Vikipedi

Fosil yakıt: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Öncelikle maddeler birleştirilmeli
II. Niveles (mesaj | katkılar)
29.777 değişiklik
k düzenleme AWB ile
1. satır:
{{Birleş|Fosil yakıtlarkömürler}}
[[Dosya:Coal.jpg|thumb|right|[[Kömür]]: En eski fosil yakıt örneklerinden biri.]]
'''Fosil kömürler,''' doğal katı [[yakıt]]lar sınıfından olan [[antrasit]], [[taşkömürü]], esmer [[kömür]] ve [[linyit]] kömürü ve [[turb]] (turba) adlı yakıtların genel adı.
 
'''Fosil yakıtlar''', ''[[mineral]] yakıtlar'' olarak da bilinir. [[Hidrokarbon]] ve yüksek oranlarda [[karbon]] içeren [[kömür]], [[petrol]] ve [[doğal gaz]] gibi doğal [[enerji]] kaynaklarıdır.<ref>{{Web kaynağı | title = Fossil fuel | url = http://www.sciencedaily.com/articles/f/fossil_fuel.htm | work = ScienceDaily | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150329045608/http://www.sciencedaily.com:80/articles/f/fossil_fuel.htm | arşivtarihi = 29 Mart 2015}}</ref> Ölen canlı organizmaların oksijensiz ortamda milyonlarca yıl boyunca,çözülmesi ile oluşur. Fosil yakıtlar endüstriyel alanda çok geniş bir kullanım alanı bulmaktadır.
Bunlardan taşkömürü, esmer kömür ve linyit kömürü, [[Türkiye]]'de en çok kullanılan kömürlerdir. [[Zonguldak]]'ta çıkarılan taşkömürü, [[sanayi]]de en çok kullanılan kömür cinsidir. Linyit kömürü hemen hemen Türkiye'nin her yerinde çıkarılır. Linyit kömürü ve linyitin oluşumu ilerlemiş bir türü olan esmer kömür, ısıtma kuvveti bakımından diğerleri kadar zengin değildir. Çoğu zaman çıkarıldıkları yerde kullanılırlar. Esmer kömür, dış görünüşü bakımından taşkömürüne benzerse de taşkömüründen aşağıdaki şekillerde ayırt edilebilir:
* Sırsız [[porselen]] üzerine taşkömürü ile çizilmiş çizgi siyah, esmer kömürle çizilen ise kahverengidir.
[[Elektrik]] üretiminde, genelde fosil yakıtın yanması ile açığa çıkan enerji bir [[türbin]]e güç olarak iletilir. Eski [[jeneratör]]lerde genelde yakıtın yanması ile elde edilen [[buhar]] türbini döndürmek için kullanılırdı, fakat yeni [[enerji santralleri]]nde yanma ile elde edilen [[gaz]]lar, direkt olarak gaz türbinini döndürmektedir.
* Bu iki kömür cinsi toz haline getirilip derişik NaOH ([[sodyum hidroksit]]) [[çözelti]]si ile kaynatılırsa, taşkömürü çözeltiyi boyamaz, esmer kömür ise kahverengine boyar.
 
20 ve 21. yüzyılda dünya çapındaki teknolojik gelişmelerle, fosil yakıtlardan elde edilen enerjiye olan ihtiyaç artmaktadır. Özellikle petrolden elde edilen [[benzin]], dünya çapında ve bölgesel olarak büyük çatışmaların ana sebebi haline gelmektedir. Dünya çapındaki bu enerji ihtiyacının artması ile çözüm arayışları, [[yenilenebilir enerji]] kaynaklarına doğru yönelmelidir.
=== Kimyasal Yapısı ===
Doğal katı yakıtların esas kısmını teşkil eden fosil kömürleri, çoğunluğu altılı halkalardan meydana gelmiş olan yüksek [[molekül]] tartılı, siklik bileşiklerden oluşmuş bir organik şebeke ile bu şebeke arasına [[difüzyon]] ile sızarak yerleşmiş anorganik bileşiklerden ibarettir. Organik kısım kömürün yanabilen kısmını, anorganik kısım ise kömürün külünü teşkil eder.
 
Energy Information Administration, 2007 yılında dünyada [[birincil enerji]] kaynaklarının %86.4'ünün fosil yakıtlar olduğunu belirtti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://tonto.eia.doe.gov/cfapps/ipdbproject/IEDIndex3.cfm | title = U.S. EIA International Energy Statistics | accessdate = 2010-01-12 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20110504171000/http://tonto.eia.doe.gov:80/cfapps/ipdbproject/IEDIndex3.cfm? | arşivtarihi = 4 Mayıs 2011}}</ref> Fosil yakıtların yakılmasıyla 21.3 milyar ton CO<sub>2</sub> açığa çıktığı ancak bunların doğal kaynaklarca yaklaşık yarısının emile bildiği yani net olarak havaya 10.65 milyar ton CO<sub>2</sub> salındığı araştırılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eia.doe.gov/oiaf/1605/ggccebro/chapter1.html | title = What Are Greenhouse Gases? | work = US Department of Energy | accessdate = 2007-09-09 | arşivengelli = evet}}</ref>
Kömürün organik kısmı, oluşumun daha ilk devrelerinde bitkilerdeki alifatik, heterosiklik ve karbosiklik bileşiklerin biyolojik işlemlerle [[hümin]] maddesine dönüşmesi ve hümin maddesinin de yüksek baskı ve uzun süreli [[temperatür]] gibi ortam şartları altında bir [[kondensasyon]] reaksiyonuna uğrayarak [[karbon]]a dönüşmesi sonucunda meydana gelir.
 
== Kaynaklar ==
[[Hümik asit]], toprağın yapısındaki madensel [[tuz]]ların [[bitki]]ler tarafından alınmasını sağlayan [[toprak]] asididir.
{{kaynakça}}
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Fossil_fuel İngilizce Wikipedia Fosil yakıt maddesi]
 
== Dış bağlantılar ==
Kömür bir [[hidrokarbon]] değildir. Zira yapısında organik olarak bağlı [[oksijen]], [[azot]], [[kükürt]] gibi heteroatomların bulunduğu moleküller de vardır. Oksijen, kömürün oluşum devresine göre, [[hidroksil]], [[karbonil]], [[karboksil]] oksijeni olarak veya oluşumu daha ileri kömürlerde heterosiklik karbon-oksijen halkaları veya [[eter]] köprüleri şeklinde bulunabilir. [[Azot]], kömüre bitkinin [[alkaloid]], [[protein]] ve [[klorofil]] gibi [[bileşik]]lerinden geçmiş olup daha ziyade heterosiklik büyük moleküllerde görülür. Kükürt ise kömüre yine bitki proteinlerinden geçmiştir. Kükürt miktarı %1'in üstünde olan kömürlerde kükürdün bir kısmı, anorganik pirit kükürdü halinde de bulunabilir. [[Hidrojen]] hem aromatik molekül hidrojeni, hem de alisiklik ve alifatik [[olefin]] hidrojeni şeklinde bulunur.
* [http://www.meteor.gov.tr/2005/arastirma/yenienerji/yenilenebilir.pdf Yenilenebilir enerji kaynakları]
* [http://www.unienerji.com Yenilenebilir enerji kaynakları ve fosil yakıtlar]
 
[[Kategori:KatıFosil yakıtlar| ]]▼
Kömür külünün bileşimi, yüzde miktarları kömürün kaynağına göre değişen, [[silis]], [[alüminyum]], [[demir]], [[kalsiyum]], [[magnezyum]] ve [[alkali metal]]lerin [[tuz]]larını içerir. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de çıkarılan kömürlerin külünde bu maddelerin maksimum yüzde miktarları şu şekildedir:
[[Kategori:Enerji ekonomisi]]
* SiO<sub>2</sub> (silis): 30-60
* Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ([[alüminyum oksit]]): 10-14
* Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> ([[demir-III-oksit]]): 3-30
* CaO ([[kalsiyum oksit]]): 1-20
* MgO ([[magnezyum oksit]]): 0,5-4
* TiO<sub>2</sub> ([[titanyum dioksit]]): 0,5-3
* [[Alkali metal oksitleri]]: 1-4
 
{{kimya-taslak}}
 
▲[[Kategori:Katı yakıtlar]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Fosil_yakıt" sayfasından alınmıştır