Vikipedi

Kırıkkale (il): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
38.306 değişiklik
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik
Emre Yüksel (mesaj | katkılar)
2 değişiklik
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nün 2016 yılında çıkardığı Turizm el kitapçığına dayanarak ve tanıtıma katkıda bulunmak için birtakım değişiklikler yaptım.
Etiketler: potansiyel vandalizm referans etiketleri kaldırıldı Görsel Düzenleyici
1. satır:
 
{{coord|39|52|11|N|33|42|58|E|region:TR-71_type:adm1st|display=title}}
<!-- {{coord|38|33|01|N|34|30|33|E|display=title|region:TR_type:city_source:GNS-enwiki}} -->
{{dablink|Bu madde Kırıkkale il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için [[Kırıkkale (anlam ayrımı)]] sayfasına gidiniz.}}
{{Türkiye il bilgi kutusu
Satır 24 ⟶ 23:
}}
 
'''Kırıkkale,''' batıda [[Ankara]], doğuda [[Çorum (il)|Çorum]], [[Yozgat]], güneyde [[Kırşehir (il)|Kırşehir]], kuzeyde [[Çankırı]] illeri ile komşu bir [[İç Anadolu Bölgesi|İç Anadolu]] şehridir.
'''Kırıkkale''', [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nin [[İç Anadolu Bölgesi]]nde yer alan bir [[il]]dir.
 
Şehrin adınıadının neredenkuzeyindeki aldığına'Kırık dair kesin bir bilgi yoktur. KırıkköyüKöyü' ile kentin merkezinde bulunan '[[Kaletepe]]'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaati yaygın olmakla beraber bölgenin ismi [[Osmanlı]] arşiv belgelerinde "Kırıkkal" şeklinde geçmektedir. Kırıkkale, [[21 Haziran]] [[1989]] târih ve 3578 sayılı yasa gereğince dönemim başbakanı [[Turgut Özal]] tarafından yapılan törenle il olmuştur. İlk vâlisi [[Fikret Güven]], [[17 Ağustos]] [[1989]] târihinde yapılan törenle il vâliliği görevine başlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.kirikkale.gov.tr/tarihi.htm | başlık = T.C. Kırıkkale Valiliği resmî sitesi, İlin Tarihi Oluşumu sayfası | erişimtarihi = 10 Temmuz 1009 | dil = {{Tr icon}} | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100124065206/http://www.kirikkale.gov.tr:80/tarihi.htm | arşivtarihi = 24 Ocak 2010}}</ref> 2010 TUIK verilerine göre ilimizde'de merkez ilçeyle beraber 9 ilçe, 11 belde ve 185 köy vardır. <ref name="kirikkale_valiligi"/>▼
 
( Valilik tarafından yaptırılan şehre ait bir tanıtım videosu https://www.youtube.com/watch?v=WcZrTAI2DZo )
 
== Tarihi Gelişim ==
Her ne kadar Kırıkkale bir Cumhuriyet Dönemi şehri olsa da şehrin çeşitli yerlerinde ve ilçelerinde bulunan tarihi yapılar, höyükler, bulgular Kırıkkale'nin M.Ö. 3000-4000 yıllarına giden bir tarihi olduğunu ortaya koymaktadır. Bu tarihi bulgulardan Kırıkkale'de Hititlerin, Friglerin, Lidyalıların, Sümerlilerin, Galatların ve Romalıların Türklerden önce bu bölgede yaşadığı ortaya çıkmaktadır. Hamzalı, Kalekışla ve Ceritkale'de bulunan kaya sığınakları ile yüksek tepeler üzerinde bulunan sivri höyükler bölgenin ulaşımda önemli bir noktada bulunduğunu göstermektedir. Ayrıca Kızılırmak üzerindeki tarihi Çeşnigir Köprüsü ve yakınlarındaki Büklükale ve Kral Yolu ulaşımdaki öneminin kanıtı gibi durmaktadır. 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra, Keskin İlçesi Böbrek Dağı civarı ve 1120 yılında kurulan Balışeyh Anadolu'nun Türk-İslam yurdu yapılması için mücadele veren bölgelerin başında gelir.
 
Daha sonraki yüzyıllarda bu bölgede Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden muhtelif Oğuz Türkmen aşiretlerinin iskan edildiği görülmektedir. Oğuzhan Oymağı'nın Osmanlı Arşiv belgelerine göre Ankara yakınlarındaki 'Kırıkkala' bölgesinde iskan edildiği bilinmektedir.
 
Malazgirt Zaferinden sonra yoğun biçimde Türklere ve Müslümanlara açılan Anadolu toprakları gibi Kırıkkale de bu değişimden payını almıştır. Kırıkkale'de bulunan Balışeyh, Hasandede, Konur, Koçubaba gibi şahıs isimlerinin yer ismi olarak verilmesi Hoca Ahmet Yesevi ile simgeleşen hareketin il topraklarına yansıması olarak görülebilir.
 
Evliya Çelebi de İpek Yolu üstünde bulunan Kırıkkale çevresindeki Yahşihan, Sulakyurt ve Keskin gibi yerleşim yerlerinden övgü ile bahsetmiştir.
 
Kırıkkale'yi günümüzde gelişmiş bir yer olarak görmemizin sebebi olarak şehrin ve bu bölgenin tarihi kırılma noktası ise Cumhuriyet Dönemi başında Silah Sanayi merkezinin burada kurulmuş olmasıdır.
▲Şehrin adını nereden aldığına dair kesin bir bilgi yoktur. Kırıkköyü ile kentin merkezinde bulunan [[Kaletepe]]'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaati yaygın olmakla beraber bölgenin ismi [[Osmanlı]] arşiv belgelerinde "Kırıkkal" şeklinde geçmektedir. Kırıkkale, [[21 Haziran]] [[1989]] târih ve 3578 sayılı yasa gereğince dönemim başbakanı [[Turgut Özal]] tarafından yapılan törenle il olmuştur. İlk vâlisi [[Fikret Güven]], [[17 Ağustos]] [[1989]] târihinde yapılan törenle il vâliliği görevine başlamıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.kirikkale.gov.tr/tarihi.htm | başlık = T.C. Kırıkkale Valiliği resmî sitesi, İlin Tarihi Oluşumu sayfası | erişimtarihi = 10 Temmuz 1009 | dil = {{Tr icon}} | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100124065206/http://www.kirikkale.gov.tr:80/tarihi.htm | arşivtarihi = 24 Ocak 2010}}</ref> 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilçeyle beraber 9 ilçe, 11 belde ve 185 köy vardır. <ref name="kirikkale_valiligi"/>
 
== Ekonomi ==
Kırıkkale özel sektör alanında pek de girişken bir şehir değildir. Ekonomisinin neredeyse tamamı kamu hizmetine çalışan sektörlerden oluşmaktadır. Ekonomisi, devlete ait olan sanayi kuruluşlarının tekelindedir denilebilir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli sanayi merkezlerinden birisi olan Kırıkkale, bünyesinde bulundurduğu önemli sanayi kuruluşlarıyla Savunma ve Petro-Kimya can damarı durumdadır. Önemli sanayi kuruluşları:▼
 
▲Kırıkkale Türkiye Cumhuriyeti'nin en önemli sanayi merkezlerindenmerkezlerindendir. birisi olan Kırıkkale, bünyesindeBünyesinde bulundurduğu önemli sanayi kuruluşlarıyla SavunmaEnerji veSanayi, Petro-Kimya ve Savunma Sanayi'nin can damarı durumdadır. ÖnemliŞehirde Bulunan önemli sanayi kuruluşlarıkuruluşlarından bazıları şunlardır:
* [[TÜPRAŞ|Tüpraş]] Orta Anadolu Rafinerisi<ref>http://www.tupras.com.tr/detailpage.tr.php?lPageID=612</ref>
* [[Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu|MKEK]] Ağır Silah ve Çelik Fabrikası<ref>http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx</ref>
Satır 39 ⟶ 52:
* [[Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu|MKEK]] Hurda İşletim Fabrikası<ref>http://www.mkek.gov.tr/tr/FabrikalarIletisim.aspx</ref>
* Kırdemir Kırıkkale Demir Çelik Fabrikası<ref>http://www.demircelikstore.com/-1-6165-kirikkale-demir-celik-fabrikasi-kuruluyor.html</ref> 
* ve henüz halihazırda inşaatı devam eden [[Samsung]] tarafınfan yapılan bir Doğalgaz Güç Santrali de Kırıkkale ekonomisine katılacaktır. 
 
== Coğrafya ==
Satır 159 ⟶ 173:
== Kültür ==
=== Silâh Müzesi ===
SilâhTürkiye'nin tek Silah Müzesi konumundadır. Silah-San bünyesinde kurulmuştur. [[1991]] yılında gerekli işlemleri yapıldıktan sonra faaliyete geçirilmiştir. 15 ve 20. yüzyıllar arasında [[Osmanlı]] ve [[Avrupa]] ülkelerine ait silâhlar [[Tophane]]'den, [[Anadolu]]'nun çeşitli yerlerinden ve askerî fabrikalardan toplanarak teknik ve tarîhi özellikleri tespit edildikten sonra müze hâline getirilen, Silah Fabrikası'nın büyük salonunda gösterime açılmıştır.
 
(http://www.kirikkale.gov.tr/silah-muzesi) (http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44038/kirikkale-mke-silah-san-muzesi.html)
15 ve 20. yüzyıllar arasında [[Osmanlı]] ve [[Avrupa]] ülkelerine ait silâhlar [[Tophane]]'den, [[Anadolu]]'nun çeşitli yerlerinden ve askerî fabrikalardan toplanarak teknik ve tarîhi özellikleri tespit edildikten sonra müze hâline getirilen, Silah Fabrikası'nın büyük salonunda gösterime açılmıştır.
 
== İdari yapı ==
Satır 168 ⟶ 182:
 
== Ulaşım ==
Kırıkkale Türkiye'de 43 ili birbirine bağlayan ülkenin ortasında bulunan yolların kesişimi olan bir kavşak noktadır. Karayolu açısından tam bir kavşak noktası olmasının yanında şehir Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Demiryolu ile de tanışmıştır ve yine demiryolunda da bir çok yolcu bu Kırıkkale'den transit geçiş yapmaktadır. Halihazırda devam eden Ankara-Kırıkkale-Yozgat-Sivas Hızlı Tren Hattı ile Hızlı Tren'i de ilk kullanan şehirlerden olacaktır.
Kırıkkale'nin bazı önemli merkezlere uzaklığı şöyledir,
<!--Şablonun başı-->
<center>
Satır 208 ⟶ 222:
</center>
<!--Şablonun sonu-->
== Spor ==
 
=== Futbol ===
Şehrin önde gelen iki futbol takımı vardır. Birisi TM Kırıkkalespor olup 3.ligde mücadele etmektedir. Diğeri ise bir zamanlar Türkiye Süper Liginde de mücadele etmiş bulunan ve şu an amatör ligde mücadele eden [[MKE Kırıkkalespor]]'dur.
 
== Kardeş şehirlerŞehirler ==
* {{Bayraksimge|Çin}} [[Lanzhou]]<ref>{{haber kaynağı|başlık=Lanzhou-Kırıkkale Resmen Kardeş|url=http://kalehaber.net/haber-21403-lanzhoukirikkaleresmenkardes.html|erişimtarihi=27 Mayıs 2014|gazete=kalehaber.net|tarih=27 Mayıs 2014|arşivurl=http://archive.is/pANuk|arşivtarihi=27 Mayıs 2014}}</ref>
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kırıkkale_(il)" sayfasından alınmıştır