Sistem teorisi: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Sae1962, Sistem Kuramı sayfasını Sistem Teorisi sayfasına yönlendirme üzerinden taşıdı: Yeni isme taşındı. |
k Küçük düzeltmeler yapıldı. |
||
1. satır:
İncelenen bir sorunu veya olguyu bir [[sistem]] olarak ele alan bilimsel ve düşünsel anlayıştır. Organizmaları, yapıları, örgütleri,
==Sistem
“[[Sistem]]” bir
Alman filozof [[Friedrich Hegel]] tarafından bazı temel kavramlar 1800’lü yılların sonunda oluşturulmuş olsa da çok fazla ilgi çekmemiştir.
Genel
Von Bertalaneffy
==Genel
Son derece metodolojik prensipler içeren bu yaklaşım ilk dönemlerinde felsefi temellerinin oluşturulmaya çalışılması ve mantık biliminin önermelerinden yararlanması bakımından geniş kitleler tarafından anlaşılabilir olmaktan uzaktır. Ancak özet olarak “her olayı belirli bir çevre içinde başka olaylarla ilişkili olarak incelemenin olayları anlama, tahmin ve kontrol etme açısından geleneksel yöntemlere göre daha etkin olduğu” ileri sürülmüştür. Genel olarak sistemlere ve bunların özel türlerine veya bağımsız alt sistemlerine ve aralarındaki ilişkilere uygulanan modeller, ilkeler ve yasaların tespit edilebileceği savunulmuştur. Deneysel olarak sistemler algılandıkları biçimde gözlenip incelenir ve daha sonra bu gözlem sonuçları değerlendirilir. Bütün bu yöntem tespiti çalışmalarına rağmen Bertalanffy Sistem yaklaşımının bazı pratik sonuçları da olduğunu öne sürmüş ve oluşturduğu yöntemi kullanarak ve basit çıkarımlarda da bulunmuştur. Bilim adamlarının sistem yaklaşımından bihaber olarak, çevreden kopukluğu bir yaşam biçimi olarak benimsediklerini ve bu nedenle bir kapsül içinde olduklarını ve onları oradan çıkarmanın nerdeyse
===Günümüzde
Günümüzde sistem yaklaşımı metodolojik bir alan olmaktan ziyade bir yöntem, bir bakış açısı ve bir değerlendirme yöntemi olarak fen bilimlerinin yanı sıra eğitim, psikoloji, sosyoloji, siyaset, ekonomi gibi sosyal bilimlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
===Genel
1954'de ilk olarak “Genel Sistemler Teorisi’ni Geliştirme Birliği” (The Society of the Advancement of General Systems Theory) adıyla kurulan organizasyon sonradan “Genel Sistemler Teorisi Birliği” (The Society of General Systems Theory)
# Çeşitli alanlardaki kanun, model ve kavramlar arasında yapı benzerliklerini araştırmak ve bir alandan diğerine gerekli transferleri gerçekleştirmek;
23. satır:
# Farklı bilim dallarında çalışan uzmanlar arasında iletişimin artırılması sayesinde bilimde ortak genel geçer bir modele ulaşmak.
Yani bu kuruluş yaygınlaştırmaya çalıştığı
==Teorinin günümüzdeki temel belirleyicileri==
[[Sistem]], belirli parçalardan (alt birimlerden) oluşan, bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan, bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile ilişkili olduğu, bir amaca veya sonuca ulaşmak üzere fiziksel veya kavramsal, birden çok bileşenin oluşturduğu bütündür.<ref>Koçel, Tamer (1984) Yönetimde Sistem Yaklaşımı, İş İdaresi, Ankara: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Sayfa: 38</ref> Başka bir bakış açısıyla sistem, birbiriyle ilişkili küçük parçalardan oluşan, fakat kendisi de daha büyük bir sistemin parçası olarak işlevde bulunan bir bütündür.<ref>Hodgetts, Richard M. (1991), Management, Harcourt Brace, Sayfa: 22</ref> Sistem içerisindeki bileşenler dinamik olarak birbirleri ile ilişkili veya bağımlıdırlar. Sistemin dışında kalan öğeler, onun çevresini oluşturmaktadır. Sistemde düzenli ve uyumlu bir işleyiş söz konusudur. Epistemolojik (bilgi fesefesi) açısından bakıldığında bu durum evrendeki düzenli işleyişin doğal bir sonucudur. Düzenli ve uyumlu işleyişteki bir aksaklık veya uyumsuzluk bir soruna yol açar. Bu sorunun büyümesi ise krize dönüşür. Örneğin siyasal anlamdaki sistem krizleri veya ekonomik krizler gibi…
===Sistem ve
Her sistemde, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması, karışıklık ve aksamaların belirmesi ve sonunda sistemin faaliyetlerinin durması yönünde bir eğilim vardır. İşte “[[entropi]]” bu eğilimi ifade eden kavramdır. Kapalı sistemlerde entropi kuvvetlidir ve belirli bir süre sonunda sistemi durduran en önemli faktördür.
Entropi kavramı doğrudan Fizik biliminden alınma bir terim olup “Termodinamiğin İkinci Yasası” olarak da bilinmektedir.<ref>Çengel, Dinçer (2001), Energy, entropy and exergy concepts and their roles in thermal engineering, Sayfa: 116-149</ref> Bu prensibe göre evrende var olan her şey bozulma eğilimindedir. Kendi haline bırakılan her şey eninde sonunda enerjiye dönüşecektir.<ref>Landsberg, P.T. (1984). "Is Equilibrium always an Entropy Maximum?" J. Stat. Physics, Sayfa: 159
</ref>
===Sistem
==Sistem teorisindaki akımlar==
▲2. Süreç ve İşlemler: Sistemin girdilerinin, amaçlar doğrultusunda işlendiği, biçimlendiği ve ürün durumuna getirildiği bölümdür. Sistemin en önemli öğesi işlemlerdir ve tüm sistemlerin işlemleri vardır. Örneğin selüloz fabrikasının girdisi ağaç işlenerek kağıt olur, daha sonra kağıt işlenir kitap olur. Süreç doğru çalışmadığı zaman örgütsel bozukluklar başlar.
▲3. Çıktılar: İşlemler sonucunda ortaya çıkan ürünlerin tümüdür. Eğer sistemin girdileriyle çıktıları arasında farklılık oluşmamışsa sistemden söz edilemez. Örneğin ilköğretim birinci sınıf öğrencileri okuma yazmayı öğrenememişse sistem işlemiyor demektir. Çıktılar, nicelik ve nitelik bakımından sistemin amaçlarını ne derece fazla karşılıyorsa sistem o kadar iyi işliyor demektir.
▲4. Dönüt: "Geri bildirim" (Feedback) olarak da adlandırılır. Sistemin amacının gerçekleşme derecesine bakılarak sistemin işleyip işlemediğini, işlemeyen yanlarının neler olduğunu ve bunların nasıl giderileceğini belirlemek amacıyla yapılan etkinliklerdir. Geri bildirim sayesinde sistem faaliyetlerini değerleme ve gerekirse ayarlama imkanını bulur.
Sistemler farklı ölçütlere göre farklı biçimlerde sınıflanmaktadır. Üç farklı sistem yaklaşımını bulunur. Bu yaklaşımlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
#''Parça-Bütün Yaklaşımı:'' Bu yaklaşıma göre sistem, birbiriyle etkileşim içinde olan parçaların oluşturduğu bir bütün olarak ele alınmaktadır.
#''Süreç Yaklaşımı:'' Bu yaklaşıma göre, sistem belirli bir girdiyi işleyerek çıktıya dönüştüren bir süreç olarak ele alınmaktadır.
#''Diyalektik Yaklaşım:'' Bu yaklaşıma göre iç çelişkisi olan her şey bir sistemdir. [[Diyalektik]] süreç Tez + Antitez = Sentez bağıntısına göre işler.
Satır 60 ⟶ 57:
[[Sibernetik]] yaklaşıma göre mantık biliminde birbirine bağımlı olarak kullanılabilen ve birbirine bağlı olarak sonuç doğuran önermeler dizisidir. Örneğin “Eğer evren en üst sistem ise, tüm her şey bir alt sistemdir” cümlesi mantıksal bir sistemi özetler. Mantıksal bir döngüyü özetleyen “Algoritma” şemaları da yine bir sistemi temsil ederler. Sibernetiğin kökenini oluşturan Sembolik Mantık üzerine ilk sistemli çalışma Leibniz tarafından yapılmıştır. Ancak asıl olarak terimin de oluşturucusu olan Norbert Wiener tarafından geliştirmiştir. Tüm canlılar ve makinalarla ilgili bir kontrol ve iletişim teorisi geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu yaklaşıma göre, sistem belirli bir girdiyi işleyerek çıktıya dönüştüren bir süreç olarak ele alınmaktadır. Sibernetik canlı ve cansız tüm karmaşık sistemlerin denetlenmesini ve yönetilmesini, yapılarını araştıran inceleyen bilim dalıdır. Bu sistemler mekanik, fiziksel, biyolojik, düşünsel ve sosyal olabilir.<ref>Temel Britannica Ansiklopedisi, 1993, “Sibernetik”</ref>
===Yapısalcılık (
{{ana|Yapısalcılık}}
Ferdinand de Saussure ve Levi Strauss tarafından geliştirilen [[Yapısalcılık]]
===Disiplinlerarası yaklaşım===
Hem genel sistem teorisinin tüm disiplinlere uygulanabilmesi hem de bazı bilim dallarının birbirleriyle kesin olarak ayrılamaması,
==Örgütler ve
Sistem Yaklaşımı yönetsel birimlerinin birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin niteliklerini incelemeyi, belirli bir birimdeki gelişmelerin diğer birimler üzerindeki etkilerini araştırmayı; kısacası yönetim olaylarını başka olaylarla ve dış çevre şartları ile ilişkili olarak değerlendirmeyi bir yöntem olarak benimser. Her olayı belirli bir çerçeve içinde, başka olaylarla ilişkili olarak incelemenin, olayları anlama, tahmin etme ve kontrol etme açılarından daha etkili olduğu öngörülerek
Klasik
Neoklasik Teorilerde ise insan merkezli bir yaklaşım söz konusu iken, örgüt hiç dikkate alınmamıştır. Bu açıdan sistem yaklaşımı ile aralarında önemli bakış açısı farklılığı söz konusudur. Sistem yaklaşımının terminolojisi ile ifade edilecek olursa Neoklasik görüşlerde alt sistemler (insan ve gruplar, onları motive eden faktörler) dikkate alınırken üst sistem üzerinde hiç durulmamıştır. Bu da Sistemci görüşler açısından son derece eksik bulunur. Çünkü Tümdengelim yöntemi ile de belirli ortak noktalar içeren Sistem anlayışının belirleyici özelliklerine bütünü anlamadan parçaları değerlendirebilmek mümkün değildir.
==
{{reflist}}
==Ayrıca bakınız==▼
* [[Entropi]]▼
* [[Holizm]]▼
* [[Sistem]]▼
* [[Yapısalcılık]]▼
==Literatür==
* Ackoff, Russel (2012), Systems, Organizations and Interdisciplinary Research
* Alıç, Mehmet (1991). Türk Eğitim Sistemi ve İşleyişi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları
Satır 84 ⟶ 87:
* Bailey, Kenneth D. (1994). Sociology and the New Systems Theory: Toward a Theoretical Synthesis. New York: State of New York Press.
* Baransel, Atilla (1993), Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi, İstanbul: Avcıol Basım
* Bertalanffy, Ludwig von
* Brauckmann, Sabine (1999). Ludwig von Bertalanffy (1901-1972), ISSS Luminaries of the Systemics Movement
* Braziller, George (1968), General System theory: Foundations, Development, Applications, New York: revised edition 1976: ISBN 0-8076-0453-4
* Braziller, George (1975), Perspectives on General Systems Theory. Scientific-Philosophical Studies, E. Taschdjian (eds.), New York, ISBN 0-8076-0797-5
* Buckley,
* Büyükduman, F. İlke, (2012) Eğitimde Sistem ve Sistem Yaklaşımı
* Can, Halil (1991), Organizasyon ve Yönetim, Ankara: Adım Yayıncılık
Satır 94 ⟶ 97:
* Efil, İsmail (2010) İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Bursa: Dora
* Erdoğan, İlhan (1983), İşletmelerde Davranış, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları
* Esen, Öner (1984), İşletme Yönetiminde Sistem Yaklaşımı, İstanbul: Alfa Yayınevi
* Genç, Nurulllah (2007), Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Seçkin Yayınevi
* Gümüştekin, Gülten Eren (2004), İşletmelerde Yönetim ve Bilişim Sistemleri, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:11 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi Yayınları
Satır 102 ⟶ 105:
* Marşap, Akın (2000), Yönetsel Sistem, Ankara: Gazi Kitabevi
* Özalp, İnan (1992), Yönetim ve Organizasyon, 1. Cilt, Eskişehir.
* Scott, William (1961),
* Senge, Peter (1990). The Fifth Discipline. The art and practice of the learning organization. New York: Doubleday.
* Weckowicz, Thaddus E.
* Yozgat, Osman (1984) İşletme Yönetimi,İstanbul: Dilek Matbaası
▲==Ayrıca bakınız==
▲* [[Sistem]]
▲* [[Yapısalcılık]]
▲* [[Holizm]]
▲* [[Entropi]]
[[Kategori:Sistem teorisi| ]]
|