Vikipedi

Akıl: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nebra (mesaj | katkılar)
Devriyeler
35.608 değişiklik
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik
II. Niveles (mesaj | katkılar)
29.777 değişiklik
k →‎top: düzenleme AWB ile
1. satır:
{{Diğer anlamı|US}}
'''Akıl''' ([[Arapça]]: ''عقل'') ya da '''us''', [[felsefe]]de [[kavram]] oluşturma ve bunlara göre hükmetme kapasitesidir. Bugün [[Batı|Batı'da]] bu [[kavram]]ı, büyük ölçüde aklı [[anlayış]]la yüzleştiren, ancak [[algılama]]dan ayıran [[Alman]] [[filozof]]u [[Immanuel Kant]]'ın etkisindedir.
[[Akıl]], akl, [[düşünme]] ve [[idrak]] yeteneği. Latince ratio, İngilizce reason. Felsefede [[akılcılık]], akılcılaşma, zihin ve beden, [[mantık]], [[bellek]], [[anlam]] ve eylem, [[epistemoloji]] ve [[fenomenoloji]] gibi başlıklarda ele alınmaktadır.
 
[[Filozof]]lar aklın ilkelerini, aklın yasalarını çıkarmaya çalışmışlardır. [[Frankfurt Okulu]]'ndan [[Max Horkheimer]]'in ''Akıl Tutulması'' adlı bir kitabı vardır.
== Barış ==
{{Felsefe-taslak}}
 
[[Kategori:EpistemolojiFelsefe taslakları]]▼
[[Immanuel Kant]]'a göre aklın sınırları şöyle çizilmiştir:
 
:„''Akıl, [[fenomen]]lerin benzerliğinden kurallara varma yeteneğidir.''“<ref>Kritik der reinen Vernunft, 2. baskı, S. 359</ref> Başka bir yerde de ''Akıl, [[kösnüllük|kösnüllüğü]] kendi sınırlarını genişletemeden kısıtlar'' demektedir.
 
[[Rudolf Eisler]]'in kapsamlı tanımına göreyse<ref>''Wörterbuch der philosophischen Begriffe'', 2. baskı, 1904</ref>
 
:„''Akıl ([[logos]], epistêmê, intellectus, intelligentia, ratio, entendement, understanding) geniş kapasmıyla kösnüllüğün karşısındaki zekâ olan düşünme gücüdür. Daha dar bir kapsamdaysa akıl, anlayış karşısında ruhun bir bütün olarak anlama, (doğru) kavrama (soyutlama) hükme varma kapasitesidir. Kısacası akıl, birbiryle bağlantı kurarak kıyaslayan, inceleyen düşünce ve anlama, yani kelimelerin ve kavramların manalarını bilme yeteneği demektir. [[Akl-ı selim]] (''bon sense'') ise özel bir eğitim almadan normal insanda doğal olarak mevcut olan, normal, metodik olmakdan uzak ve dolayısıyla yanlış sonuçlara daha kolay varabilen kavrama ve hüküm verme gücüdür.''“
 
[[Arthur Schopenhauer]]'de akıl, sebep ve sonucu ayırt etmektir:
 
:„''Maddenin [[öznel]] [[bağıntı]]sı veya aynısı olan [[nedensellik]] akıldır ve bundan başka bir şey değildir. Tek işlevi ve tek gücü nedenselliği kavramaktır.<ref>''Die Welt als Wille und Vorstellung'', Schopenhauer, S. 55</ref>
 
Klasikleşmiş olmasına rağmen kavramı tanımlamaktan uzak [[René Descartes]]'in sözü de tanınmıştır:
 
:„''Akl-ı selim, Dünya'da en iyi dağılmış olandır; zira herkes ondan nasibini iyice almış olduğunu sanır. Hatta her konuda zor memnun edilebilen kişiler bile sahip oldukları akıldan fazlasını istememektedirler.''“
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Akılcılık]]
* [[Kavrama]]
* [[Epistemoloji]]
 
== Kaynaklar ==
<references/>
 
== Edebiyat ==
* [[René Descartes]], ''Abhandlung über die Methode, richtig zu denken und Wahrheit in den Wissenschaften zu suchen''
* [[John Locke]], ''Versuch über den menschlichen Verstand'' : in vier Büchern, Bd. 1., Buch I und II, 5., Aufl. Meiner, Hamburg 2000. ISBN 978-3-7873-1555-0, Bd. 2., Buch III und IV, 3. Aufl. Meiner, Hamburg 1988. ISBN 978-3-7873-0931-3
* John Locke: ''Über den richtigen Gebrauch des Verstandes'', übers. von Otto Martin, Leipzig: Felix Meiner, 1920; unveränd. Nachdr. d. Ausg. von 1920, Hamburg: Felix Meiner, 1978, ISBN 3-7873-0434-7
* John Locke: ''Die Leitung des Verstandes''. Übersetzt von Jürgen Bona Meyer, Wissenschaftlicher Verlag, Schutterwald/Baden 1998, ISBN 978-3-928640-61-9
* [[David Hume]], Untersuchung in Betreff des menschlichen Verstandes
* [[George Berkeley]], Abhandlungen über die Prinzipien der menschlichen Erkenntnis
* [[Gottfried Wilhelm Leibniz]], Neue Abhandlungen über den menschlichen Verstand
* [[Immanuel Kant]], Kritik der reinen Vernunft, Kritik der praktischen Vernunft, Kritik der Urteilskraft
 
== Dış bağlantılar ==
{{Vikisöz|Akıl}}
{{Wiktionary|Akıl}}
 
<!-- Kategoriler -->
<!-- -->
 
▲[[Kategori:Epistemoloji]]
[[Kategori:Düşünce]]
[[Kategori:Arapçadan Türkçeye geçen sözcükler]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Akıl" sayfasından alınmıştır