Leylâ ile Mecnun: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
II. Niveles (mesaj | katkılar) k düzenleme AWB ile |
|||
3. satır:
[[Dosya:Layla and Majnun2.jpg|right|thumb|250px|right|thumb|250px|Hikâyenin [[Nizami Gencevi|Nizami]] uyarlamasından bir sahne. Leylâ ile Mecdız ölümlerinden önce son defa bir araya gelir. İkisi de bayılmıştır; yabani hayvanlar çifti davetsiz misafirlerden korurken, Mecdız'ın yaşlı kulağı da Leylâ'yı ayıltmaya çalışır. On altıncı yüzyılın sonlarında yapılmış bir çizim.]]
[[Dosya:Story of Mejnun - in wilderness.jpg|thumb|right|Mecnun, el değmemiş bölgede]]
'''Leylâ ile Mecnun''', iranın fars efsanesine dayanan klasik aşk hikâyesidir.
nezamı ganjavı başta olmak üzere birçok kişi tarafından işlenmiş olan konuyu [[Fuzulî]], 1535 yılında [[Mesnevi (edebiyat)|mesnevî]] türünde kaleme almıştır. Mesnevî tarzına ve Türk diline yenilik getirmiştir.
10. satır:
Kısa zamanda her yere yayılan bu aşkı duyan annesi Leyla’yı okuldan alır ve Kays’la görüşmesini yasaklar.
Ayrılık ıstırabıyla mahvolan Kays halk arasında Arapçada "deli" anlamına gelen "Mecnun" diye anılmaya başlar.
Bu sevda yüzünden çöllere düşen Mecnun’a birçok kişi Leyla’yı unutmasını söyler; ancak onun için kainat artık Leyla’dan ibarettir ve hiçbir şekilde bu aşktan vazgeçmez. Hatta dedesi onu bu dertten kurtulmak üzere Allah’a yakarması için Kabe’ye götürür; ama o tam tersine derdinin artması için dua eder. Hem Leyla’nın hem Mecnun’un halleri gittikçe perişanlaşmaktadır. Başkasıyla nikahlandırılan Leyla, kocasından kendisini uzak tutmak için bir hikâye uydurur ve bir süre sonra adam ölür. Bu sırada Mecnun çöldedir ve aşkın bin bir türlü cefasıyla yoğrulmaktadır. Dünyayla bütün bağlantısı kesilir ve sadece ruhuyla yaşar hale gelir. Leyla’nın vücudu da dahil olmak üzere bütün maddi varlıklarla ilişkisi bitmiştir. Birgün Leyla çölde onu bulur ama Mecnun onu tanımaz ve “Leyla benim içimdedir, sen kimsin?” der. Leyla, Mecnunun ulaştığı mertebeyi anlar ve evine geri döner ve üzerinden fazla zaman geçmeden Leyla hayata gözlerini yumar. Mecnun, onun mezarına uzanır ve canından can gitmiş gibi hıçkıra hıçkıra ağlar. Yaradana feryat figan dualar ederek canını almasını, kendisini Leyla'sına kavuşturmasını ister. Duası kabul olur, göklerin gürlemesiyle birlikte Leyla'sına kavuşur âşıklar âşığı Mecnun ...
Bu hikâyenin sonunda; seven ve sevilen bir olmuşlardır. Âşık kendini madde dünyasından tamamen soyutlamayı başarmış ve sevdiğine ulaşmıştır. Bu noktadan sonra seven ve sevilen diye iki farklı kişiden bahsetmekte yanlıştır; ruhlar ilahi visal(ilahi kavuşmaya)e ulaşmışlardır. Bu yüzden artık Mecnun sevdiğini kendinden dışarıda aramamaktadır, bu dünyayı onun yeri kabul etmemektedir. Bu mesnevide Fuzuli, dünyevi aşkı bir basamak olarak kullanıp onun üstünden maddeden ayrılıp tamamen ruha ait olan ilahi aşkı anlatır.
16. satır:
== Efsanenin hikâyeye dönüşmesi ==
Edebiyatta 10. yüzyılda çok yaygın bir hale gelmiş, Mecnun’a ait olduğu söylenen şiirlerin arasına nesirler de eklenerek hikâye haline getirilmiştir.
Bu konu daha sonra Farsca ve Türkce edebiyatlarında da şiir olarak işlenmiştir. Bunların arasında Azeri asıllı olup Farsça şiirleri ile (özellikle "Beş Mücevher (پنج گنج Panj Ganj)" adlı Hamse'si ve bunun içinde bulunan 1181'de hazırlanmış Farsça "Laylā o Majunūn" mesnevisi ile) ün kazanmış olan [[Nizami Gencevi]] (1141-1209) ve [[Herat]] Tımurler devletinde yaşamış ve Farsça yazdığı Hamsesinde bulunan "Leyla ve Mecnun" mesnevisi ile ünlü olan [[Hatifi]] (1454-1521) ve Azari Türkçesi ile yazan [[Azerbaycan edebiyatı]] ve Türkçe [[Divan edebiyatı|divan şiirinin]] başta gelen şairlerinden olduğu kabul edilen [[Fuzûlî]] (1483-1556) tarsfından 1535′te yazılan "Leylâ vu Mecnûn" adlı mesnevisi sayılabilir.
23. satır:
== Efsane'nin Farklılaşması ==
Efsane ile ilgili Fuzuli'nin yazdığından farklı şekilde hikayelerde bulunmaktadır.[[Emir Hüsrev-i Dehlevi]]'nin [[Hamse]]'sindeki Leyla ile Mecnun'da. Mecnun bir [[Hint]] prensi Leyla ise Nevfel'in kızıdır. Diğer versiyonlarda daha başka yakıştırma tanımlar vardır. Cami, Heft Evreng'inde bu konuya ayırdığı 6.Kitabında, Agani'deki kurguya bağlı kalmakla birlikte öykünün sonunu değiştirmiştir.Mecnun'u kucağında bir ceylanla çölde ölü bulan bir bedevinin haber vermesi üzerine Leyla,sevgilisinin mezarına giderek orada ölür. Başka şairler de kerametler, olağanüstü öğeler, canlandırmalar, cinayetler ekleyerek öyküye yenilikler katmışlardır.
== Ayrıca bakınız ==
34. satır:
* [[Yusuf ile Züleyha]]
* [[Heer Ranjha]]
{{Commons|Layla and Majnun}}▼
[[Kategori:Arap edebiyatı]]
[[Kategori:Orta Çağ'da efsaneler]]
[[Kategori:Mesneviler]]
▲{{Commons|Layla and Majnun}}
| |||