Kara delik: Revizyonlar arasındaki fark

{{Seçkin madde}}

{{Diğer anlamı2|Kara delik}}

[[Dosya:Black Hole Milkyway.jpg|thumb|right|250px|[[Olay ufku]] sadece 75 kilometre genişliğinde olmasına rağmen 10 [[güneş kütlesi]]ne sahip, dönmeyen bir kara deliğin 600 kilometre uzaklıktan simülasyon görünüşü. Bu kütlede bir karadeliğin, bu uzaklıkta yarattığı ivmelenme, [[Yer (gezegen)|Dünya]] yüzeyindekinin yaklaşık 400 milyon katıdır.<ref>http://www.spacetimetravel.org/expeditionsl/expeditionsl.html</ref>]]

[[Dosya:Einstein rings zoom.gif|thumb|300px|Einstein halkası (ışığın deformasyonu): Bir karadeliğin arkasında bulunan bir yıldızdan çıkan ışık ışını bize, kara deliğin çekimsel etkisiyle ikiye ayrılarak ulaşır. Dolayısıyla o yıldızı çiftmiş gibi görürüz. Kara delik veya bir başka galaksi gibi çekim kaynaklarınca ışık ışınlarına yapılan bu tür çekimsel müdahale olaylarına ve zahiri sonuçlarına "çekimsel mercek" etkisi denir.]]

'''Kara delik''', [[astrofizik]]te, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve [[ışınım]]ın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük bir [[kozmik]] [[cisim]]dir. Kara delik, [[uzay]]da belirli nicelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir. Bu tür nesneler [[ışık]] yaymadıklarından kara olarak nitelenirler. Kara deliklerin, "tekillik"leri dolayısıyla, üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir. Karadeliklerin içinde zamanın ise yavaş aktığı veya akmadığı tahmin edilmektedir. Kara delikler Einstein'ın [[genel görelilik kuramı]]yla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli [[dalgaboyu|dalga boylarını]] kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir. Bu teknikler aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağlamıştır. Örneğin, bir kara deliğin potansiyel kuyusunun çok derin olması nedeniyle yakın çevresinde oluşacak [[yığılım diski]]nin üzerine düşen maddeler diskin çok yüksek sıcaklıklara erişmesine neden olacak, bu da diskin (ve dolaylı olarak kara deliğin) yayılan [[X ışını|x-ışınları]] sayesinde saptanmasını sağlayacaktır. Günümüzde, kara deliklerin varlığı, ilgili bilimsel topluluğun ([[astrofizik]]çiler ve [[kuramsal fizik]]çilerden oluşan) hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumdadır.

== Sunuş ve terminoloji ==

Kara delik “çekimsel tekillik” denilen bir noktaya konsantre olmuş bir [[kütle]]ye sahiptir. Bu kütle "kara deliğin olay ufku" denilen ve söz konusu tekilliği merkez alan bir küreyi oluşturur. Bu küre, kara deliğin [[uzay]]da kapladığı yer olarak da düşünülebilir. Kütlesi [[Güneş]]'in [[kütle]]sine eşit olan bir kara deliğin yarıçapı yalnızca yaklaşık 3&nbsp;km'dir. {{ref|1}}