İran Türkleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + vandalizm amaçlı değişiklik |
Haritalrın yerleri değiştirildi ve yeni bir harita artırıldı |
||
1. satır:
[[Dosya:Map of Azerbaijani-inhabited regions of Iran, according to a poll in 2010.png|küçükresim|247x247pik|İranda Türk nüfuslu bölgeler]]
[[Dosya:North khorasanTurkic.jpg|thumb|250px|[[Horasan, İran|Horasan]] bölgesinde {{legend|#E8000D|[[Horasan Türkleri]]}} {{legend|#00FF00|[[Türkmenler]]}}]]▼
[[Dosya:Shahsevan girls from a rich family.jpg|thumb|250px|[[Şahseven]] kızları]]▼
'''İran Türkleri'''<ref>[[Ahmet Caferoğlu]], ''Türk Kavimleri'', Enderun Kitabevi, İstanbul, 1988, s. 64 - 72.</ref><ref name="refMuhittinatamaniran">Ataman, Muhittin. [http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2010110_muhittin.13.pdf İran'daki Türkiye algılaması: çakışan ve çelişen beklentiler ve bakış açıları]. Ortadoğu Analiz, Ocak’10 Cilt 2 - Sayı 13, Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi ([[ORSAM]]</ref><ref name="refFerhadrahimi">Muhammed Taki Zehtabi (Kirişçi); çeviren: Rahimi, Ferhad (2010). [http://www.oguzlar.az/upload/Muhammed%20Tagi%20Zehtabi%20Iran%20turklerinin%20eski%20tarihi.pdf İran Türklerinin Eski Tarihi]. IQ Kültür Sanat Yayıncılık: 403, Şiir Dizisi: 350, Aralık 2010, İstanbul</ref> ({{dil-fa|'''ترکهای ایران'''}} ''Torkha-ye İran''), [[İran]]'da yaşayan [[Türk halkları]]. Başta [[İran Azerileri|Azerbaycan Türkleri]] olmak üzere [[Türkmenler]], [[Kaşkaylar]], [[Horasan Türkleri]], [[Halaçlar]], [[Sungurlar]], [[Ebiverdiler]], [[Kazaklar]] ve [[Özbekler]] gibi [[Türk halkları]] İran’ın belirli bölgelerinde yaşamaktadırlar.<ref name="refRafaelblaga">Blaga, Rafael (1997). İran Halkları El Kitabı, sayfa: 272</ref>
Satır 11 ⟶ 10:
== Nüfus ==
İran’da yaşayan Türklerin nüfusu ile ilgili kesin bir rakam verilmemektedir.<ref name="refMrızagökdağ">Gökdağ, M. Rıza (2004). [http://www.aslanyurdum.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/iran_tuklerinin_kimlik_meselesi.pdf İran Türklerinde Kimlik Meselesi]. Bilig, Yaz / 2004, sayı 30: 51-84</ref> Verilen rakamlarda Türk nüfusu en az 20 milyon, en çok 35 milyon olarak
gösterilmektedir.<ref name="refMrızagökdağ" /> İran’daki Türklerin nüfusu 20 milyon<ref name="refRafaelblaga" />, 25 milyon<ref>Sarrafi, A. (1999). “İran Türklerinin Dili ve Folkloru”, ''Varlık'', sayı 114-3, sayfa: 61</ref><ref>Saray, Mehmet (1999). ''Türk-İran İlişkileri'', Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, sayfa: 261</ref>, 33 milyon<ref>Güldiken, Kadir (1998). “İran’da Yaşayan 33 Milyon Türkü Düşününüz”, ''Azerbaycan'', sayı 322, sayfa: 44</ref>, 34 milyon<ref>Çehregani, Mahmut Ali (2003). “Hedefimiz Milli Kültürümüze Sahip Çıkmak”, ''2023'', Sayı 14, Ankara.</ref> olarak birbirinden farklı şekilde verilmektedir. Dünya Bankası Ülke Profilleri veri tabanına göre 66,1 milyonluk İran nüfusunun %42’sini Türkler oluşturmakta olup, bu oran da yaklaşık 25 milyonluk bir Türk nüfusunu göstermektedir.<ref name="refMrızagökdağ" /><ref>Ütük, Kazım (2002). “Araftaki Ülke: İran”, ''2023'', Sayı 14, sayfa: 10</ref> Bağımsız kaynaklara göre % 25-30 olan İran Türklerinin oranı, Azeriler tarafından % 60-70 olarak ifade edilmektedir.<ref name="refMuhittinatamaniran" />
* En büyük Türk nüfusunu Azerbaycan Türkleri oluşturur. Sayıları 18 miyon ila 25 milyon arasındadır.
Satır 19 ⟶ 18:
== Tarih ==
İran ve Türk kelimeleri yan yana geldiğinde sıkça '''İran ~ Turan''' ikilemesi kullanılır. '''Turan''' adı verilen coğrafya Türklerin ve Türklerle akraba diğer kavimlerin üzerinde yaşamış oldukları, İran ve Çin arasında kalan ve hatta Horasan’ı içerisine alan kısımdır. '''İran''' ise Aryen kavimlerinin üzerinde yaşamış olduğu ve Turan ile Mezopotamya arasında kalan toprakların adıdır. Çoğu zaman İran’dan kastedilen Farslar ve Turan’dan kastedilen de Türkler olduğu düşünülür. İranlılar doğularında yaşayan kavimleri Turan olarak adlandırmışlar ve Ceyhun Nehri’nin kuzeyinde yaşayan bütün kavimleri bu isimle adlandırmışlardır. Buna göre, İran ve Turan arasındaki doğal sınır [[Ceyhun Nehri]]’dir.<ref>Bakır, Abdülhalik & Ahmet Altıngök (2011). [http://www.egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XXVI-2_2011/TIDXXVI-2_2011-03.pdf Klasik ve çağdaş kaynaklar ışığında Turan-İran kavramı ve tarihsel coğrafyası]. Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt/Volume XXVI, Sayı/Number 2, Aralık/December 2011, 361-422</ref>
55. satır:
=== Azeriler ===
{{ana|Azeriler|İran Azerileri}}
[[İran Azerileri]], İran'daki en büyük Türk grubudur ve Farsçadaki İran Türkleri (ترکهای ایران) adı öncelikle Azerbaycan Türkleri için kullanılmaktadır.<ref name="refCemildoğaçipek" />
İran'da, pratik bir yaklaşımla, [[Kazaklar]] ve [[Türkmenler]] dışında kalan Türk topluluklarının hepsi Azerî, dilleri de Azerîce olarak adlandırılmıştır. Türk (Farsça ''Tork'') etnonimi Kuzey Azerbaycan’ın aksine, güneyde Azerileri nitelendirmekte sıklıkla kullanılır.<ref name="refSüereker">Eker, Süer (2008). [http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/suer_eker_farsca_guney_azerbaycan_turkcesi.pdf Farsçanın kıskacında Güney Azerbaycan Türkçesi]. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ''Türkiyat Araştırmaları'' sayı 9, Güz 2008, sayfa: 183-197</ref>
86. satır:
=== Horasan Türkleri ===
{{ana|Horasan Türkleri}}
▲[[Dosya:North khorasanTurkic.jpg|thumb|250px|[[Horasan, İran|Horasan]] bölgesinde {{legend|#E8000D|[[Horasan Türkleri]]}} {{legend|#00FF00|[[Türkmenler]]}}]]
[[Horasan Türkleri]], İran'ın kuzeydoğusunda [[Horasan, İran|Horasan]] bölgesinde yaşayan ve [[Oğuzlar]]dır. Nüfusları 1 milyon kişidir.<ref>Doerfer, G. & Hesche, W.1993. Chorasantürkisch, Wörterlisten, Kurzgrammatiken, İndices. (Turcologica 16.) Wiesbaden: Harrassowitz, sayfa: 7,14</ref> Ayrı bir Oğuz dili olduğu 1969 yılında [[Gerhard Doerfer]] tarafından ortaya konan [[Horasan Türkçesi]] bir yazı dili değildir ve yerel konuşmada kullanılır.<ref name="refZemineziyayeva">Ziyayeva, Zemine (2006). [http://journal.qu.edu.az/article_pdf/1011_133.pdf Horasan Ağızları]. Journal of Qafqaz University, sayı 18, 2006, s. 91-97, Bakü</ref>
| |||