Amfitiyatro: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
II. Niveles (mesaj | katkılar) k düzenleme AWB ile |
||
1. satır:
[[Dosya:Colosseum in Rome, Italy - April 2007.jpg|thumbnail|sağ|300px|[[Roma]]'daki [[Kolezyum]].]]
[[Dosya:Jemcolosseum.jpg|right|thumb|300px|El Jem Amfitiyatrosu]]
'''Amfitiyatro''', [[Roma]] uygarlığında gösteriler, gladyatör ve vahşi hayvan oyunları için kullanılan, daire ya da [[elips]] biçimli, yükselen tribünlerden oluşan bir kamu yapısıdır. Modern anlamdaki En eski örnekleri Etruria ve Campania'da MÖ 1.yüzyıl başlarında inşa edilmişdir. Arena, kanlı gösterilerin sergilendiği alanlardır. Vahşi hayvanlar birbirlerini parçalar, insanlar birbirleriyle ya da vahşi hayvanlarla kıyasıya dövüşürlerdi. Genellikle ölümle sonuçlanan bu acımasız dövüşlerin, büyük bir izleyici kitlesi vardı. Arena ayrıca suyla doldurularak çeşitli gösteriler yapılırdı.
"Amfi" kelime anlamı olarak "çevresinde/iki yönden/çift" demektir. Bu nedenle, amfitiyatroyu işlevinden başka yapı şekli de tiyatrodan ayırır. Tiyatro, yarım daire bir yapı iken, amfitiyatro “çift” tiyatro yani dairesel ya da elips şeklindedir. Amfitiyatroları yine [[elips]] şeklinde kullanış amaçları ve formları farklı olan stadyumlar ile de karıştırmamak gerekir.
Roma uygarlığı döneminde ortaya çıkan amfitiyatroların eski Yunan ve Anadolu'da örnekleri yoktur. Örneğin Türkiye'de [[Efes]] ve [[Aspendos]]'da örneği bulunan yapılar amfitiyatro değildir. Dünyada en tanınmış örneği [[Roma]]'da bulunan Colosseum'dur.
9. satır:
[[Latince]] olan arena sözcüğü kumluk anlamına gelir. Çünkü bu alanlar, dövüş sırasında akan kanları kolaylıkla dibe sızdırması için kumlarla kaplı olurdu. Tribünlerin altında karanlık odalar, [[gladyatör]]ler için barakalar, zindanlar, vahşi hayvanlar için kafesler bulunurdu. Arena, parmaklıklarla çevrili olurdu. Arenada dövüşen kişilere gladyatör denirdi. Gladyatörlerin çoğu suçlular ya da köleler arasından yetişirdi. Dövüşler gladyatörlerden birinin, bazen her ikisinin ölümüyle sonuçlanırdı.
İlk amfitiyatroların dayanıksız [[tahta]] yapılar olduğu bilinmektedir. Taşlarla yapılan amfitiyatrolar MÖ 1. yüzyılın ilk yarısında yapılmaya başlanmış, [[Caesar Divi Filius Augustus|Augustus]] döneminde çoğalmaya başlamıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Bomgardner|ad=David Lee|başlık=The Story of the Roman Amphitheatre|yayıncı=Routledge|tarih=Ekim 2000|isbn=0-415-16593-8}}</ref> Taşlarla inşa edilmiş bilinen en eski amfitiyatro, MÖ 80 yılında [[Pompeii]] antik kentinde inşa edildiği hesaplanan [[Pompeii Amfitiyatrosu]]dur.<ref>[http://global.britannica.com/technology/amphitheater Amphitheatre], Encyclopædia Britannica.</ref>
Roma'daki [[Kolezyum|Kolezyum (Flavianus Amfitiyatrosu)]], amfitiyatroların en ünlüsüdür. Daha sonra [[Kolezyum|Colosseum]] olarak adlandırılan bu amfitiyatronun eski kaynaklarda yaklaşık 80 bin izleyici aldığı belirtilir. Ama günümüz ölçümleri ancak 50 bin kişi olabileceğini göstermiştir. Günümüze ulaşan diğer ünlü amfitiyatrolar [[İtalya]]'da Verona, Pompeii ve Puteoli'deki (bugünkü Pozzuoli); Hırvatistan'da İstriya'nın merkezi Pula'daki; [[Fransa]]'da Nîmes ve Arles'daki amfitiyatrolardır.
| |||