Vikipedi

Topkapı Sarayı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
mimar ekledim
Doruk843 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
6.088 değişiklik
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik
1. satır:
{{diğer anlamı|Topkapı (anlam ayrımı)}}
{{Yapı bilgi kutusu
| yapıadı = Topkapı Sarayı
Satır 22 ⟶ 23:
| zemin alanı = 80.000 m²
| baş müteaahhit =
| mimar = Alaüddin, Davud Ağa, Sarkis Balyan
| yapı mühendisi =
| inşaat mühendisi =
Satır 30 ⟶ 31:
 
'''Topkapı Sarayı''' ([[Osmanlı Türkçesi]]: طوپقپو سرايى), [[İstanbul]] [[Sarayburnu]]'nda, [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve [[Osmanlı padişahları]]nın yaşadığı saraydır.<ref name=" Center of Ottoman Power">{{Web kaynağı | url = http://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html | başlık = Center of Ottoman Power | erişimtarihi = 4 Haziran 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160305054405/http://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html | arşivtarihi = 5 Mart 2016}}</ref> Bir zamanlar içinde 4.000'e yakın insan yaşamıştır.<ref name="TheTravelersAtlas">{{Kitap kaynağı
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> son =
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> ilk =
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> yazarurl = Mike Gerrard
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> editör = Katie Hallam
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> yardımcıyazarlar =
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> başlık = The Traveler's Atlas: Europe
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> yayımcı = Barron's Educational Series
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> yer = Londra
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> yıl = 2009
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> ilkyayıntarihi =
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> erişimtarihi = 28 Eylül 2010
<nowiki> </nowiki><nowiki> |</nowiki> id = ISBN 0-7641-6176-8
| dil = İngilizce
| sayfalar = 119
| alıntı = About 4,000 people once lived in the Topkapı Palace.
| alıntı = About 4,000 people once lived in the ı 2 kadar yaklaşık 380 sene boyunca devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmi [[İkametgah|ikametgahı]] olmuştur. Kuruluş yıllarında yaklaşık 70.000 m.² lik bir alanda yer alan sarayın bugünkü alanı 80.000 m² dir.<nowiki><ref name="Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi">{{Web kaynağı | url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html | başlık = Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi | erişimtarihi = 19 Mayıs | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100210180715/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/tarihce.html | arşivtarihi = 10 Şubat 2010}}</ref></nowiki>▼
}}</ref>
 
▲ |Topkapı alıntıSarayı [[Fatih Sultan =Mehmed]] Abouttarafından 4[[1478]]’de yaptırılmış,000 people[[Abdülmecit]]’in once[[Dolmabahçe lived in the ıSarayı]]’nı 2yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene boyunca devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmi [[İkametgah|ikametgahıikametgah]]ı olmuştur. Kuruluş yıllarında yaklaşık 70.000 m.² lik bir alanda yer alan sarayın bugünkü alanı 80.000 m² dir.<nowiki><ref name="Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi">{{Web kaynağı | url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html | başlık = Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi | erişimtarihi = 19 Mayıs | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100210180715/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/tarihce.html | arşivtarihi = 10 Şubat 2010}}</ref></nowiki>
Topkapı Sarayı, saray halkının [[Dolmabahçe Sarayı]], [[Yıldız Sarayı]] ve diğer saraylarda yaşamaya başlaması ile birlikte boşaltılmıştır. Padişahlar tarafından terk edildikten sonra da içinde birçok görevlinin yaşadığı Topkapı Sarayı hiçbir zaman önemini kaybetmemiştir. Saray zaman zaman onarılmıştır. [[Ramazan]] ayı içerisinde padişah ve ailesi tarafından ziyaret edilen [[Kutsal Emanetler]] [[Hırka-i Saadet Dairesi|Dairesi]]’nin her yıl bakımının yapılmasına ayrı bir önem verilmiştir.<ref name="Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi" />
[[Dosya:Sarayi_Album_10aSarayi Album 10a.jpg|küçükresimthumb|[[Fatih Sultan Mehmed]] 1465 yılında Topkapı Sarayı'nın inşaatını başlatmıştır.]]
 
Topkapı Sarayı’nın ilk defa, adeta bir müze gibi ziyarete açılması [[Abdülmecit]] dönemine rastlamıştır. O dönemin İngiliz elçisine [[Topkapı Sarayı Hazinesi]]’ndeki eşyalar gösterilmiştir. Bundan sonra Topkapı Sarayı Hazinesi’ndeki eski eserleri yabancılara göstermek gelenek haline gelir ve [[Abdülaziz]] zamanında, ampir üslupta camekanlı vitrinler yaptırılır, hazinedeki eski eserler bu vitrinler içinde yabancılara gösterilmeye başlanır. [[II. Abdülhamid]] tahttan indirildiği sıralarda Topkapı Sarayı Hazine-i Hümâyûn’un pazar ve salı günleri olmak üzere halkın ziyaretine açılması düşünülmüşse de bu gerçekleşememiştir.
Satır 53 ⟶ 58:
 
[[1924]] yılında bazı ufak onarımlar yapıldıktan ve ziyaretçilerin gezebilmeleri için gereken idari önlemler de alındıktan sonra Topkapı Sarayı [[9 Ekim]] [[1924]] tarihinde [[müze]] olarak ziyarete açılmıştır. O tarihte ziyarete açılan bölümler [[Kubbealtı]], [[Arz Odası]], [[Mecidiye Köşkü]], [[Hekimbaşı Odası]], [[Mustafa Paşa Köşkü]] ve [[Bağdat Köşkü]]’dür.<ref name="Topkapı Sarayı’nın Kısa Tarihçesi" />
 
Günümüzde büyük turist kitlelerini kendine çeken saray [[1985]] yılında [[UNESCO Dünya Mirasları Listesi]]'ne giren ''İstanbul [[Tarihî Yarımada]]'' içerisindeki tarihi eserlerin en başında gelmektedir.<nowiki><ref name=" State of Conservation of World Heritage Properties in Europe SECTION II ">{{Web kaynağı | url = http://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/EUR/cycle01/section2/356-summary.pdf | başlık = 2006 Periodic Reporting | erişimtarihi = 17 Eylül | biçim = PDF | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090303210111/http://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/EUR/cycle01/section2/356-summary.pdf | arşivtarihi = 3 Mart 2009}}</ref></nowiki> Günümüzde müze olarak hizmet vermektedir.<nowiki><ref name="Müzeler">{{Ansiklopedi kaynağı
| son =
| ilk =
Satır 66 ⟶ 72:
| sayfalar = 690, 691, 692, 693, 694, 695
| erişimtarihi = 04 Mart 2010
}}</ref></nowiki>
 
== Topkapı Sarayı'nın bölümleri ==
[[Dosya:İstanbul,_Topkapı_Palace Topkapı Palace,_Hagia_Irene Hagia Irene,_Hagia_Sophia Hagia Sophia,_Sultan_Ahmed_Mosque_ Sultan Ahmed Mosque -_Oct_2014 Oct 2014.jpg|küçükresimthumb|Topkapı Sarayı'nın havadan görünümü, arka planda ayrıca [[Aya İrini]], [[Aya Sofya]] ve [[Sultan Ahmet Camii]] görünmektedir (Ekim 2014)]]
Topkapı Sarayı, [[Marmara Denizi]], [[İstanbul Boğazı]] ve [[Haliç]] arasında kalan tarihsel İstanbul yarımadasının ucundaki Sarayburnu’nda [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] akropolü üzerinde kurulmuştur. Saray, kara tarafından [[Fatih Sultan Mehmet]]’in yaptırdığı Sûr-ı Sultâni, deniz tarafından ise Bizans surları ile şehirden ayrılmıştır. Çeşitli kara kapılarıyla ve deniz kapılarıyla saray içerisindeki değişik yerlere açılan kapıların haricinde, sarayın anıtsal girişi [[Ayasofya]]'nın arkasında bulunan Bâb-ı Hümâyûn (Saltanat Kapısı)dur.
Topkapı Sarayı yönetim, eğitim yeri ve [[Padişah|padişahınpadişah]]ın ikametgahı olması sebebiyle oluşturulan yapılanmaya uygun olarak iki ana bölüme ayrılmıştır. Bunlar, birinci ve ikinci avludaki hizmet yapılarından oluşan [[Birun]] ile iç örgütlenme ile ilgili yapılardan oluşan [[Enderun]]’dur.<nowiki><ref name="Topkapı Sarayı’nın Bölümleri">{{Web kaynağı | url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/bolumler.html | başlık = Topkapı Sarayı’nın Bölümleri | erişimtarihi = 21 Haziran | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100209184236/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/bolumler.html | arşivtarihi = 9 Şubat 2010}}</ref></nowiki>
[[Dosya:Istanbul.Topkapi003.jpg|küçükresimthumb|Bab-ı Hümayun]]
 
=== Bab-ı Hümayun (Saltanat Kapısı) ===
Sarayı şehirden ayıran ve [[Fatih Sultan Mehmed|Fatih]] tarafından sarayın inşaatıyla birlikte yaptırılmış olan Sur-i Sultani içerisindeki saray alanına Bâb-ı Hümâyûn’dan girilmektedir.[[Dosya:Model Topkapi Istanbul (3).JPG|thumb|Topkapı Sarayı'nın modeli]]
[[Dosya:Model_Topkapi_Istanbul_(3).JPG|küçükresim|Topkapı Sarayı'nın modeli]]
Kapının en üstünde Ali bin Yahya Sofi tarafından yazılmış bulunan müsenna(karşılıklı) tarzda, celi sülüs hat ile Hicr Suresi'nin 45-48. ayetleri yazılıdır. Kapının üstündeki ilk kitabede sadeleştirilmiş şekliyle şöyle yazar: "Bu mübarek kale, Allah'ın rızası ve inayetiyle bina edilmiş. Karaların sultanı, denizlerin hakanı, iki alemde Allah'ın gölgesi, Doğu'da ve Batı'da Allah'ın yardımı, su ve toprağın kahramanı, Konstantiniyye'nin fatihi ve cihan fetihlerinin babası olan Sultan Mehmed Han oğlu Sultan Murad Han oğlu Sultan Mehmed Han'ın Allah Teala onun hükümdarlığını ebedi kılsın ve makamını feleğin en parlak yıldızının üstüne çıkarsın, Ebu'l Feth Sultan Mehmed Han emriyle 883(Hicri) yılının mübarek Ramazan ayında(Kasım-Aralık 1478) imar ve inşa edildi." ifadesi yer alır.
 
Kitabenin altında ve kapının iç tarafında bulunan [[II. Mahmut]] ve [[Abdülaziz]]’e ait [[Tuğra|tuğralardantuğra]]lardan, kapının birkaç defa onarıldığı anlaşılmaktadır.
Bab-ı Hümayun’un iki yanında, kapıcılara ayrılmış küçük odalar vardır. Kapının üstünde [[1866]] yılında yandığı için günümüze ulaşamayan, [[Fatih Sultan Mehmed]]’in kendisi için yaptırdığı köşk biçiminde küçük bir daire vardı. Üst katın asıl önemi Beytül mâl (Kapı arası hazinesi) olarak kullanılmış olmasıdır. Padişahın ölen kulları veya varissiz ölen şahısların servetlerinin sultan hazinesine alınması sistemi olan muhallefat sistemi ile bağlantılı olan bu mekan, sultan hazinesine alınmayan emtianın yedi sene emanete alındığı mekan olarak kullanılmıştır.<nowiki><ref name="Bab-ı Hümayun(Saltanat Kapısı)">{{Web kaynağı | url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/saltanatkapisi.html | başlık = Bab-ı Hümayun(Saltanat Kapısı) | erişimtarihi = 21 Haziran | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100210000847/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/saltanatkapisi.html | arşivtarihi = 10 Şubat 2010}}</ref></nowiki>
 
=== I. Avlu (Alay Meydanı) ===
Bab-ı Hümayun'dan girilen, asimetrik planlı bu avluya saray-kent-devlet üçlü yönetim sisteminin ikinci derecede öneme sahip olan yapıları yerleştirilmiştir.Burası halkın belirli günlerde girebildiği ve [[Devlet|devletledevlet]]le olan ilişkilerini yürüttüğü bir merkez niteliğindedir. Devlet erkanının [[at]] ile girebildiği tek alandır.
 
Bab-ı Hümayun’u Bab-üs Selam’a bağlayan 300 metre uzunluğundaki ağaçlı yol sultanların Cülus, Sefer, Cuma Selamlıklarına ihtişamla geçtiklerine sahne olmuştur.Bu avlu aynı zamanda Elçi alayları, Beşik alayları ile Valide Sultanların saraya taşınmasındaki Valide alaylarına da sahne olmuştur.<nowiki><ref name="I. Avlu(Alay Meydanı)"></nowiki>{{Web kaynağı | url = http://www.topkapisarayi.gov.tr/alaymeydani.html | başlık = I. Avlu(Alay Meydanı) | erişimtarihi = 22 Haziran | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100210000814/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/alaymeydani.html | arşivtarihi = 10 Şubat 2010}}</ref>
 
'''Alay Meydanı’nında bulunan hizmet yapıları'''
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Topkapı_Sarayı" sayfasından alınmıştır