Hoca Sinan Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
içerik ve kaynakça genişletildi (başka maddedeki içerik ile birleştirme) |
|||
13. satır:
|ölüm_yeri = Gelibolu
}}
'''Hoca Sinan Paşa''' ('''d.''' [[1440]] - '''ö.''' [[1486]] [[Gelibolu]]),
[[Fatih Sultan Mehmed|Fatih]] ve [[II. Bayezid]] dönemlerinin önemli bir bilim, din ve sanat adamıdır. Fatih'in [[saltanat]]ında [[1476]]-[[1477]] yılları arasında [[sadrazam]]lık yapmıştır.
En ünlü eseri, kendine has bir üslupla kaleme aldığı ''Tazarru’nâme'' (Yakarışlar Kitabı) adlı kitaptır.<ref name=mehmet/>
== Hayatı ==
1437-1441 yılları arasında Sivrihisar, Bursa veya İstanbul'da dünyaya geldi.<ref name=tdvia/> Asıl adı Sinâeddîn Yusuf'tur. Babası İstanbul’un ilk kadısı [[Hızır Çelebi|Hızır Bey]], annesi ise Osmanlı âlimlerinden Molla Yegân'ın kızıdır. <ref name=tdvia>{{web kaynağı|soyadı1=Koç|ad1=Aylin|başlık=Sinan Paşa|url=http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c37/c370150.pdf|website=http://www.islamansiklopedisi.info|yayıncı=Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 37, yıl 2009|erişimtarihi=24 Ekim 2016}}</ref>
== Eserleri ==▼
[[İstanbul'un fethi]]'nden sonra babası İstanbul kadısı olarak istanbul'da görevlendirildiğinde on üç- on dört yaşlarındaydı. İstanbul'da dedesi Molla Yegân'ın meclisine devam etti; [[Molla Hüsrev]], [[Molla Gürani]], Molla Kırîmî, Hocazâde Muslihuddin ve Kestelî gibi devrin büyük ulemâsı ile tanıştı. Fatih'in İstanbul'a davet ettiği [[Ali Kuşçu]]'nun da talebesi oldu.<ref name=mehmet>{{web kaynağı|soyadı1=Gümüşkılıç|ad1=Mehmet|başlık=Sinan Paşa'nın Tazarru'name'sinin Vatikan Nüshası|url=http://www.turkishstudies.net/Makaleler/352915614_25G%C3%BCm%C3%BC%C5%9Fk%C4%B1l%C4%B1%C3%A7Mehmet-tde-449-456.pdf|website=http://www.turkishstudies.net/|yayıncı=Turkish Studies, Cilt 10/12 , Yaz 2015|erişimtarihi=24 Ekim 2016}}</ref>
Babasının 1459'da ölümü üzerine Fatih tarafından Edirne'ye bir medreseye müderris olarak tayin edildi; daha sonra "''hace-i sultânî''" lakabıyla Fatih'in hocası oldu ve [[Sahn-ı Seman Medresesi|Sahn-ı Semen]] müderrisliğine getirildi. Padişah Fatih Sultan Mehmed kendisini 1470 senesinde vezirliğe getirdi, bu tarihten sonra "''Hoca Paşa''" olarak anılmaya başladı<ref name=volkan>{{web kaynağı|soyadı1=Karagözlü|ad1=Volkan|başlık=Tazarru‘-nâme’nin Söz Düzeni -I-|url=http://www.devdergisi.com/Makaleler/1430482631_6.%20makale.pdf|website=http://www.devdergisi.com|yayıncı=Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 16, İstanbul 2016|erişimtarihi=24 Ekim 2016}}</ref>
1477 yılında [[Gedik Ahmed Paşa]]'nın azledilmesi üzerine vezîr-i azamlığa getirildi. Aynı yıl bilinmeyen bir sebeple bu görevden el çektirildi ve hapsedildi. İstanbul ulemasının toplu halde padişaha başvurup Sinan Paşa hapisten çıkarılmazsa bütün kitaplarını yakarak Osmanlı topraklarını terk edeceklerini bildirmeleri üzerine hapisten çıkarılıp Sivrihisar kadılığı ve müderrisliği vazifesiyle İstanbul'dan uzaklaştırıldı.<ref name=tdvia/>
II. Bayezid 1481'de tahta geçince yeniden vezirliğe yükseltilmiş ve Edirne Dârülhadisi müderrisliğine getirilmiştir. Riyâziye, hey’et, fıkıh ve kelâm mevzularında Arapça olarak yazdığı risâlelerinin çoğunu Fâtih Sultan Mehmed devrinde kaleme alan Sinan Paşa, II. Bayezid döneminde din, tasavvuf, ahlâk ve evliya menkıbeleri konularındaki Türkçe eserlerini verdi.<ref name=tdvia/>
1486 yılında kimi kaynaklara göre Edirne'de, kimilerine göre İstanbul'da hayatını kaybetti.<ref name=tdvia/>Mezarının yeri bilinmemektedir.
Fâtih döneminin kazaskerlerinden Mollâ Mehmed'in kız kardeşiyle evlenmiş ve bu evlilikten Ahmed ve Mehmed Çelebi adında iki çocuğu olmuştur.<ref name=volkan/>
Ömrünün sonuna doğru bir kaç ay içinde kaleme aldığı<ref name=aydin/> Tazarrûnâme, onun en önemli eseridir. Tazarrûnâme, gerek devrinde gerekse daha sonraki dönemlerde çok okunmuş; çeşitli edebiyat tarih ve tarihçileri tarafından sanatkârâne nesir üslûbunun en başarılı örneği olarak kayda geçirilmiştir.<ref name=aydin>{{web kaynağı|soyadı1=Kırman|ad1=Aydın|başlık=Klâsik Türk Nesrinde Ses ve Anlam Đlişkileri Hakkında Bir Metin İncelemesi:Tazarrûnâme Örneği|url=http://www.infolla.com/dosyalar/articleextension/635841444723220662_153-213-1-PB.pdf|website=http://www.infolla.com|yayıncı=Muğla Üniversitesi SBE Dergisi Bahar 2005 Sayı 14|erişimtarihi=24 Ekim 2016}}</ref>
▲== Eserleri ==
* ''Tazarruname'' ilk ve en önemli eseridir. Türkçe mensur bir tasavvuf eseridir.
* ''Nasihatname'', ahlaka dair nesir tarzında Türkçe bir eserdir.<ref name=tdvia/>
* ''Tezkiretülevliya'', Alâeddîn Attar'ın Tezkiret-ül-Evliyâ'sı örnek alınarak hazırlanmış Türkçe mensur eserdir bir eserdir<ref name=tdvia/>
* ''Haşiye ala şerhül mülehhas'', [[Kadızade Rumi]]'nin Çagmini Şerhi’ne yazılmış Arapça bir hâşiyedir.<ref name=tdvia/>
* ''Risale minel Hendese'', [[Ali Kuşçu]]'nun Fâtih’in huzûrunda tartıştığı hendeseyle ilgili bir meseleyi ele alan Arapça eserdir.<ref name=tdvia/>
* ''Beydâvî Tefsirine Hâşiye, [[Kadı Beydavi]]'nin [[Envaru't Tenzîl ve Esraru't Te'vil|Kadı Tefsiril]] diye de bilinen tefsirine hâşiye <ref name=tdvia/>
* ''Feth-ül-Fethiyye'', Ali Kuşçu'nun Fethiyye isimli eserinin Arapça şerhidir.<ref name=tdvia/>
* ''Risâle alâ Evveli Kitâb-it-Tehâreti min-el-Hidâye'', Burhâneddin el-Mergīnânî’nin el-Hidâye’sinin tahâret bahsine dair Arapça risâlesi<ref name=tdvia/>.
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
| |||