Dhyana: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Geliştirme Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
düzenleme AWB ile |
||
13. satır:
== Budizm'de Dhyāna ==
=== Theravada geleneğinde ===
[[Pali Derlemesi]]nde [[Gautama Buddha]] sekiz kademeli meditasyon hali ya da jhāna (dhyāna) tanımlar. Bunlardan dördü biçim meditasyonu (''rupa jhana'') ve diğer dördü ise biçimsiz meditasyonlar (''arupa jhana'') olarak kabul edilir. Buda, ilk dört jhāna’nın hoş bir sürekliliğe ve ızdıraptan kurtuluşa neden olduğunu söylemiştir (Digha Nikaya 22). Jhānalar zihnin [[beş engel]]’den (tutku, nefret, tembellik, heyecan, şüphe) ve (ikinci jhānadan sonra) faydasız tutarsız düşünceden kurtulduğu meditatif durumlardır. Derin jhānalar saatlerce sürebilir. Meditasyonu yapan kişi jhānadan çıktıktan sonra, zihni varoluşun en derin gerçeklerine dalmaya yetecek güce sahip olur.
Jhānalar genellikle içinde bulunulan aşamadaki zihinsel faktörlere göre tarif edilir. Bu faktörler:
22. satır:
# Mutluluk, '''[[Sukha]]'''
# Sakinlik, '''[[Upeksa|Upekkhā]]''' (Sanskritçe: '''{{IAST|Upekṣā}}''')
# Odaklanma, '''[[Ekaggata|Ekaggatā]]''' (Sanskritçe: '''Ekāgratā''')<ref>
Dört aşamalı Jhāna durumu:
30. satır:
# '''Dördüncü Jhāna (Upekkhā, Ekaggatā)''': Geriye kalan keyif de ortadan kalkar, zevk ve acının olmadığı bir aşamaya gelinir. Buda bu durumun zarif bir mutluluk (pīti ve sukha’dan daha yüce) olduğunu belirtmiştir. [[Gautama Buddha|Buda]] jhānalar için "[[tathagata|tathāgata]]’nın ayak sesleri" ifadesini kullanmıştır. Nefes bu aşamada geçici olarak durur.
Yazılı kaynaklarda, kişinin birincisinde ustalaşmadan daha ileri jhanalara geçmemesi gerektiği söylenir. 'Jhanada ustalaşmak' ile kastedilen, kişinin istediği zaman jhanaya ulaşıp istediği kadar o durumda kalması, ve her bir jhananın öğelerini ihtiyacı olduğunda deneyimleyebilmesidir. Yine kaynaklara göre alt seviyedeki jhanalar tam anlamıyla geliştirilmediği takdirde, bunlara ait öğeler, daha ileri jhanalarda ortaya çıkabilir.
=== Mahayana geleneğinde ===
[[Mahayana]] geleneğinde dhyāna altı [[pāramitā]]’nın (mükemmellik) beşincisi olarak kabul edilir. Genellikle "konsantrasyon," "meditasyon," veya "meditatif istikrar" olarak çevrilir. Çin’de dhyana kelimesi önceleri ''chan-na'' (禅那; Mandarin: chánnà) kelimesiyle karşılanmış, daha sonra kısaltılarak yalnızca ''chan'' (禅) şeklinde yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır.
Dhyana, genellikle [[samadhi]]<ref>Dhyana ve samadhi madalyonun iki yüzü olarak değerlendirilebilir. Dhyana uygulamadır, samadhi ise anlayış.</ref> kavramına dahil olarak, ikinci ve altıncı paramitalar ile birlikte [[üç temel uygulama]] veya üç aşamalı eğitim adıyla anılır: ahlaki ilkeler (''[[sila]]''), meditasyon (''dhyana'' veya ''[[samadhi]]''), ve bilgelik (''[[prajna]]''). Mahayana Budizm’inde üç uygulamadan her birinde başarı gösteremeyen bir kişinin Budizm’de bir sonuca ulaşamayacağı söylenir.
Budizmin Çin’e geldikten sonra, Budist ustalar üç uygulama alanından birine daha fazla odaklanma eğilimi gösterdi. Vinaya ustaları rahip ve rahibelerin izleyeceği kurallar (''sila'') üzerine, bilgeliğe önem veren Dharma ustaları, [[sutra]]ların ve Budist incelemelerin (''[[shastra]]'') öğretimi üzerine, dhyana ya da Chan ustaları ise çeşitli meditasyon uygulamaları ve samadhi durumları üzerine uzmanlaşmıştı. Rahipler eğitimlerine bu üç alandan birinde uzmanlaşmış bir ustanın yanında başlıyor, ardından bilgilerini geliştirmek için diğer alanlardan başka ustaların yanında çalışmalarına devam ediyorlardı. Bu dönmde henüz Chan okulu ortaya çıkmamıştı.
41. satır:
==== Chan: Çin Dhyana okulu ====
Geleneksel kabule göre, [[Bodhidharma]] bağlı olduğu dhyāna ustaları soyağacını Hindistan’dan Çin’e getirmişti. Ancak güney Çin’deki bir imparatorla görüşmesinin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine, kuzey Çin’de ıssız bir bölgede [[Shaolin Tapınağı]]’nı kurdu. Bodhidharma’nın izleyicileri daha sonra Chan okulu olarak adını duyurdu; ve Çin’in ardından Kore, Japonya ve Vietnam’da yayıldı.
Bodhidharma ile birlikte Çin Chan’ının en önemli karakterlerinden biri olan [[Huineng]], Chan okulunun altıncı piri olarak kabul edilir. Huineng, Chan’ı Çin’de kendine has bağımsız bir Budist okul haline getiren kişi olarak kabul edilir. [[Platform Sutra]] Huineng şöyle der:
| |||