Çerkesler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Abazalar eksikti umarım doğru eklemişimdir. |
kDeğişiklik özeti yok |
||
96. satır:
=== Osmanlı-Çerkes İttifakı ===
1739 [[Belgrad Antlaşması (1739)|Belgrad Antlaşması]] ile Kabardey'e, Rus ve Osmanlı devletleri arasında "bağımsız" ya da "tarafsız bölge" statüsü verildi. Rus yayılmacılığından kaygı duyan Çerkesler, 1768 - 1774 Osmanlı - Rus Savaşı'nda Osmanlılar'dan yana tavır aldılar, ama savaş Rusların, Osmanlıları yenmeleri, Gürcistan'a girmeleri, Kabardey bölgesi ile şimdiki Kuzey Osetya'yı ilhak etmeleriyle sonuçlandı. Bu arada Kırım'ı ve Kuban Irmağının kuzeyinde, Kuban ve Azak Denizine dökülen Yey ırmakları arasında bulunan ve Kırım'a ait olan Nogay ve Çerkes nüfuslu toprakları da ilhak eden ve bu bölgede bir [[etnik temizlik]] ve [[soykırım]] uygulayan Ruslar, 1783'te [[Gürcistan]]'ı (Kartli ve Kaheti) koruma altına aldılar; ayrıca Mozdok'tan başlayıp Kuban ırmağının sağ (kuzey) yakası boyunca batıda Karadeniz'e, doğuda da Terek Irmağının sol (kuzey) yakası boyunca Hazar Denizi'ne uzanan, üzerinde kale, karakol ve gözetleme kuleleri bulunan müstahkem hatlar inşa ettiler. Bu arada Çerkesya'yı doğudan da, Kafkas Sıradağlarına değin uzanan [[müstahkem hat]]larla çember içine aldılar. Bunun üzerine Çerkesler Türklerden yardım talebinde bulundular, böylece Türk-Çerkes ittifakının ve [[Anapa]] kalesinin temeli atılmış oldu (1781). Kuzey Kafkasya halkları (yani Çerkes, Çeçen ve Rus korumasındaki hanlık toprakları dışındaki özgür Dağıstanlılar) artan Rus yayılmasına karşı bir tepki olarak [[İmam Mansur]] önderliğinde direniş hareketlerini başlattılar, 1787- 1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Osmanlıların yanında savaştılar, ama savaş Ruslar'ın Anapa'yı ve buradaki İmam Mansur'u ele geçirmesiyle sonuçlandı (1791). Anapa, 1792 [[Yaş Antlaşması]] ile Osmanlılara geri verildi.
* 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Nisan 1807'de Anapa yeniden Rusların eline geçti. Ama 1812 [[Bükreş Antlaşması (1812)|Bükreş Antlaşması]] ile, Anapa ile birlikte, kuzeyde Kuban ırmağı ağzından başlayıp güneyde Bzıb ırmağına kadar kıyıların denetimi Ruslarca Osmanlılara bırakıldı. Bzıb ırmağından, daha güneydeki Rion Irmağına (Poti'ye) kadar uzanan yerlerin denetimi de ([[Abhazya Prensliği]] de dahil), Ruslara bırakıldı (2). Böylece Ruslar, bağımsız bir ülke olan Çerkesya'yı Osmanlı Devleti ile ilişkilendirip ileride işgal etmenin alt yapısını oluşturmaya çalışıyorlardı.
=== Çerkesya Kurtuluş Savaşı (1829-1864) ===
[[Dosya:Timm, Vasilii Fedorovich. Partiia cherkesov, spuskaiushchaiasia s gor dlia nabega.jpg|thumb|250px|left|Karadeniz yakınlarında bir dağ ırmağını geçmeye çalışan Çerkesler, Eugene Ciceri (1847) tarafından kazınan gravür.]]
[[Dosya:Cotes de la Mer Noire. Adighes descendus des montagnes. (1847).jpg|thumb|250px|right|Karadeniz kıyısında dağdan inen Çerkesler, 1847]]
1829 [[Edirne Antlaşması (1829)|Edirne Antlaşması]] ile Osmanlılar Kuban ve Poti ırmakları arasında bulunan kıyı kesiminin denetimini Ruslara devrettiler. Ruslar bunu, tüm Çerkesya'nın uluslararası hukuka göre kendilerine bırakılmış olduğunu ilan ettiler. Çerkesler ise, Osmanlı yönetimine bağlı olmadıklarını, örneğin vergi vermediklerini, sadece müttefik olduklarını öne sürerek, 1829
* Base Ovası'ndan doğuya sürülen Çerkes ve özellikle Besleney kalıntıları (2 köy), Kabardey'den getirilen Kabardey göçmenler ve güneydeki yüksek dağ vadilerinden indirilen [[Abazalar]]la takviye edilerek, Büyük ve Küçük Zelençuk ırmakları vadilerine yerleştirildiler. Bu yerleştirme alanında şimdi RF'ye bağlı [[Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti]] bulunmaktadır.
* Öte yandan egemenlik alanı gitgide daralan Çerkesler, 1840 yılı ilkbaharında Karadeniz kıyı hattı ile ülke içinden geçen Gelencik Hattı'na saldırarak bu hatları yıktılar ve kalelerin çoğundan (Şapsığ kıyısındaki kalelerden) Rusları atmayı başardılar. [[Dağıstan]] ve [[Çeçenya]]'da Ruslar'a karşı mücadele eden [[İmam Şamil]], Çerkeslerle birleşmek için 1846'da Kabardey bölgesine yürüdü, ama Kabardeylerin destek vermemeleri üzerine, girişimi başarısızlığa uğradı. Şamil, 1848'de naiplerinden [[Muhammed Emin]]'i, Çerkesya'ya gönderdi. Ama tüm çabalara karşın, Çerkeslerle bir bütünleşme, daha açık bir ifadeyle Kuzey Kafkasya düzeyinde bir birleşme sağlanamadı.
| |||