Kült: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
ABD'de kültlerin durumunu anlatan alt bölüme bazı eklemeler ve dipnotlar |
"Avrupa'da kült karşıtı hareket" adlı alt bölümün metni ve dipnotları |
||
3. satır:
1930lardan itibaren kültler, dinsel davranış çalışmaları bağlamında sosyolojik çalışmalara konu olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | yazar1 = Erwin Fahlbusch | yazar2 = Geoffrey William Bromiley | başlık = The Encyclopedia of Christianity: P-Sh, Volume 4 | url = https://books.google.com.tr/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PA897&lpg=PA897&dq=howard+becker+cult+study&source=bl&hl=en&redir_esc=y#v=onepage&q=howard%20becker%20cult%20study&f=false | erişimtarihi = 09 Eylül 2016 | sayfa = 897 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160910140626/https://books.google.com.tr/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PA897&lpg=PA897&dq=howard+becker+cult+study&source=bl&hl=en&redir_esc=y | arşivtarihi = 10 Eylül 2016}}</ref> Bazı [[Mezhep|mezhepler]] ve [[yeni dini hareketler]] kült olarak nitelendirilmiş ve Hıristiyan kült karşıtı hareket, ortodoks olmayan inançları nedeniyle bunlara karşı çıkmıştır. Kült karşıtı hareket, 1970’lerden itibaren başka gruplara da karşı çıkmış olup bu durum, kısmen bazı kült üyelerinin işlediği şiddet eylemlerine tepki olarak gelişmiştir. Kült karşıtı hareketlerin öne sürdüğü iddiaların bazıları bilim adamları ve medya tarafından tartışmaya açılmış ve yeni tartışmalara konu olmuştur.
“[[Yeni dini hareketler|Yeni dini hareket]]” (YDH / ''new religious movement'') terimi, 1800’lerin ortalarından itibaren ortaya çıkan dinler için kullanılmaktadır. Bunların tamamı olmasa da çoğu kült olarak değerlendirilmektedir. Kültlerin alt kategorileri şunlardır: Kıyamet kültleri, siyasi kültler, ırkçı kültler, çokeşli kültler ve terörist kültler. Kültlerle alakalı konulara
== '''Terminolojik Tarih''' ==
166. satır:
1970’lerde [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] mahkemelerinde “beyin yıkama teorisinin” bilimselliği ciddi bir tartışma konusu olmuş; kült mensuplarına karşı uygulanan zorla “yeniden eğitim”in (''deprogramming'') meşrulaştırılması için bu teoriye başvurulmuştur.<ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Lewis, James R.|başlık=The Oxford Handbook of New Religious Movements|tarih=2004|yayıncı=Oxford University Press US|isbn=0-19-514986-6}}</ref> <ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Davis, Dena S.|başlık=Joining a Cult: Religious Choice or Psychological Aberration|dergi=Journal of Law and Health|tarih=1996|url=http://www.religioustolerance.org/cult_art.htm}}</ref> Bu dönemde, bu teorileri eleştiren sosyologlar, mahkemelerde [[yeni dini hareketler]]<nowiki/>in meşruiyetini savunmada [[Din özgürlüğü|dini özgürlük]] taraftarlarına destek vermiştir. Yeni dinlere karşı resmî tepkiler dünya genelinde farklılık gösterse de, bazı devletler daha ziyade bu gruplara muhalif kimselerle işbirliği etmiş; bu bağlamda “meşru” din ile kamu politikası açısından “tehlikeli”, “istenmeyen” kültler arasında ayrım yapmaya kadar gitmiştir.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00046/abstract}}</ref> <ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Edelman, Bryan|yazar2=Richardson, James T.|başlık=Falun Gong and the Law: Development of Legal Social Control in China|dergi=Nova Religio|tarih=2003|cilt=6|sayı=2|sayfa=312–331|url=http://nr.ucpress.edu/content/6/2/312}}</ref>
=== Avrupa ===
ABD’dekine benzer bir kült karşıtı hareket, 1990’larda Rusya’da ortaya çıkmıştır.<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Сергей Иваненко|başlık=О религиоведческих аспектах антикультового движения|url=http://www.sclj.ru/news/detail.php?SECTION_ID=214&ELEMENT_ID=2546|erişimtarihi=14 Eylül 2016|tarih=17 Ağustos 2009}}</ref> 2008 yılında [[Rusya]] İçişleri Bakanlığı, “radikal grupların” bir listesini yayınlamış, bu listede militan İslamcılığa bağlı gruplar ve “[[Paganizm|pagan kültler]]” de yer almıştır.<ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Andreĭ Soldatov|yazar2=I. Borogan|başlık=The new nobility : the restoration of Russia's security state and the enduring legacy of the KGB|tarih=2010|yayıncı=PublicAffairs|yer=New York, NY|sayfa=65-66}}</ref>
[[Birleşik Krallık]]’ta ise Kraliyet Savcılık Teşkilâtı ve [[Edinburgh]] Kent Meclisi, Kamu Düzeni Yasası’nda (''Public Order Act'') tanımlandığı şekliyle “kült” kelimesinin “tehditkâr, aşağılayıcı ya da tahkîrâmîz” olmadığı ve halka açık protestolarda bu kelimenin kullanımına karşı herhangi bir itiraz olmadığı hükmünü vermiştir.<ref>{{haber kaynağı|başlık=Schoolboy avoids prosecution for branding Scientology a 'cult'|url=https://www.theguardian.com/world/2008/may/23/religion|yayıncı=The Guardian|tarih=23 Mayıs 2008}}</ref>
[[Fransa]] ve [[Belçika]] “beyin yıkama” teorilerini eleştirmeden kabul eden tavırlar benimsemiştir. Buna karşın [[İsveç]] ve [[İtalya]] gibi diğer Avrupa ülkeleri, beyin yıkama meselesine ihtiyatlı yaklaşmış ve [[yeni dini hareketler]]<nowiki/>e karşı daha tarafsız tutumlar takınmıştır.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00046/abstract;jsessionid=ECA8D9ACD610739E037ED870BFA46A37.f04t02}}</ref> Bilim adamlarına göre, Güneş Tapınağı (''Ordre du Temple Solaire'') tarafından işlenen toplu katliam/intiharın ardından yaşanan infial,<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00046/abstract}}</ref> <ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Robbins, Thomas|başlık=Combating 'Cults' and 'Brainwashing' in the United States and Europe: A Comment on Richardson and Introvigne's Report|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2002|cilt=40|sayı=2|sayfa=169–76|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0021-8294.00047/abstract}}</ref> gittikçe daha fazla gizli hale gelerek yükselişe geçen yabancı düşmanlığı ve [[Amerikan karşıtlığı|Amerikan karşıtı]] tavırlar, Avrupa’daki kült karşıtı tutumun aşırılaşmasına katkıda bulunmuştur.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Beckford, James A.|başlık='Cult' Controversies in Three European Countries|dergi=Journal of Oriental Studies|tarih=1998|sayı=8|sayfa=174–84}}</ref>
== Günlük hayatta kullanılışı ==
| |||