Zeus: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Superyetkin (mesaj) tarafından yapılmış 17127982 numaralı değişiklikler geri getirildi. (TW)
1. satır:
{{diğer anlamı|NepekusZeus (anlam ayrımı)}}
{{Yunan-tanrı bilgi kutusu
| isim =NepekusZeus
| resim =Jupiter Smyrna Louvre Ma13.jpg
13. satır:
| kardeşler =[[Poseidon]], [[Hades]], [[Hestia]], [[Hera]] ve [[Demeter]]
| son eşi =[[Hera]]
| çocuklar =[[Zagreus]], [[Ares]], [[Athena]], [[Apollon]], [[Artemis]], [[Aphrodite]], [[Persephone]], [[Hebe]], [[Dionysos]], [[Hermes]], [[Hephaistos]], [[Perseus]], [[Herkül]], [[Arkas]], [[Aiakos]], [[Minos]], [[Heusha]], [[Angelos]], [[Sarpedon]], [[Tantalos]], [[Epaphos]], [[Keroessa]], [[Helen]], [[Pollux]], [[Zethos]], [[Amphion]], [[Calliope]], [[Clio]], [[Erato]], [[Euterpe]], [[Melpomene]], [[Polyhymnia]], [[Terpsikhore]], [[Thalia]], [[Urania]], [[Eunomia]], [[Dike]], [[İrini|Eirene]], [[Lakhesis]], [[Klotho]], [[Atropos]], [[Rhadamanthys]], [[Dardanos]], [[Lakedaimon]], [[İasonIasion]], [[Pandia]], [[Ersa]], [[Carea]] ,[[Hercules]]
}}
{{Yunan mitolojisi}}
[[Dosya:Athen Tempel Zeus Spätantike.jpg|thumb|right|frame|235x235px|Zeus Tapınağı- Atina]]
[[Dosya:Idäische Grotte 10.JPG|thumb|right|frame|239x239px|Zeus Mağarası, İda Dağı, Girit]]
'''Zeus''' ([[Eski Yunanca]]: {{lang|grc|Ζεύς}}, ''Zeús''; [[Modern Yunanca]]: Δίας, ''Días''), ''"Tanrıların ve İnsanların Babası"'' [[Yunan mitolojisi]]nde en güçlü ve önemli tanrıdır. [[Roma mitolojisi|Roma]]'da [[Jüpiter (mitoloji)|Jüpiter]] olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. [[Titan]] [[Kronos]]'un ve eşi [[Rhea]]'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça [[Hera]]'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve [[meşe]] ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi [[Yunanistan]]'daki [[Dodona]] antik şehirdir. Habercisi oğlu [[Hermes]]'tir . [[Gigant]]larGigantlar arasındaki karşıtı Kral [[Porphyrion]]'dur.
 
En bilinen özelliklerinden biri çapkın oluşudur. İstediği her şeyin şekline girebilen Zeus'un [[Leda]] için kuğu, [[Antiope]] için [[satir]], [[Aegina]] için ateş, [[Danae]] için altın yağmuru, [[Alkmene]] için kocasının kılığına, [[Hera]] için guguk kuşu, [[Callisto (mitoloji)|Callisto]] için Bakire Tanrıça [[Artemis]]'in kılığına, [[Mnemosyne]] için yakışıklı bir çoban, [[İo]] için bulut, [[demeter|Demeter]] için yılan, [[Europa]] için boğa oluşu kudretine en iyi örnektir. Ölümlü ölümsüz herkese aşık olabilen tanrıların tanrısı Zeus çapkınlığı yüzünden eşi Hera tarafından sürekli takip ettirilmektedir. Tanrı Zeus'un tahtı için yaptıkları şeylerin başlıcaları şunlardır: Eşi [[Metis]]'i yutması, [[Prometheus]]'u zincirlemesi, [[Thetis]]'i bir ölümlü ile evlendirmesi.
'''Zeus''' ([[Eski Yunanca]]: {{lang|grc|Ζεύς}}, ''Zeús''; [[Modern Yunanca]]: Δίας, ''Días''), ''"Tanrıların ve İnsanların Babası"'' [[Yunan mitolojisi]]nde en güçlü ve önemli tanrıdır. [[Roma mitolojisi|Roma]]'da [[Jüpiter (mitoloji)|Jüpiter]] olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. [[Titan]] [[Kronos]]'un ve eşi [[Rhea]]'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça [[Hera]]'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve [[meşe]] ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi [[Yunanistan]]'daki [[Dodona]] antik şehirdir. Habercisi oğlu [[Hermes]]'tir. [[Gigant]]lar arasındaki karşıtı Kral [[Porphyrion]]'dur.
[[Dosya:Temple of Jupiter in Baalbek Lebanon.JPG|thumb|right|frame|324x324px|Zeus Tapınağı- [[Baalbek]], Lübnan]]
 
[[Dosya:Zeus Louvre G204.jpg|thumb|right|frame|257x257px|Zeus, Antik Yunan vazosu]]
En bilinen özelliklerinden biri çapkın oluşudur. İstediği her şeyin şekline girebilen Zeus'un [[Leda]] için kuğu, [[Antiope]] için [[satir]], [[Aegina]] için ateş, [[Danae]] için altın yağmuru, [[Alkmene]] için kocasının kılığına, [[Hera]] için guguk kuşu, [[Callisto (mitoloji)|Callisto]] için Bakire Tanrıça [[Artemis]]'in kılığına, [[Mnemosyne]] için yakışıklı bir çoban, [[İo]] için bulut, [[demeter|Demeter]] için yılan, [[Europa]] için boğa oluşu kudretine en iyi örnektir. Ölümlü ölümsüz herkese aşık olabilen tanrıların tanrısı Zeus çapkınlığı yüzünden eşi Hera tarafından sürekli takip ettirilmektedir. Tanrı Zeus'un tahtı için yaptıkları şeylerin başlıcaları şunlardır: Eşi [[Metis]]'i yutması, [[Prometheus]]'u zincirlemesi, [[Thetis]]'i bir ölümlü ile evlendirmesi.
Babası olan Titan Tanrı [[Kronos]]'u diğer [[Olimpos (mitoloji)|Olimpos]] tanrılarının yardımıyla yenipyer [[Tartarus]]'aTartarusa hapsetti. Sonra [[Atlantis]]liler Tanrı Zeus'un takipçilerini (Yani Yunanları) ellerinde olmadan (Çünkü onlara tuzak kurulmuştu) yok ederek Olimposlu tanrıların gücünü azaltıp Kronos ve yanındaki diğer Titanları serbest bıraktılar.
[[Dosya:Temple of Jupiter in Baalbek Lebanon.JPG|thumb|right|frame|324x324px|Zeus Tapınağı- [[Baalbek]], Lübnan]]
[[Dosya:Zeus Louvre G204.jpg|thumb|right|frame|257x257px|Zeus, Antik Yunan vazosu]]
Babası olan Titan Tanrı [[Kronos]]'u diğer [[Olimpos (mitoloji)|Olimpos]] tanrılarının yardımıyla yenip [[Tartarus]]'a hapsetti. Sonra [[Atlantis]]liler Tanrı Zeus'un takipçilerini (Yani Yunanları) ellerinde olmadan (Çünkü onlara tuzak kurulmuştu) yok ederek Olimposlu tanrıların gücünü azaltıp Kronos ve yanındaki diğer Titanları serbest bıraktılar.
 
Zeus ayrıca [[İksion]], [[Salmoneus]], Arkadya kralı [[Lykaon]] ve ateşi çalan [[Prometheus]]'u küstahlıkları nedeniyle cezalandırmıştır.[http://www.theoi.com/Olympios/Zeus.html]
Satır 27 ⟶ 30:
Tanrı Zeus'un en bilinen efsanesi [[Hera]]'nın yanına [[Poseidon]], [[Apollon]] ve [[Athena]]'nın desteğini alarak Zeus'u devirme girişiminde bulunmasıdır{{kaynak belirt}}:
 
Zeus'un diğer kadınlarla ilişkisine kızan Hera bir plan kurar ve bu plan Baş tanrıyı devirmektir.! [[Poseidon]], [[Apollon]], [[Athena]] ve [[Hera]], yani bir itilâfİtilâf yapan bu dört tanrı, Zeus'u altın bir ağ ile bağlar fakat [[Thetis]], Olimpos’ta oluşabilecek karışıklığı önceden görüp ve yüz elli [[Briareus]]’tan yardım ister ve Briareus'un ağı çözmesiyle Zeus kurtulur ve hepsini cezalandırır: Hera'yı yüksek bir yere asarak, ayaklarına ağırlık bağlar ve tanrıların teker teker sadakat yemini etmediği müddetçe Hera'yı serbest bırakmayacağını söyler. Bunun ardından isyana karışmış Poseidon ile Apollon'u da ceza olarak [[Truva]] Kralı [[Laomedon]]'a hizmet etmeye yollar. [[Laomedon]] Apollon'a çobanlık yapmasını yani sürülerini otlatma emri verir. Poseidon'a ise çıplak elleriyle Truva şehrinin etrafına yeni duvarlar yapma emrini verir. Uzun bir zaman sonra Poseidon ve Apollon'un sürgünü biter ve Zeus onları Olimpos'a geri alır. [[Dionysos]]'a ise 100 yıl şarap içmeme cezası verir ama kısa bir zaman sonra onun üzüntüsüne dayanamayıp cezasını bitirir.
 
==Çapkınlığı==
Tanrı Zeus Yunan Tanrıları arasında en çapkını ve en çok çocuğu olan Tanrı'dır. Öyle ki çapkınlığı [[Tanrıça|tanrıçaları]], kadınları, [[nemf]]'leri, [[Titan|titanlarıTitanları]] bile kapsamaktadır. Yaptığı kandırmacalar ile herkesi elde edebilmektedir. Kız kardeşleri [[Hera]] ve [[Demeter]]'in yanı sıra kendi kızı [[Persephone]]'ye bile aşık olmuş hatta ondan [[Zagreus]] isminde bir oğlu olmuştur.
 
== Doğumu ==
[[Kronos]] ile [[Rhea (mitoloji)|Rhea]]'nın evliliklerinden [[Hestia]], [[Demeter]], [[Hera]] adlarında üç kızla, [[Hades]], [[Poseidon]], Zeus adlı üç erkek çocuk dünyaya gelir. Babası [[Uranüs (mitoloji)|Uranüs]]'e yaptıklarını unutmayan Kronos kendisinin de oğullarından aynı karşılığı göreceğinden korkar ve bu yüzden karısının her yeni doğurduğu çocuğu yutup, karnında saklar. Bu duruma üzülen Rhea ise [[Gaia (mitoloji)|Gaia]]'nın öğütleri ile yalnız Zeus'u onun elinden kurtarır.Tanrıça, Zeus'u yanına alarak gecenin karanlığından faydalanarak çabucak koşup [[Girit Adası]]'nda [[İda Dağı]]'nın tepesine çıkar. Orada Gaia çocuğu alır ve onu bir mağaranın dibine saklar. Rhea ise geri dönüp bir kocaman taşı kundak bezlerine sarıp Kronos'a verir.
[[Dosya:Idäische Grotte 10.JPG|thumb|right|frame|239x239px|Zeus Mağarası, İda Dağı, Girit]]
[[Kronos]] ile [[Rhea (mitoloji)|Rhea]]'nın evliliklerinden [[Hestia]], [[Demeter]], [[Hera]] adlarında üç kızla, [[Hades]], [[Poseidon]], Zeus adlı üç erkek çocuk dünyaya gelir. Babası [[Uranüs (mitoloji)|Uranüs]]'e yaptıklarını unutmayan Kronos kendisinin de oğullarından aynı karşılığı göreceğinden korkar ve bu yüzden karısının her yeni doğurduğu çocuğu yutup, karnında saklar. Bu duruma üzülen Rhea ise [[Gaia (mitoloji)|Gaia]]'nın öğütleri ile yalnız Zeus'u onun elinden kurtarır.Tanrıça, Zeus'u yanına alarak gecenin karanlığından faydalanarak çabucak koşup [[Girit Adası]]'nda [[İda Dağı]]'nın tepesine çıkar. Orada Gaia çocuğu alır ve onu bir mağaranın dibine saklar. Rhea ise geri dönüp bir kocaman taşı kundak bezlerine sarıp Kronos'a verir.
 
== Çocukluğu ==
Rhea , Zeus'u Girit'teki [[İda Dağı]]'ndaki bir mağarada saklar. Bundan sonra Zeus, hikâyenin değişen sürümlerine göre sırayla;
* Rhea tarafından bırakıldıktan sonra Gaia tarafından yetiştirilir.
* [[Amalthea (mitoloji)|Amalthea]] adlı bir keçi ile [[Kourete]]'ler tarafından yetiştirilir. Ormanların sık dalları arasında büyüyen Zeus'un ağlamalarını babası Kronos duymasın diye [[Koureteler]] da onun başında kalkanlarını çarparak gürültüler çıkarırlar.
* [[Adamanthea]] adlı bir [[nemf]] tarafından bir ağaca asılarak yereYer'e, göğeGöğ'e ve denizeDeniz'e hükmeden Kronos'tan gizlenerek yetiştirilir.
* [[Cynosura]] adlı bir nemf tarafından yetiştirilir. Zeus da buna şükran olarak onu yıldızlar arasına koyar.
* Sürülerini kurtlardan koruması sözü üzerine [[Girit]]li çoban bir ailenin yanında yetiştirilir.
 
== Tanrıların Kralı Oluşu ==
Olgunluk çağına gelince Zeus, saklandığı mağaradan çıkar. Ve savaşa hazırlanır. İlk iş olarak yer altı ülkesine gider ve Kronos'un hapsettiği [[kiklop]]<nowiki/>ları ve elli başlı, yüz kollu [[hekatonkheir]]<nowiki/>leri serbest bırakır. Kikloplar ise buna karşılık yıldırımlarını hediye eder. Savaş, Kiklopların [[hekatonkheir]]lerlehekatonkheirlerle birlikte devasa büyüklükteki kayaları gökyüzündeki titanlara savurmasıyla başlar. Her bir hekatonkheir, yüz koluyla aynı anda yüz taş atabildiğinden aynı anda çok büyük miktardaki iri kayayı titanlara atarak onları geri püskürtürler. Bu esnada Zeus da şimşekleri ile Titanlara saldırır. Sonra da [[Rhea (mitoloji)|Rhearhea]]'nın verdiği kusturucu bir içecek ile Kronos'u yuttuğu tanrıları ve taşı çıkarmaya zorlar. Titanomachy ([[Titan - Tanrı savaşları]]) adlı savaşta Zeus ve kardeşleri, Hekatonkheirler ile Kikloplarlarla beraber Kronos ile [[Titan (mitoloji)|titanlara]] karşı savaşırlar. Sonra da Kronos ve titanları gökten kovup dünyanın dibine, yerin ve denizin alt tabakasının daha da altına, [[Tartarus]]'a atar. Bu savaşta Zeus'a karşı savaşan titanlardan biri olan [[Atlas]], Zeus tarafından gök kubbeyi omuzlarında taşımakla cezalandırılır. Bunların ardından Tanrılar arasında kura çekilir. Ve Hades'e yer altı, Poseidon'a denizler Zeus'a ise gökler düşer. Bu savaştan sonra Hikmet ve Akıl Tanrısı [[Okeanidler|Okeanid]] [[Metis]], Zeus'tan hamile kalır. Zeus ise Gaia'nın ''<nowiki>'Metis'in doğuracağı erkek çocuğun iktidarına el koyacak'</nowiki>'' şeklindeki kehanetine uyarak Metis hamileyken onu yutar. Ama [[Athena]] ölmez daha sonra Zeus'un kafasından doğar. Zeus kızının kendini affetmesi için ona mızrak, miğfer ve kalkan verir. Böylece Zeus, kuşaktan kuşağa geçen iktidar lanetini yok eder ve böylece değişmez bir düzen kurar.
 
Fakat bu savaşta Tanrıların savaşıp Tartarus'a attıkları Titanlar, gökyüzünü sırtında taşımak zorunda kalan Atlas ve [[Kafkas Dağları|Kafkas dağlarına]]'na zincirlenmiş Prometheus, [[Gaia]]'nın çocukları olduğundan Gaia buna öfkelenir. Ve bu yüzden çocukları [[Typhon]] ile [[Ehidna]], Olimpos tanrılarına saldırır. Tanrılar bu savaşta birçok [[gigant]](dev) ile savaşır. Bunun üzerine Zeus da Typhon ile savaşıp onu yener ve Ehidna ile beraber [[Etna Dağı]]'nın en dibine kapatır.
 
== Zeus Ve Hera ==
[[Hera]], Zeus’un kardeşi aynı zamanda tek resmi karısıdır. Bir bahar günü Zeus, tapınağında dinlenirken, pencerenin kıyısına gider. Ve bahçede çiçek toplayıp şarkı söyleyen dünyalar güzeli bir kız görür ve ona aşık olur. Zeus daha öncede yaptığı gibi farklı bir kılıkta görünerek, soğuk bir gecede soğuktan titreyen bir guguk kuşu olur. Hera kuşa acıyıp avuçlarına alır ve onu göğsüne bastırır. Bu sırada Zeus, gerçek haline bürünür. Ve şu sözleri söyler:
 
''"Hera, istiyorum ki sen benim karım olasın, büyük gözlü güzel tanrıça benim peşimden gel, Olimpos'ta parlak bir taht üzerinde ve benim sağımda oturarak saltanat sür."''
 
Bunun üzerine Hera bu teklifi kabul eder. [[Hesperidler]]in bahçesinde bütün tanrıların ve perilerin katıldığı görkemli bir düğünle evlenirler. Gaia, Hera’ya doğurganlık simgesi olarak nar verir. Hera onu Hesperidlerin bahçesine diker. Bu düğün yeryüzünde bolluk ve verimlilik simgesidir. Bu nedenle bu düğüne “[[Hieros Gamos]]” (kutsal evlilik) adı verilir. Düğüne yalnız [[Khelone]] adındaki bir peri kızı gelmemişti. Bu yüzden tembelliğinin cezası olarak onu ağır hareketin ve hantallığın sembolü olan kaplumbağaya çevrilir.
 
Zeus ile Hera'nın evliliğinden [[Ares]], [[Hephaistos]], [[Angelos]], [[Heusha]], [[Hebe (mitoloji)|Hebe]] ve [[Eileithyia]] doğar.
Satır 108 ⟶ 110:
== Kült ==
[[Dosya:Noël Coypel - Sacrifice to Jupiter.jpg|thumb|270x270px|Zeus'a tapınma]]
Zeus kültü bir olarak [[Girit]] adasında ortaya çıktıysa da en önemli kült merkezi [[Olympia]]'dadır. Olympia Zeus tapınağındaki [[Zeus Heykeli]]heykeli [[Dünyanın 7 Harikası]]ndan biridir. Ayrıca [[Antik Olimpiyat Oyunları|ilk olimpiyatlar]] yine bu şehirde bu tanrı adına başlamıştır.
[[Dosya:Athen Tempel Zeus Spätantike.jpg|thumb|right|frame|235x235px|Zeus Tapınağı- Atina]]
Zeus kültü bir olarak [[Girit]] adasında ortaya çıktıysa da en önemli kült merkezi [[Olympia]]'dadır. Olympia Zeus tapınağındaki [[Zeus Heykeli]] [[Dünyanın 7 Harikası]]ndan biridir. Ayrıca [[Antik Olimpiyat Oyunları|ilk olimpiyatlar]] yine bu şehirde bu tanrı adına başlamıştır.
 
=== Türkiye ===
Yunan kolonilerinde bile önce, tarım için yağmura muhtaç Anadolu coğrafyasında gökyüzü ve yağmur tanrısı hep önemli rol oynamıştır. [[Hitit]] baş tanrısı olan [[Teşup]] elinde şimşekle betimlenen ve boğa ile özdeşleşen Zeus gibi bir gökyüzü tanrıdır. İkisi de aynı şekilde ev ve yuva ile ilişkilendirilen tanrıçalarla evlidir. Bu açıdan tanrının kökeni sırf yunan uygarlığında aranmamalıdır. Zaten yerel inançlarda da var olduğu için Anadolu'da saygı görmüş ve adına birçok tapınak yapılmıştır.
 
[[İstanbul Boğazı]]nın, yabancı dillerdeki karşılığı olan ''"Bosphorus"'' yani ''"İnek Geçiti"'' ismi Zeus'un eşi [[Hera]]'dan saklamak için inek şekline soktuğu sevgilisi [[İo (mitoloji)|İo]]'dan gelir. Bunun dışında Türkiye'de Zeus ile ilgili veya Zeus inancının olduğu yerler<ref>[http://www.theoi.com/Cult/ZeusCult3.html Theoi Greek Mythology Sitesi Zeus Cult 3 Sayfası Erişim tarihi:07.07.2011]</ref>
 
*[[Adatepe, Ayvacık|Adatepe Zeus Sunağı]], Zeus'un [[Truva Savaşı]]nıSavaşını izlediği söylenen sunak, altar.
*[[Ankyra]]
*[[Didim]]
Satır 139 ⟶ 140:
=== Helenizm ===
{{Ayrıca bakınız| Helenizm}}
'''Zeus''', 1990'lardan bu yana ortaya çıkan, çeşitli şekillerde eski Yunan dini uygulamalarını canlandırmaya yönelik dini hareketler içerisinde inanılan Tanrılardan biridir. [[Helenizm|Helen]] dini Oniki Olimposlu Yunan Tanrıları etrafında dönen çağdaş bir dindir.
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Zeus" sayfasından alınmıştır