Rio de Janeiro: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Megasandwich (mesaj | katkılar)
Rio şehri hakkında türkçe bilgi yetersiz olduğu için ingilizce Wikipedia kaynağından çeviri yaptım.
düzenleme AWB ile
67. satır:
 
== Tarihi ==
[[Pedro Álvares Cabral]]'ın filosundaki bir geminin kaptanı olan [[:en:Gaspar_de_LemosGaspar de Lemos|Gaspar de Lemos]] komutasındaki Portekizli gezginciler 1 Ocak 1502’de [[Guanabara Körfezi]]’ne ayak basan ilk Avrupalılar oldu. Bu tarihten sonra bu körfeze Rio de Janeiro denildi. Bir iddiaya göre, Floransalı kaşif [[Amerigo Vespucci]] de bu seyahate Kral Birinci Manuel'in davetiyle katılmıştır. Portekizliler karaya ayak bastığında bu topraklarda Tupi (Amazon halkı), Puri, Botocudo ve Maxakali halkları yaşamaktaydı.
 
Guanabara Körfezi’nin adalarından biri olan Villegagnon 1555’de Fransız amiral Nicolas Durand de Villegaignon komutasındaki 500 asker tarafından işgal edildi. Amiral, bu bölgede Fransız kolonisi ([[:en:France_AntarctiqueFrance Antarctique|France Antarctique]]) kurmak için çabalamış ve adaya [[:en:Fort_ColignyFort Coligny|Fort Coligny]] denilen kaleyi inşa ettirmiştir.
 
Rio de Janeiro şehri 1 Mart 1565 yılında Aziz Sebastian’a ithafen São Sebastião do Rio de Janeiro adıyla kurulmuştur. Aynı zamanda dönemin Portekiz kralı da aziz ile aynı ismi taşımaktaydı. Rio de Janeiro, Guanabara Körfezi'nin adıydı. 18.yüzyılın başlarına kadar, şehir Fransızlar ve korsanlar tarafından birçok defa saldırıya uğramış ve istila edilmiştir. [[:en:Jean-François_DuclercFrançois Duclerc|François Duclerc]] ve [[:fr:René_DuguayRené Duguay-Trouin|René Duguay-Trouin]] bu istilacılardan bazılarıdır.
 
17.yüzyılın sonlarında, [[:en:Bandeirantes|Bandeirantes]]’in komşu eyalet [[Minas Gerais]]'de altın ve elmas bulmasıyla  Rio de Janeiro kuzeydoğu kıyılarına çok uzak olan [[Salvador, Bahia]] şehrinin yerini alarak ihracat için çok daha işlevsel bir limana dönüşmüştür. (Altın, değerli taş ve şeker ihracatı yapılmaktaydı.) 27 Ocak 1763’de Portekiz Amerikası koloni başkenti Salvador’dan Rio de Janeiro’ya taşınmış ve bu konumunu 1808’e kadar korumuştur. [[Napolyon Bonapart|Napolyon]]’un Portekiz’I istila etmesiyle kraliyet ailesi ve birçok soylu aile [[Lizbon bölgesi|Lizbon]]'dan Rio de Janeiro’ya kaçtı. Bu zamandan sonra şehir krallığın başkenti statüsünü elde etti ve Avrupa dışında bulunan tek  Avrupa başkenti oldu. Ancak, aniden çıkıp gelen yüzlerce asilzadenin yerleşmesi için şehirde uygun hiçbir yapı yoktu. Bu yüzden birçok yerli halk evlerinden çıkarıldı ve bu mülkler soylulara teslim edildi.
79. satır:
1822’de Prens Pedro Brazilya’nın bağımsızlığını ilan ettiğinde Rio de Janeiro'nun başkent statüsünü sürdürmesine karar verdi. 1889’dan sonra monarşinin yerini cumhuriyete devretmesinden sonra bile Rio başkent olarak kalmaya devam etti.
 
20.yüzyılın başlarına kadar Rio, tarihi şehir merkezi olarak bilinen Guanabara Körfezi’nin ağız kısmıyla sınırlıydı. Yine bu yüzyılın başlarında şehir merkezi güney ve batı yönlerinde Zone Sul'a ( Güney Bölgesi) doğru <ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/wiki/Rio_de_Janeiro#History</ref> kaymaya başladı.  Daha sonra dağların altından geçen ilk tünelin yapımıyla  [[Botafogo]] ve bugün [[Copacabana (Rio de Janeiro)|Copacabana]] diye bilinen bölge birbirine bağlandı. 1905'den sonra Rio'nun tranvay sisteminin yenilenmesi ve elektrikleştirilmesiyle, şehir kuzey güney hattında genişleme imkanı elde etti.
 
1930'da Botafogo’nun doğal güzelliği, Amerikalıların lüks [[:en:Belmond_Copacabana_PalaceBelmond Copacabana Palace|Capacabana Palas Oteli]]’nin ünüyle birlikte anılmaya başlandı ve Rio'nun plaj partisi şehri (beach party town) olarak ün yapmasını sağladı. (Günümüzde bu ün gecekondu bölgelerinde ki uyuşturucu ticaretinden kaynaklanan şiddet olayları yüzünden bir miktar kırılmıştır.)
 
Başkenti ülkenin daha merkezi bir bölgesine taşıma planları zaman zaman tartışma konusu olmuştur. 1955’de Juscelino Kubitschek'in yeni bir başkent inşa etme vaadi devlet başkanı seçilmesinde etkili oldu. Birçok kişinin bunu sadece seçimi kazanmak için öne atılan bir söz olduğunu düşünmesine rağmen, Kubitschek büyük bir masrafla yeni başkent Brazilya'yı 1960’da inşa ettirdi. Aynı yıl, 21 Nisan’da Brezilya’nın başkenti resmi olarak [[Brasília|Brazilya]]’ya (Brasilia) taşındı.
89. satır:
Şehir 2007 [[Pan Amerika Oyunları]]’na ve 2014 [[FIFA Dünya Kupası]]’na ev sahipliği yapmıştır. 2 Ekim 2009’da Uluslararası Olimpiyat Komitesi Rio de Janeiro’nun 2016 Olimpiyat Oyunları ve Paralimpik Oyunları’na ev sahipliği yapacağını duyurdu. Rio, diğer finalist şehirler [[Chicago]], [[Tokyo]] ve [[Madrid]]’in arasından seçildi ve böylelikle şehir Olimpik oyunlara ev sahipliği yapan ilk Güney Amerika şehri ve ikinci Latin Amerika şehri konumuna erişti. Ayrıca şehir Brazilya’da ilk olarak 2013’de [[Dünya Gençlik Günü 2016|Dünya Gençlik Günü]]’ne ev sahipliği yaptı.
 
<ref>https:// name="en.wikipedia.org"/wiki/Rio_de_Janeiro#History</ref>
 
== Şehirsel Problemler ==
Zengin ve fakir arasındaki ciddi eşitsizlik, sosyo ekonomomik grupların çoğunlukla şehrin farklı bölgelerinde yaşamalarına sebep olmuştur. Rio dünyanın başlıca metropolleri arasında anılmasına rağmen, nüfusun oldukça büyük bir bölümü [[Favela|favelasfavela]]s denilen kenar mahallelerde yaşamaktadır. Bu gecekondu mahallelerinde yaşayan halkın %95'i yoksulluk çekmektedir ve bu oran Rio popülasyonunun %40'ına denk gelmektedir. Hükümet birtakım konut projeleriyle bu yoksul bölge halkının yaşam koşullarını düzeltmeyi, buradaki yaşamı şehrin diğer kesimleriyle birleştirmeyi hedeflemektedir. Bu kopukluğun giderilmesi kaynakların daha etkili kullanılabilmesi için de önem arz etmektedir.
 
Rio'nun koordinatları 22° 54' güney, 43° 14' batıdır. Rio de Janerio'nun kent nüfusu 6.136.652'dur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2005/estimativa.shtm?c=1 | başlık = Estimativas para 1° de Julho de 2006 | erişimtarihi = 9 Şubat 2009 | yazar = [[IBGE]] | dil = Portekizce | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160112104300/http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2005/estimativa.shtm?c=1 | arşivtarihi = 12 Ocak 2016}}</ref> Alanı ise {{convert|1182.3|km2|sqmi|1}}.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Rio_de_Janeiro" sayfasından alınmıştır