Moskova Antlaşması (1921): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Kibele (mesaj | katkılar)
k 176.240.64.101 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Nebra tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
Değişiklik özeti yok
Etiket: potansiyel vandalizm
4. satır:
| resim = Treaty of Moscow 1921.jpg
| resim_boyutu = 300px
| altyazı = [[Rıza Nur]], [[Yusuf Kemal Tengirşenk|Yusuf Kemal (Tengirşenk)]], [[Ali Fuat Cebesoy|Ali Fuat Paşa]] [[Georgiy Çiçerin]], [[Celalettin Korkmazov]]<ref name="celal">Celalettin Aselderoviç Korkmazov (1877-1937) Dağıstan Sovyet SosylistSosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Sekreterliği görevi yapmıştır. Varlıklı bir ailenin çocuğudur. Siyasi fikirleri nedeniyle [[Ohranka]] tarafından fişlenir. Moskova Üniversites'nde başladığı sosyoloji eğitimine Fransa Sorbonne Üniversitesi'nde devam eder. Bu sırada [[İttihat ve Terakki]] üyesi [[Jöntürk]]lerle temas eder. [[İkinci Meşrutiyet]]'in ilanı üzerine [[İstanbul]]'a gelerek ülkemizdeki ilk Rusça gazete olan ''Istanbul News'''i çıkartır. Bu dönemde [[Yusuf Akçura]] ile birlikte yazılar yazar ve [[Osmanlı Sosyalist Fırkası]] kurucuları arasında yeralır. [[Şubat Devrimi]]nin ardından Rusya'ya geri döner. Tüm Rusya Kurucu Meclis seçimlerinde Dağıstan'ı temsilen sosyalist grup içinde yeralır. [[Ekim Devrimi]]nin ardından Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Kafkas Bölge Komitesi Merkez Komitesinde yeralır. Bu dönemde [[Beyaz Ordu]]'ya karşı verdiği cephe savaşı nedeniyle [[Kızıl Bayrak Nişanı]]'na layık görülür. İç savaşın kazanılmasından ölümüne kadar üst düzey görevlerde bulunur. Sovyet Türk halklarının alfabelerinin oluşturulmasında doğrudan görev almıştır. [[NEP]] politikasından çıkılıp planlı ağır sanayileşme hamlesine karşı görüş bildirmiş, özellikle dini kurumların tasfiyesine eleştirel yaklaşmıştır. [[Büyük Temizlik]] sırasında suçlu bulunup idam edilmiştir. 1956 yılında hakkındaki suçlar düşürülmüş ve gıyabında aklanmıştır. Bugün Dağıstan'da birçok yerde adı yaşatılmaktadır. [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2,_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BB-%D1%8D%D0%B4-%D0%94%D0%B8%D0%BD_%D0%90%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Siyasetçinin Rusça Vikipedi maddesi] {{Ru icon}} 8 Ekim 2015 tarihinde erişilmiştir</ref> antlaşma koşullarını görüşürken.
| çeşit = Barış Antlaşması
| yazılma_tarihi =
13. satır:
| yürürlük_koşulu =
| bitiş_tarihi =
| imzacı_devletler = {{bayraksimge|Rusya SFSC|1918}} [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist CumhuriyetiSFSC]] <hr /> {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]
| imzalayan =
| korunma_yeri =
45. satır:
Antlaşma 16 madde ve 3 ekten oluşmaktadır. İlk maddede her iki tarafın çıkarlarını yansıtmayan ve güç ilişkisine dayalı antlaşmaların geçersiz olduğu belirtilir. Yine bu maddede yeni Türkiye'nin sınırları belirlenir. Ülkenin doğu sınırında [[Kars]] ve [[Ardahan]] sancakları Türkiye egemenliğine geçerken, [[Batum]] [[Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ne bırakılır. Üçüncü maddede [[Azerbaycan]] denetiminde [[Nahçıvan]] özerk bölgesinin tesis edilmesi karara bağlanır.<ref>Bakınız [[Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]</ref> [[Türkiye cumhurbaşkanı]] [[Mustafa Kemal Atatürk]] kaleme aldığı ve Meclis'te okuduğu [[Nutuk (kitap)|Nutuk]] adlı eserde bu antlaşmadan da bahsetmiştir.<ref>[http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,81886/turkiye-buyuk-millet-meclisi-hukumetinin-disisleri-uzer-.html 4. Bölüm içerisinde] 7 Ekim 2015 tarihinde erişilmiştir</ref> Antlaşmanın 90. yıldönümünde [[Türkiye Cumhuriyeti]] ve [[Rusya Federasyonu]]'nda gündemle ilgili çeşitli etkinlikler düzenlenmiştir.<ref>[http://www.mfa.gov.tr/turkiye-cumhuriyeti-ile-rusya-federasyonu-arasindaki-ust-duzey-isbirligi-konseyi-toplantisina-iliskin-ortak-basin-aciklamasi.tr.mfa T.C. Dışişleri Bakanlığı haberi] 7 Ekim 2015 tarihinde erişilmiştir</ref>
 
== Kronoloji ==
* 30 Ekim 1918 [[Mondros Mütarekesi]]. Kafkaslardaki Türk askerlerininbirlikleri 1878 sınırlarına geri çekilmesiçekilmeye istenirbaşladı.
* 4-11 Eylül 1919 [[Sivas Kongresi]].
* 8 Nisan 1920 [[Batum]] İngiltere, Fransa ve[[İtilaf İtalya silahlı birlikleriDevletleri]] tarafından işgal ediliredildi.
* 11 Nisan 1920 Kafkaslardaki [[Denikin]] komutasındaki [[Beyaz Ordu]] birlikleri [[Kızılordu]] birliklerine yeniliryenildi. 15. Kolordu Komutanı [[Kazım Karabekir Paşa]], [[Azerbaycan]]'ı da ilgilendiren bu olaylara müdahale etmezetmedi.
* 23 Nisan 1920 [[Ankara]]'da [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] açılıraçıldı. İstanbul hükümetiHükümeti tarafından imzalanan tüm antlaşmalar geçersiz ilan ediliredildi.
* 26 Nisan 1920, TBMM, [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti]] ile diplomatik ilişkiler kurulması önerisi ve süren bağımsızlık mücadelesine destek talep ederetti. Aynı gün [[Kızılordu]]'ya bağlı [[11. Ordu (SSCB)|11. Ordu]] birlikleri [[Azerbaycan]]'a girerek [[Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ni ilan ederkurdu.
* 19 Temmuz 1920 [[Bekir Sami Kunduh|Bekir Sami Bey]] liderliğindeki Türk diplomatik heyeti [[Moskova]]'ya varır,vardı ve Sovyet Dışişleri Halk komiseri [[Georgiy Çiçerin]] ile görüşmeye başlarbaşladı.
* 20 Temmuz 1920 [[İtilaf Devletleri]] kararıyla [[Batum]] [[Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti]]'ne bırakılır,bırakıldı ve Gürcü birlikleri şehre girergirdi.
* 28 Temmuz - 1 Ağustos 1920 Kızılordu -ve Türk ordusu ortak harekâtlaharekât ile [[Nahçıvan]] bölgesini [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]]'nden alıraldı.
* Ağustos 1920 Türk heyeti [[Lenin]] ile görüşür, devam etmekte olan bağımsızlık mücadelesi için Sovyet askeri mühimmat ve ekonomik yardım başlatılırbaşlatıldı.
* 10 Ağustos 1920 [[İstanbul HûkümetiHükümeti]] [[Sevr Antlaşması]]'nı imzalarimzaladı. Antlaşmanın 88. maddesine göre Türkiye, bağımsız Ermenistan'ı tanırtanıdı. 89. maddesine göre ise konuyla ilgili [[ABD Başkanı]]nın hakemliğini, Ermenistan'ın denizlere açılması hakkını ve bu bölgenin yakınlarında asker bulundurmama hükümlerini tanırtanıdı. [[Ankara HükümetiHükûmeti]] ve [[Rusya Sovyet Federatif Sosyalist CumhuriyetiRusya]] antlaşmayı tanımadıklarını ilan ederlerettiler.
* 18 Eylül 1920 Ermeni birlikleri [[Oltu]]'yu alır ve yürüyüşe geçer. Ancak [[Oltu Muharebesi|ciddi direnişle karşılaşır]] ve [[Sarıkamış]]'a geri çekilirçekildi. Türk birlikleri karşı saldırıya geçerek 29 Eylülde [[Sarıkamış]] ve [[Ardahan]]'ı alır.geri aldı.
* 30 Ekim 1920 Türk birlikleri [[Kars]]'aı geri gireraldı.
* 6 Kasım 1920 [[Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti]] süregidensüren olaylarda tarafsız olduğunutarafsızlığını ilan ederetti. [[Kazım Karabekir Paşa]] Ermenilere ultimatomültimatom vererek [[Gümrü]]'nün verilmesini ve o hatta kadar bölgenin boşaltılmasını isteristedi. 7 Kasım günü [[Gümrü]] işgal ediliredildi. Yer yer çatışmalar çıkarçıktı.
* 15 Kasım 1920 [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]] TBMM'ye başvurarak barış görüşmelerine başlanmasını isteristedi. [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]] ile imzalanan 25 Kasım tarihli antlaşmada Sevr AntlaşmasındaAntlaşması'nda bahsedilen haklardan vazgeçildiği deklarekabul ediliredildi.
* 29 Kasım 1920 [[Bolşevik]] Ermeniler, [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]] karşı ayaklanırayaklandı ve [[Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]'ni ilan ederkurdular. Sovyet Hükümetinden yardım talebi bulunan Ermenilerin çağrısıyla bölgeye gelen [[Kızılordu]]'ya bağlı [[11. Ordu (SSCB)|11. Ordu]] 2 Aralık günü'ta [[Erivan]]'ı alıraldı.
* 2 Aralık 1920 Devrilmekte olan [[Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti]] TBMM ile [[Gümrü Antlaşması]]'nı imzalar.
* 10 Aralık 1920 Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gümrü AntlaşmasınınAntlaşması'nın geçersiz olduğunu ilan ederek görüşmelere yeniden başlanmasını ister. Bu talebe TBMM'den olumsuz yanıt Sovyet Hükümeti devreye girerek bütünlüklü barış görüşmeleri yapılması gereğini hatırlatır.
* 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması imzalanır.
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Brest Litovsk Barış Antlaşması]]
* [[Ali Fuat Paşa]]
* [[Gümrü Antlaşması]]
* [[Kars Antlaşması]]
 
== Dış bağlantılarKaynakça ==
== {{Kaynakça ==}}
* [http://vlib.iue.it/carrie/texts/carrie_books/paksoy-6/cae24.html U.S. and Bolshevik Relations with the TBMM Government the first contacts, 1919-1921]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Moscow_(1921) Anlaşmanın Rusça'dan yapılan İngilizce tercümesi]
* [http://www.amsi.ge/istoria/sab/moskovi.html Anlaşmanın Rusça orijinal tam metni]
 
{{Türkiye Cumhuriyeti'nin antlaşmaları}}