|
|website = [http://www.kocaeli.bel.tr www.kocaeli.bel.tr]
}}
'''Kocaeli''', [[Türkiye]]'nin bir ili ve en kalabalık onuncu şehri. 2015 itibarıyla 1.780.055 kişilik nüfusa sahiptir. Adını 1320'de [[İzmit]] ve yöresini fetheden [[Akça Koca]]'dan almaktadır.
== Tarihçe ==
=== Cumhuriyet dönemi ===
Kocaeli, 2 Eylül 1993'te çıkarılan 504 sayılı kanun hükmünde karaname<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf | başlık = Karar Sayısı: KHK/504 | erişimtarihi = 6 Ağustos 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141029124625/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf | arşivtarihi = 29 Ekim 2014}}</ref> ile [[büyükşehir belediyesi|büyükşehir]] unvanı kazandı. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.<ref name="besbinikiyuzonalti">{{Web kaynağı | url = http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html | başlık = Kanun No. 5216 | erişimtarihi = 4 Ağustos 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151220131916/https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html | arşivtarihi = 20 Aralık 2015}}</ref>
== Coğrafya ==
=== Coğrafi konum ===
[[Dosya:KOCAELIOVERPASS.JPG|thumb|right|Kocaeli kent merkezinde bulunan üç üstgeçitten biri]]
[[Dosya:İzmit şehrinin görünümü.JPG|thumb|right|Adnan Menderes köprüsünden İzmit'in görünümü]]
Kocaeli ili, [[Marmara Bölgesi]]'nin Çatalca-Kocaeli Bölümü'nde, 29° 22'—30° 21' doğu boylamı, 40° 31'—41° 13' kuzey enlemi arasında yer alır. Doğu ve güneydoğusunda [[Sakarya]], güneyinde [[Bursa]] illeri, batısında [[Yalova (il)|Yalova]] ili, [[İzmit Körfezi]], [[Marmara Denizi]] ve [[İstanbul]] ili, kuzeyde de [[Karadeniz]]'le çevrilidir. İl merkezi İzmit'in doğusundan geçen 30° doğu boylamı [[Türkiye]] saati için esas kabul edilir. Kocaeli ilinin yüzölçümü 3.505 km<sup>2</sup>'dir. [[Asya]] ile [[Avrupa]]'yı birleştiren önemli bir yol kavşağında bulunmaktadır. Doğal bir [[liman]] olan İzmit Körfezi işlek bir deniz yoludur. İlin kuzeybatı yüzündeki İstanbul il sınırı, Darıca ile İstanbul arasında akan Kemiklidere'nin doğusundan geçer. Güneybatıda İstanbul-Kocaeli sınırı İzmit Körfezi'nin karşı kıyısında Yalova topraklarıyla son bulur. Bursa sınırını [[Samanlı Dağları]]'nın tepelerinden geçen hat oluşturmaktadır.
=== Ovalar ve platolar ===
İlde çok sayıda küçük dere vadisi vardır. Ovalar genellikle akarsuların yığıntılarıyla oluşmuş küçük alüvyal düzlükler niteliğindedir. Karadeniz'e dökülen akarsuların oluşturduğu vadiler, [[Kocaeli Yarımadası]]'nın yeni bir biçim almasına yol açan tektonik hareketlerin öncesinde ortaya çıkmış, buna karşılık [[Marmara Denizi]]'ne dökülen akarsu vadileri bu hareketlerin sonrasındadır.
[[Kocaeli Yarımadası]]'nın bugünkü biçimi, [[İzmit Körfezi]] ve [[Sapanca Gölü]] gibi [[tektonik çöküntüler]], [[Karadeniz]] gibi [[çanaklaşmalar]] ve deniz yüzeyindeki değişmelerle belirlenmiş yarımadanın kıyı kesimlerinde denize [[taraça]]lar oluşmuştur. Bu arada akarsuların aşağı çığırlarında da genişleyen [[alüvyal dolgu]] tabakalar ve kıyı birikim kuşakları oluşmuştur. Daha önce de belirtildiği gibi yarımadadaki su bölümü çizgisi, [[İzmit Körfezi]]'ne çok yakın bir kesimden geçmektedir.
=== Coğrafi yapı ===
[[Dosya:Kartepe.jpg|thumb|Kartepe]]
İl topraklarından kaynaklanan suların bir bölümü Karadeniz'e, bir bölümü de Marmara Denizi'ne ulaşır. Kocaeli Yarımadasında uzanan dağların sırtı İzmit Körfezi ve Marmara'ya daha yakın olduğundan Karadeniz'e dökülen akarsular daha uzundur. Gebze'nin [[Tepecik, Gebze|Tepecik mahallesi]] yakınlarından doğan 71 km uzunluğundaki Riva (Çayağzı) Deresi İstanbul Boğazı girişinin doğusunda Karadeniz'e dökülür. Ağva Deresi de denen Göksu Deresi Karayakuplu mahallesi yakınlarından çıkar ve Ağva'da Karadeniz'e ulaşır. Yine Karadeniz'e dökülen Yulaflı Deresi'nin uzunluğu 43 km'dir. Üzerinde İstanbul kentine su sağlayan Darlık Barajı bulunan Darlık Deresi de il toprak larından doğar. Denizli mahallesinden doğup Karadeniz'e dökülen Kocadere'nin uzunluğu 50 km'dir. İl topraklarından doğup, il sınırları içinde Karadeniz'e dökülen başlıca akarsu Kandıra ilçesindeki Sansu'dur. Sakarya Nehri'ne Karadeniz'e dökülmeden önce katılan son akarsu olan Kaynarca Deresi de Kandıra ilçesinden doğar. Samanlı Dağları'ndan doğan Kirazdere İzmit kentinde körfeze dökülür. Bu dere üzerindeki [[Kirazdere Barajı]]'nın yapımı 1997'de tamamlanmıştır. Gebze ilçesindeki Dilovası Deresi'nin uzunluğu 12 km'dir. Pelitli köyünün güneyinden ve Tavşanlı mahallesinün kuzeyinden geçerek İzmit Körfezi'ne dökülür. 542 km burhan dereside vardır. İlimizin en büyük ve en güzel mahallesi ise 2.000'i aşkın nüfusuyla [[Karaağaç, Kandıra|Karaağaç]]'tır. Ayrıca burası ilimizin en doğusunda [[Kandıra]] ilçesine bağlıdır.
=== Göller ===
[[Dosya:Sapanca Lake.jpg|thumb|Sapanca Gölü]]
Batı bölümündeki 7 km'si Kocaeli sınırları içerisinde kalan Sapanca Gölü'nün yüzölçümü 47 km²'dir. Uzuntarla, Maşukiye ve [[Eşme]] Beldelerine sınırdır. İzmit kentine su sağlayan [[Kirazdere Barajı]]'nın ardında yer alan yapay göl ise 1,74 km²'lik bir alanı kaplar. Bir başka yapay göl de Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından kentin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılan barajın ardında su toplanması sonucu oluşan Yuvacık Baraj Gölü'dür.
=== İklim ===
Körfez kıyılarıyla Karadeniz kıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş oluşturduğu söylenebilir. İl merkezinde yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar yağışlı, zaman zaman karlı ve soğuk geçer.Karlı günler sayısı ortalama 12 gündür. [http://www.kocaelivizyon.com/ Kocaeli]'nin Karadeniz'e bakan kıyıları ile İzmit Körfezi'ne bakan kıyılarının iklimi arasında bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaşanırken Karadeniz kıyıları daha serindir- İl merkezinde ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 44,1 °C (13 Temmuz 2000), en düşük hava sıcaklığı -8,3 °C (23 Şubat 1985), yıllık ortalama sıcaklık ise 14,8 °C'dir. Karadeniz kıyısında yıllık ortalama yağış miktarı 1.000 mm'yi aşar. Bu miktarı güneye doğru gidildikçe azalır, İzmit'te 800 mm'nin de altına düşer (784,6 mm). Samanlı Dağlan'nın körfeze bakan yamaçlarında iklim Karadeniz kıyılarına benzer. Yağış miktarı da bu kesimde farklıdır. Rüzgârlar kışın kuzey ve kuzeydoğudan, yazları ise kuzeydoğudan eser.
{{İklim bilgi kutusu
|Yerleşim adı=Kocaeli
|Kaynak=[[Meteoroloji Genel Müdürlüğü]]<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=KOCAELI#sfB | başlık = Resmî İstatistikler - Kocaeli | yayımcı = [[Meteoroloji Genel Müdürlüğü]] | erişimtarihi = 22 Mayıs 2016 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160316190002/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=KOCAELI | arşivtarihi = 16 Mart 2016}}</ref>
| Ocak or sıcaklık=6.2 | Ocak or yağış=92.3
| Şubat or sıcaklık=6.7 | Şubat or yağış=72.6
| Mart or sıcaklık=8.7 | Mart or yağış=72.4
| Nisan or sıcaklık=13.1 | Nisan or yağış=54.7
| Mayıs or sıcaklık=17.6 | Mayıs or yağış=45.7
| Haziran or sıcaklık=21.8 | Haziran or yağış=52.0
| Temmuz or sıcaklık=23.8 | Temmuz or yağış=37.1
| Ağustos or sıcaklık=23.7 | Ağustos or yağış=44.7
| Eylül or sıcaklık=20.4 | Eylül or yağış=54.5
| Ekim or sıcaklık=16.0 | Ekim or yağış=90.8
| Kasım or sıcaklık=11.9 | Kasım or yağış=82.5
| Aralık or sıcaklık=8.4 | Aralık or yağış=110.0
| Yıl or sıcaklık=14.8 | Yıl or yağış=809.3
| Ocak or soğuk=3.3 | Ocak or sıcak=9.7
| Şubat or soğuk=3.6 | Şubat or sıcak=10.7
| Mart or soğuk=5.0 | Mart or sıcak=13.2
| Nisan or soğuk=8.8 | Nisan or sıcak=18.5
| Mayıs or soğuk=13.0 | Mayıs or sıcak=23.2
| Haziran or soğuk=16.9 | Haziran or sıcak=27.5
| Temmuz or soğuk=19.1 | Temmuz or sıcak=29.5
| Ağustos or soğuk=19.3 | Ağustos or sıcak=29.6
| Eylül or soğuk=16.2 | Eylül or sıcak=26.2
| Ekim or soğuk=12.5 | Ekim or sıcak=20.8
| Kasım or soğuk=8.6 | Kasım or sıcak=16.3
| Aralık or soğuk=5.5 | Aralık or sıcak=11.9
| Yıl or soğuk=10.9 | Yıl or sıcak=19.7
| Ocak en soğuk=-9.7 | Ocak en sıcak=23.7
| Şubat en soğuk=-8.5 | Şubat en sıcak=26.0
| Mart en soğuk=-5.7 | Mart en sıcak=30.8
| Nisan en soğuk=-0.9 | Nisan en sıcak=35.0
| Mayıs en soğuk=2.8 | Mayıs en sıcak=36.6
| Haziran en soğuk=8.5 | Haziran en sıcak=38.7
| Temmuz en soğuk=11.3 | Temmuz en sıcak=44.1
| Ağustos en soğuk=12.4 | Ağustos en sıcak=41.6
| Eylül en soğuk=6.0 | Eylül en sıcak=37.8
| Ekim en soğuk=2.4 | Ekim en sıcak=36.2
| Kasım en soğuk=-0.7 | Kasım en sıcak=29.1
| Aralık en soğuk=-5.7 | Aralık en sıcak=27.4
| Yıl en soğuk=-9.7 | Yıl en sıcak=44.1
|}}
=== Bitki örtüsü ===
[[Dosya:Kocaeli Hinterland.JPG|thumb|.]]
Kocaeli'nde bitki örtüsü, genelde Marmara Bölgesinin özelliğini taşımakla birlikte, kıyısıyla dağlık alanlar arasında önemli farklılıklar görülür. Ayrıca kuzeyden güneye doğru gidildikçe Karadeniz kıyısına özgü bitki topluluklarının yerini Akdeniz bitkileri almaya başlar. Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemcil ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlar daha çok kayından oluşur; bazı kesimlerde kayına gürgen, kestane ve meşe de karışır. Samanlı Dağlan'nın yüksek kesimleri iğneyapraklılarla örtülüdür. İzmit Körfezi'nin kuzey ve doğusunda Akdeniz iklimine özgü makilere rastlanır. Eskiden körfezin kuzey kıyılarında yaygın olan zeytinlikler kent ve sanayi alanı elde edilmesi amacıyla yok edilmiş durumdadır. [[Tahrip]] edilen ormanlık alanlar step bitkileri ve yalancı makilerle kaplıdır.
== Nüfus ==
{{Türkiye il nüfus/Kocaeli}}
== Yönetim ==
{{Ana|Kocaeli'nin ilçeleri}}
[[Dosya:Kocaeli districts.png|thumb|right|Kocaeli haritası]]
Kocaeli'nin on iki ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçeler Başiskele, Gölcük, Karamürsel, Kandıra, Kartepe, İzmit, Derince, Körfez, Dilovası, Gebze, Çayırova, Darıca'dır.
== Eğitim ==
İlde birçok anadolu lisesi ve fen lisesi bulunmaktadır. Bunun yanı sıra [[Kocaeli Üniversitesi]] ve [[Gebze Teknik Üniversitesi]]'ne de ev sahipliği yapmaktadır.
== Altyapı ==
=== Ulaşım ===
[[İstanbul]] ile [[İzmir]]'i birbirine bağlayacak olan [[Otoyol 5]] projesi, Gebze'den başlamaktadır. Proje kapsamında [[İzmit Körfezi]]'nin iki yakası arasında [[Osman Gazi Köprüsü]] inşa edilmiştir.
==== Havayolu ====
Şehrin hava ulaşımı, 1999 yılında açılması planlanan fakat 17 Ağustos Gölcük Depreminden dolayı 11 yıl sonra 2015 yılında gecikmeli açılmıştır. Günümüzde Kocaeli-Trabzon uçak seferi yapılmaktadır.
==== '''Şehir içi ulaşım''' ====
Şehir ulaşımında Büyükşehir Belediyesi Otobüsleri ve özel halk otobüsleri, Gebze-Harem dolmuşları ve taksiler kullanılmaktadır. Yapım aşamasında olan Sekapark-Otogar (Akçaray) arası tramvayı şubat 2017'de hizmete açılacaktır.
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
== Dış bağlantılar ==
{{Portal|Türkiye}}
* [http://www.kocaeli.gov.tr/ T.C. Kocaeli Valiliği ]
* [http://www.kocaeli.bel.tr/ Kocaeli Büyükşehir Belediyesi]
* [http://www.kocaelikulturturizm.gov.tr Kocaeli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü]
{{Türkiye'nin illeri}}
{{Kocaeli ilçeler}}
[[Kategori:Kocaeli| ]]
| 