||katu ||chetuw ||- ||ketu
|-
|'''cuma günü'''||paraskevi ||paraske ||bereskeshxo ||peraska||-
|-
|'''şarap'''||ğvino ||ğvini ||- ||- ||ğino
|-
|'''gelin'''||nusaida ||nusa ||nıse ||nus ||nus
|-
|'''saban'''||gutani ||gutani ||kuatan ||guotan ||kutan
|-
|'''kiraz'''||bali ||buli ||- ||bal ||bagli
|}
Ancak yine de [[Kafkas dilleri]] arasındaki benzerlik [[Türk dilleri]] düzeyindeki gibi değildir. Daha uzakçadır.Buna rağmen [[Laz]] - [[Megrel]] - [[Svan]] ve [[Gürcü]] dilleri arasındaki benzerlik kaçınılmaz düzeyde yakındır. Bu benzerlik ve yakınlık ortak sözcük dağarcığı karşılıklı anlaşmayı sağlamaya yetmemektedir. Yalnızca [[Zan dili]]'nin ya da [[Kolhis]] dilinin birbirinden ayrılmış iki lehçesi olarak kabul edilen [[Lazca]] ve [[Megrelce]] hâriç. [[Lazca]] ve [[Megrelce]] karşılıklı anlaşılır dillerdir.
 
[[Acarca]] ise [[Müslüman]] [[Gürcüler]]ce, [[Acaralar]]ca ve [[Çveneburi]]lerce konuşulan [[Gürcüce]]'nin güneybatı lehçesidir.
 
Tablo üzerinden Güney Kafkas Dilleri'nin benzerliklerini karşılaştırırsak:
 
{| class="wikitable"
|-
! Türkçe
! [[Lazca]]
! [[Megrelce]]
! [[Gürcüce]]
! [[Svanca]]
|-
| yedi
| şk(v)iti
| şkviti
| şvidi
| işgwid
|-
| "onu tarttım"
| p-'''{{unicode|ǯ}}on'''i
| dov-'''{{unicode|ǯ}}on'''i
| a-v-'''{{unicode|ǯ}}on'''e
| on-'''{{unicode|ǯ}}'''on
|-
| üflemek
| bar-
| (m)bar-
| ber-
| bēl-
|-
| baston
| biga
| biga
| biga
| biq'
|-
| yazmak
| (n)ç'ar-
| (n)ç'ar-
| ç'er-
| ēr-
|-
| bacak
| {{unicode|ǩ}}uçx-e
| {{unicode|ǩ}}uçx-
| {{unicode|ǩ}}urcx-
| {{unicode|ǩ}}{{unicode|ǩ}}waçx-
|-
|}
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Güney_Kafkas_dilleri" sayfasından alınmıştır