Ehl-i Hak: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
{{Karıştırma|Arap Alevîleri|Nusayr’îyye}}
{{Diğer anlamı|Kürt Alevîliği|Ali İlâhîlik}} - daha uygun görünüyor + +bazı düzeltmeler:....zikrî ağırlıklı ''"gnostik-yezdânî"'' bir Kürt tarîkatıdır.
1. satır:
{{Diğer anlamı|Kürt Alevîleri|Ali İlâhîlik}}
{{Karıştırma|Arap Alevîleri|Nusayr’îyye}}
{{Karıştırma|Anadolu Alevîliği|Alev’îyye|Bektâş’îyye}}
{{Diğer anlamı|Kürt AlevîleriAlevîliği|Ali İlâhîlik}}
{{Yazdânizm}}
'''Ehl-i Hakk''' ([[Kürtçe]]: '''ﯼاڔﮦساﻥ''' Yâresân, [[Farsça]]: '''اهل حق''' Ehl-i Hak; Çoğunlukla [[İran]]’da yaygın olan, [[heterodoks]] bir [[Şiî]] inanışıdır. [[Musa el-Kâzım]] soyundan geldiği öne sürülen ve [[Hacı Bektaş-ı Veli]] ile özdeşleştirilen ''"[[Sultan Sahak]]"'' tarafından batı İran'da [[14. yüzyıl]]ın sonlarında [[Zerdüştlük]] inancından beslenerek kurulan, [[Kur'an-ı Kerîm]]'i ve [[Muhammed]]'in peygamberliğini kabul etmeyen, fakat [[Ali bin Ebu Talib]]'in [[Tanrı]]lığı<ref name="Elahi, Bahram 1987">Elahi, Bahram (1987). ''The path of perfection, the spiritual teachings of Master Nur Ali Elahi''. ISBN 0-7126-0200-3.</ref> temeli üzerine dayanan, ve ''"[[Kelâm-ı Serencâm]]"'' adlı kitabı dînî öğretilerinin temeli olarak kabul eden inanç.
[[Dosya:kakkai.jpg|thumb|left|[[Irak]]’taki [[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]’ne ait [[Süleymaniye, Irak|Süleymaniye]] kentinde dua eden Yarsanî [[Kürt]] erkekler. ''(Duvardaki resim dinî semboller içermektedir)''.]]
 
== Kürt Alevîliği-Yâresânî TarikâtıTarîkatı ==
{{ana|Barak Baba|Hurûfîlik|Yarsanizm|Sultan Sahak|Kürtler}}
14. yüzyılda [[Azerbaycan]]'da ortaya çıkan Fadl Allah Astarâbadî’nin [[Hurûfîlik|Hurûfîliği]], 14. yüzyılın sonlarına doğru ''"[[Sultan Sahak]]"'' tarafından kurulan [[Safevî Devleti|Safevî İran]]’nının ''[[Ali İlâhîlik|"Ali İlâhîliği"]]'',<ref name="Elahi, Bahram 1987"/> ve daha sonraları ise 15. yüzyılın sonları ile 16. yüzyılın başlarında ''[[Balım Sultan]]'' tarafından [[Anadolu]]'da kurumsalaştırılan [[Bektâşî]]liğin her üçünün temelleri de [[Barak Baba]]’nın düşünceleriyle atılmıştır.{{olgu}}
 
Yâresânîk, yukarıda bahsi geçen bu akımlarının etkisiyle [[tenasüh]] ve [[hülul]] anlayışlarını da ihtivâ eden bir şekilde 14. yüzyılın sonlarına doğru ''"Sultan Sahak"'' tarafından başka öğretileri de kendi içerisine alıp Kürt geleneğine uyarlamak suretiyle kurulan, özellikle Kürt dinî [[musiki]]si ve zikrî ağırlıklı ''"[[gnostik]]-[[yarsanizmyezdânizm|yezdânyezdânî]]î"'' bir [[İmamiyye#Alev.C3.AEler|Alevî Kürt]] [[tarikâttarîkat]]ıdır.
 
=== Ali İlâhîlik<ref name="Elahi, Bahram 1987"/> olarak ta adlandırılan Kürt Alevîliği<ref name="kreyen">{{Kitap kaynağı|son=Kreyenbroek|ilk= Philip G.| bölüm=Religion and Religions in [[Kurdistan]]| başlık=Kurdish Culture and Identity|yayımcı= Zed Books Ltd.|yıl=1996|isbn= 1856493296}}</ref> ===
52. satır:
 
== Yâresânîlik tarîkatının tanınmış mensupları ==
[[Ali]]'den beri var olan ve [[Kürt]] [[Gorani]] geleneğine göre kurulan Ehl-i Hakk [[TarikâtTarîkat]]ı'nın On Dokuzuncu yüzyıl başlarında liderliğini üstlenen kişi ''"Hacı Ni'metullâh"'' idi. Daha sonra ise onun oğlu olan ve 1966 yılında kitapları [[Fransızca]]'ya çevrilen ve [[Kürt]] dinî [[musiki]]sine kazandırdığı pek çok besteleriyle meşhur olan ''"Nur Ali Şâh Elâhî" (Doğumu: 1895 - Ölümü: 1974)'' başa geçti. İran'da [[Humeyni]] devriminden sonra Ni'metullâh'ın torunlarından biri olan ''"Muhammad Mokrî" (Doğumu: 1921 - Ölümü: 2007)'' [[Humeyni]] tarafından [[Sovyetler Birliği]] Büyükelçiliği görevine atandı. [[Mesut Barzani]]'nin babası [[Molla Mustafa Barzani]]'nin de babası, yani [[Mesut Barzani]]'nin dedesi Ahmed Barzani de "Ehl-i Hakk TarikâtıTarîkatı" mensubu idi. Bügün Süleymaniye'de ve İran'da Ehl-i Hakk'ın çok güçlü temsilcileri vardır. Elitist bir tarikâttarîkat olan Ehl-i Hakk'ın üyeleri havassa dayanır, yani seçkin şahsiyetlerden oluşmaktadır. Kız çocuklarına dinî bilgilerin yanı sıra gündelik hayatta ayakta durabilmeleri için gerekli olan pozitif bilimleri de öğretme husununa özen göstermeleriyle tanınmaktadır. Örneğin, Ni'metullâh'ın kızı Melekcan Nemâti tanınmıştır. [[Türkiye]]'de pek etkinliği olmayan bu [[tarikâttarîkat]]ın temelleri [[İslâm]]-[[Bâtınî]]liği üzerine inşa edilmiştir. Nur Ali Şâh Elâhî'nin kitaplarının [[Fransızca]]ları da ''"[[Kürt]] [[Ezoterizm]]i"'' başlığı altında yayınlanmıştır.
 
== Kaynakça ==
78. satır:
* White, Paul J. (2003), “The Debate on the Identity of ‘Alevî Kurds’.” In: Paul J. White/Joost Jongerden (eds.) ''Turkey’s Alevî Enigma: A Comprehensive Overview.'' Leiden: Brill, pp. 17–32.
 
;[[Ghulat-i Şîʿa|Ghulat]] [[Şiî|Şî’î]] ''([[Köktendincilik|Köktendinci]])'' [[tarikâttarîkat]] konularında
* Halm, H. (1982). ''Die Islamische Gnosis: Die extreme Schia und die Alawiten.'' Zurich.
* Krisztina Kehl-Bodrogi, Krisztina, & Barbara Kellner-Heinkele, Anke Otter-Beaujean, eds. (1997) ''Syncretistic Religious Communities in the Near East.'' Leiden: Brill, pp. 11-18.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ehl-i_Hak" sayfasından alınmıştır