Kült: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Bilimsel Çalışmalar: düzenleme AWB ile |
"Yıkıcı Kültler" adlı alt bölümün dipnotları |
||
53. satır:
=== Seküler Kült Karşıtı Hareket ===
1970’lerin başlarında, kült olarak görülen gruplara karşı seküler bir mücadele hareketi oluşmuştur. Seküler “kült karşıtı hareket”i oluşturan kuruluşlar, birçok durumda “kült mühtedileri”nin yakınlarının sözcülüğünü üstlenmiştir. Bu kimseler, yakınlarının kendi iradeleriyle kendi hayatlarını böylesine keskin bir şekilde değiştirdiğine inanmıyordu. Alanda uzman birkaç psikolog ve sosyolog, kült üyelerinin sadakatini devam ettirmek için beyin yıkama tekniklerinin kullanıldığını iddia ederken,<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T.|yazar2=Introvigne, Massimo|başlık='Brainwashing' Theories in European Parliamentary and Administrative Reports on 'Cults' and 'Sects'|dergi=Journal for the Scientific Study of Religion|tarih=2001|cilt=40|sayı=2|sayfa=143–168}}</ref> bazıları ise bu görüşü reddediyordu. Kültlerin kendi mensuplarının beyinlerini yıkadığı fikri, kült karşıtlarını birleştiren bir tema olmuştur. Kült karşıtı hareketin daha uç tekniklerinde ise, kült üyelerine karşı bazen zorla “yeniden eğitim” (''deprogramming'') yöntemi kullanılmıştır.<ref name='(1998). "'>{{kitap kaynağı|yazar1=Shupe, Anson|başlık="Anti-Cult Movement", William H. Swatos Jr. Encyclopedia of Religion and Society içinde|tarih=1998|yayıncı=AltaMira|yer=Walnut Creek, CA|isbn=978-0-7619-8956-1|sayfa=27}}</ref> <ref>{{dergi kaynağı|yazar1=M. Ali Kirman|başlık=Beyin Yıkama Teorileri|dergi=Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (AÜİFD)|tarih=2004|cilt=45|sayı=1|sayfa=107-132|url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/728/9236.pdf}}</ref>
Kült karşıtı hareketin seküler kült muhalifleri, genelde “kült”ü, mensuplarını manipüle eden, sömüren ve kontrol eden bir grup olarak tanımlamaktadır. Kült davranışında rol oynayan özel faktörler şu şekilde sıralanmaktadır: Mensuplar üzerinde manipülatif ve otoriter zihin kontrolü, komünal ve totalist organizasyon, agresif propaganda, sistematik endoktrinasyon programları ve orta sınıf topluluklarda ebedîleştirme (''perpetuation'') faaliyetleri.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Robbins, T.|yazar2=D. Anthony|başlık=Deprogramming, brainwashing and the medicalization of deviant religious groups|dergi=Social Problems|tarih=1982|sayı=29|sayfa=283–97}}</ref><ref>{{web kaynağı|yazar1=Melton, J. Gordon|başlık=Brainwashing and the Cults: The Rise and Fall of a Theory|url=http://www.cesnur.org/testi/melton.htm|yayıncı=CESNUR: Center for Studies on New Religions|erişimtarihi=12 Eylül 2016|tarih=10 Aralık 1999}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Bromley, David G.|başlık="Brainwashing", William H. Swatos Encyclopedia of Religion and Society içinde|tarih=1998|yayıncı=AltaMira|yer=Walnut Creek, CA|isbn=978-0-7619-8956-1|sayfa=61–62}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Barker, Eileen|başlık=New Religious Movements: A Practical Introduction|tarih=1989|yayıncı=Her Majesty's Stationery Office|yer=Londra}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Janja, Lalich|yazar2=Langone, Michael|başlık=Characteristics Associated with Cultic Groups - Revised|url=http://www.csj.org/infoserv_cult101/checklis.htm|erişimtarihi=12 eylül 2016|yayıncı=International Cultic Studies Association}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=O'Reilly, Charles|yazar2=Chatman, Jennifer|başlık=Culture as Social Control: Corporations, Cults and Commitment|tarih=1996|url=http://faculty.haas.berkeley.edu/chatman/papers/30_CultureAsSocialControl.pdf|yayıncı=University of Berkeley}}</ref>
59. satır:
Kitle iletişim araçlarında ve ortalama vatandaşların zihninde “kült” tabiri gittikçe olumsuz bir çağrışım kazanmış ve insan kaçırma, beyin yıkama, psikolojik suiistimal, cinsel suiistimal, başka kriminel eylemler ve toplu intihar gibi olaylarla özdeşleştirilir hale gelmiştir. Bu olumsuz özelliklerin birçoğu yeni dini hareketlerin çok küçük bir kısmında belgelenmiş olsa da, kitle kültürü bunları, istediği kadar barışçıl ve kanunlara saygılı olursa olsun, kültürel olarak sapkın görülen her dini gruba teşmil etmektedir.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Hill, Harvey|yazar2=John Hickman|yazar3=Joel McLendon|başlık=Cults and Sects and Doomsday Groups, Oh My: Media Treatment of Religion on the Eve of the Millennium|dergi=Review of Religious Research|tarih=2001|cilt=43|sayı=1|sayfa=24–38|doi=10.2307/3512241|url=https://www.jstor.org/stable/3512241}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=van Driel, Barend|yazar2=J. Richardson|başlık=Cult versus sect: Categorization of new religions in American print media|dergi=Sociological Analysis|tarih=1988|cilt=49|sayı=2|sayfa=171–183|doi=10.2307/3711011|url=https://www.jstor.org/stable/3711011}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Richardson, James T|başlık=Definitions of Cult: From Sociological-Technical to Popular-Negative|dergi=Review of Religious Research|tarih=1993|cilt=34|sayı=4|sayfa=348–356|doi=10.2307/3511972|url=https://www.jstor.org/stable/3511972|yayıncı=Religious Research Association, Inc}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Wright, Stewart A.|başlık=Media Coverage of Unconventional Religion: Any 'Good News' for Minority Faiths?|dergi=Review of Religious Research|tarih=1997|cilt=39|sayı=2|sayfa=101–115|doi=10.2307/3512176|url=https://www.jstor.org/stable/3512176}}</ref>
Bazı psikologlar bu teorilere açık olsa da, sosyologların büyük kısmı bu teorilerin YDH’lere katılımı açıklayabilme gücü konusunda şüpheci olmuştur.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Barker, Eileen|başlık=Religious Movements: Cult and Anti-Cult Since Jonestown|dergi=Annual Review of Sociology|tarih=1986|sayı=12|sayfa=329–346|url=http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.so.12.080186.001553}}</ref> 1980’lerin sonlarında psikologlar ve sosyologlar, beyin yıkama ve zihin kontrolü gibi teorileri terk etmeye başlamıştır.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=M. Ali Kirman|başlık=Beyin Yıkama Teorileri|dergi=Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (AÜİFD)|tarih=2004|cilt=45|sayı=1|sayfa=107-132|url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/728/9236.pdf}}</ref> Bilim adamları, her şeye rağmen daha belirsiz zorlayıcı psikolojik mekanizmaların grup üyelerini etkileyebileceği görüşündedir. Bununla birlikte artık yeni dini hareketlere ihtida sürecini temelde bir rasyonel seçim olarak görmeye başlamışlardır.<ref name="ReferenceB"/><ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Ayella, Marybeth|başlık=They Must Be Crazy: Some of the Difficulties in Researching 'Cults'|dergi=American Behavioral Scientist|tarih=1990|cilt=33|sayı=5|sayfa=562–577|url=http://abs.sagepub.com/content/33/5/562}}</ref>
=== Kült Karşıtı Harekete Tepkiler ===
92. satır:
=== Yıkıcı Kültler ===
“Yıkıcı kült” terimi, kastî eylemlerle kendi gruplarından insanlara ya da başkalarına fiziksel zarar veren ya da öldüren gruplar için kullanılmaktadır. ''Ontario Consultants on Religious Tolerance'' (Ontariolu Dini Hoşgörü Danışmanları) adlı grup, bu terimin kullanımını, “kendi üyelerinden ya da halktan can kaybına neden olan ya da bundan sorumlu” dini gruplarla sınırlandırmaktadır.<ref>{{haber kaynağı|yazar1=Robinson, B.A|başlık=Doomsday, destructive religious cults|url=http://www.religioustolerance.org/destruct.htm|erişimtarihi=13 Eylül 2016|yayıncı=Ontario Consultants on Religious Tolerance|tarih=25 Temmuz 2007}}</ref> ''International Cultic Studies Association'' (Uluslararası Kült Çalışmaları Derneği) adlı kült karşıtı grubun başkanı olan psikolog Michael Langone, “yıkıcı kültleri” şu şekilde tanımlamaktadır: “Mensuplarını ve yeni üyelerini istismar eden, bazen de fiziksel ve/veya psikolojik olarak zarar veren, oldukça manipülatif gruplar”.<ref>{{kitap kaynağı|yazar1=Turner, Francis J.|yazar2=Arnold Shanon Bloch|yazar3=Ron Shor|başlık="Chapter 105: From Consultation to Therapy in Group Work With Parents of Cultists", "Differential Diagnosis & Treatment in Social Work" içinde|tarih=1995|yayıncı=Free Press|isbn=0-02-874007-6|sayfa=1146}}</ref>
John Gordon Clark, totaliter yönetim tarzını ve para kazanmaya verilen önemi, yıkıcı kültlerin özellikleri olarak nitelendirmektedir.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Clark, M.D., John Gordon|başlık=The Effects of Religious Cults on the Health and Welfare of Their Converts|tarih=4 Kasım 1977|cilt=123|sayı=181|sayfa=37401–37403|url=https://en.wikisource.org/wiki/The_Effects_of_Religious_Cults_on_the_Health_and_Welfare_of_Their_Converts|yayıncı=Congressional Record. United States Congress. Extensions of Remarks}}</ref> ''Cults and the Family'' [Kültler ve Aile] adlı eserin yazarları, “yıkıcı kültü” şu şekilde tanımlayan Shapiro’ya referans vermektedir: “Yıkıcı kült, sosyopatik bir sendrom olup ayırt edici özellikleri şunlardır: Davranış ve kişilik değişiklikleri, şahsi kimliğin kaybı, entelektüel etkinliğin durması, aileden uzaklaşma, topluma ilgisizlik ve kült liderlerince belirgin bir zihinsel kontrol ve esaret altına alınma.”<ref>{{kitap
Rutgers Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olan Benjamin Zablocki’ye göre, yıkıcı kültlerin üyelerine karşı suiistimalde bulunma riski oldukça yüksektir. Zablocki’ye göre bu durum, kült mensuplarının karizmatik lidere karşı duydukları aşırı hayranlıktan kaynaklanmakta, bu da liderleri güç yozlaşmasına yöneltmektedir.<ref name=>{{dergi kaynağı|yazar1=Zablocki, Benjamin|başlık="Cults: Theory and Treatment Issues" adlı konferansta sunulan bildiri|tarih=31 Mayıs 1997|yer=Philadelphia, Pennsylvania}}</ref> Barrett’e göre yıkıcı kültlere yönelik ithamlardan en yaygın olanı cinsel suiistimaldir. Kranenborg’a göre ise üyelerine olağan tıbbi tedaviye başvurmamalarını tavsiye eden bazı gruplar risk taşımaktadır.<ref>{{dergi kaynağı|yazar1=Kranenborg, Reender|başlık=Sekten... gevaarlijk of niet? (Cults... dangerous or not?)|dergi=Religieuze bewegingen in Nederland (Religious movements in the Netherlands)|tarih=1996|sayı=31|yayıncı=Free University Amsterdam}}</ref>
==== Terime Dair Eleştiriler ====
| |||