Kült: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
LeSavant (mesaj | katkılar)
"Avrupa'da kült karşıtı hareket" adlı alt bölümün metni ve dipnotları
LeSavant (mesaj | katkılar)
"Çin'deki kült hareketler" konulu alt başlığın metni ve dipnotları
5. satır:
“[[Yeni dini hareketler|Yeni dini hareket]]” (YDH / ''new religious movement'') terimi, 1800’lerin ortalarından itibaren ortaya çıkan dinler için kullanılmaktadır. Bunların tamamı olmasa da çoğu kült olarak değerlendirilmektedir. Kültlerin alt kategorileri şunlardır: Kıyamet kültleri, siyasi kültler, ırkçı kültler, çokeşli kültler ve terörist kültler. Kültlerle alakalı konulara devletlerin tepkisi de başka bir tartışma konusu olmuştur.
 
== '''Terminolojik Tarih''' ==
“Kült” kelimesi önceleri bir dini hareketin mensupları için değil, ibadet eylemi veya dini tören için kullanılıyordu. [[Latince]] ''cultus'' (ibadet), oradan da [[Fransızca]] ''culte'' kelimesinden İngilizceye geçen terim, ilk defa 17. yüzyıl başlarında kullanılmıştır. ''Cultus'' (meskûn, ekili, tapınılan) kelimesi ise esasen Latince ''colere'' (toprağı ekip biçmek, yetiştirmek) fiilinin sıfat halidir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Merriam-Webster Dictionary | url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/cult | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160513102250/http://www.merriam-webster.com/dictionary/cult | arşivtarihi = 13 Mayıs 2016}}</ref> Benzer şekilde “kültür” kelimesi de Latince ''cultura'' ve ''cultus'' kelimelerinden gelmiş olup genel anlamıyla bu terim, bir dini veya sosyal grubun geleneksel inançları, sosyal formları ve maddi özelliklerini ifade etmektedir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Culture | url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/culture | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160908131512/http://www.merriam-webster.com/dictionary/culture | arşivtarihi = 8 Eylül 2016}}</ref>
 
173. satır:
 
[[Fransa]] ve [[Belçika]] “beyin yıkama” teorilerini eleştirmeden kabul eden tavırlar benimsemiştir. Buna karşın [[İsveç]] ve [[İtalya]] gibi diğer Avrupa ülkeleri, beyin yıkama meselesine ihtiyatlı yaklaşmış ve [[yeni dini hareketler]]<nowiki/>e karşı daha tarafsız tutumlar takınmıştır.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00046/abstract;jsessionid=ECA8D9ACD610739E037ED870BFA46A37.f04t02}}</ref> Bilim adamlarına göre, Güneş Tapınağı (''Ordre du Temple Solaire'') tarafından işlenen toplu katliam/intiharın ardından yaşanan infial,<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00046/abstract}}</ref> <ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Robbins, Thomas|başlık=Combating 'Cults' and 'Brainwashing' in the United States and Europe: A Comment on Richardson and Introvigne's Report|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2002|cilt=40|sayı=2|sayfa=169–76|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00047/abstract}}</ref> gittikçe daha fazla gizli hale gelerek yükselişe geçen yabancı düşmanlığı ve [[Amerikan karşıtlığı|Amerikan karşıtı]] tavırlar, Avrupa’daki kült karşıtı tutumun aşırılaşmasına katkıda bulunmuştur.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Beckford, James A.|başlık='Cult' Controversies in Three European Countries|dergi=Journal of Oriental Studies|tarih=1998|sayı=8|sayfa=174–84}}</ref>
 
=== Çin ===
[[Çin Halk Cumhuriyeti|Çin]]’de hükümetler asırlar boyunca belirli dinleri ''xiejiao'' adlı kategoriye almıştır – bu terim bazen “zararlı kült”, bazen de “[[heterodoks]] öğreti” olarak tercüme edilmektedir.<ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Benjamin Penny|başlık=The Religion of Falun Gong|tarih=2012|yayıncı=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-65501-7|sayfa=6|url=https://books.google.com.tr/books/about/The_Religion_of_Falun_Gong.html?id=P6Z6fQ7Fg3QC&redir_esc=y}}</ref> [[Çin İmparatorluğu|İmparatorluk dönemi Çin]]’inde bir dinin ''xiejiao'' olarak nitelendirilmesi, bu dinin öğretilerinin güvenilir ya da sahih olmadığı anlamına gelmiyor; aksine bu tanımlama; devlet tarafından müsaade edilmeyen ya da devletin meşruiyetine meydan okuduğu düşünülen dini gruplar için kullanılıyordu.<ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Benjamin Penny|başlık=The Religion of Falun Gong|tarih=2012|yayıncı=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-65501-7|sayfa=6|url=https://books.google.com.tr/books/about/The_Religion_of_Falun_Gong.html?id=P6Z6fQ7Fg3QC&redir_esc=y}}</ref> Modern Çin’de de ''xiejiao'' terimi, devletin onaylamadığı öğretileri ifade etmek için kullanılmaya devam etmekte olup bu gruplar devlet makamlarınca baskı ve cezalara maruz kalmaktadır. Bugüne kadar Çin’de on dört farklı grup, Kamu Güvenliği Bakanlığı tarafından ''xiejiao'' olarak nitelendirilmiştir.<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Freedom House|başlık=Report Analyzing Seven Secret Chinese Government Documents|url=http://www.hudson.org/content/researchattachments/attachment/531/religiouslibertyfeb2002.pdf|tarih=11 Şubat 2002}}</ref> Ayrıca 1999 yılında Çinli makamlar, [[Falun Gong]] adlı spiritüel hareketi sapkın bir öğreti olarak suçlamış ve hareketi ortadan kaldırmak için bir mücadele başlatmıştır. [[Uluslararası Af Örgütü]]’ne göre [[Falun Gong]]’a karşı girişilen takibat, çok yönlü bir propaganda kampanyasını,<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Thomas Lum|başlık=CRS Report for Congress: China and Falun Gong|url=http://fpc.state.gov/documents/organization/67820.pdf|yayıncı=Congressional Research Service|tarih=25 Mayıs 2006}}</ref> zorla ideolojik dönüşüm ve yeniden eğitim programını, ve keyfi tutuklamalar, [[Angarya (iş)|angarya]] ve bazen ölümle neticelenen fiziksel işkenceler gibi bir dizi kanun dışı baskıcı önlemleri kapsıyordu.<ref>{{haber kaynağı|başlık=China: The crackdown on Falun Gong and other so-called 'heretical organizations'|url=http://www.upholdjustice.org/English.2/D_36.pdf|yayıncı=Amnesty International|tarih=23 Mart 2000}}</ref> Çin hükümeti [[Falun Gong]]’a yaptığı muameleyi Batı’daki kült karşıtı hareketin söylemlerini kullanarak meşrulaştırmaya çalışmıştır.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Edelman, Bryan|yazar2=Richardson, James|başlık=Falun Gong and the Law Development of Legal Social Control in China|dergi=Nova Religio|tarih=2003|cilt=6|sayı=2}}</ref> Ancak hareketi tanıyan Batılı bilim adamları, [[Falun Gong]]’un kült tanımına uymadığını öne sürmektedir.<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Restall, Hugo|başlık=What if Falun Dafa is a 'cult?'|url=http://www.wsj.com/articles/SB982098537451182623|yayıncı=The Asian Wall Street Journal|tarih=14 Şubat 2001}}</ref> <ref>{{haber kaynağı|yazar1=John Turley-Ewart|başlık=Falun Gong persecution spreads to Canada|url=http://www.religionnewsblog.com/6513/falun-gong-persecution-spreads-to-canada|yayıncı=The National Post|tarih=20 Mart 2004}}</ref>
 
== Günlük hayatta kullanılışı ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kült" sayfasından alınmıştır