Halkevleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
5830 sayılı kanunun TBMM'nde kabul edilmesi 8 Ağustos (bknz:http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7882.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7882.pdf) |
Değişiklik özeti yok |
||
28. satır:
'''Halkevleri''' (diğer adıyla ''Halkevleri Derneği'') Türkiye genelinde barınma, sağlık, eğitim, çevre, kadın ve engelli haklarının savunulması ve genişletilmesi için faaliyet gösteren bir kuruluştur.
İlk olarak, Cumhuriyet döneminde ülkenin sosyal ve kültürel kalkınmasında, Cumhuriyetin getirdiği değerlerin geniş halk kitlelerine ulaşması için 19 Şubat 1932 günü başta Ankara olmak üzere 14 il merkezinde Halkevleri açılmış, zaman içerisinde bu sayı büyük bir artış göstermiştir. 14 Mayıs [[1950]] tarihinde gerçekleşen seçim ertesinde, iktidara gelen [[Demokrat Parti]]’nin girişimi ile 11 Ağustos 1951 tarihinde [[
16 Haziran [[2012]] tarihinde gerçekleştirilen Halkevleri 22. Olağan Genel Kurulu’nda [[Oya Ersoy]] Genel Başkanlığa seçilmiştir.<ref>http://haber.sol.org.tr/soldakiler/halkevleri-22-genel-kurulunu-gerceklestirdi-haberi-56000</ref> Genel Merkezi [[Ankara]]’dadır ve [[Türkiye]]’nin 25 şehrinde toplamda 73 Halkevi ve 1 Halk Odası bulunmaktadır.
Satır 41 ⟶ 38:
=== 1932-1951 Dönemi ===
1931 yılında gerçekleştirilen [[Cumhuriyet Halk Partisi]] üçüncü kurultayında altı okun tüzüğe alınması ve partinin siyasal ana niteliklerinin belirlenmesinin ardından, Halkevleri, partinin halkçılık ilkesinin uygulanması ve halkla bütünleşmenin kuruluşları olarak tasarlandı. Dr.[[Reşit Galip]] Halkevlerini kurma görevini üstlendi ve 1932 yılı başında Halkevlerinin kuruluşuyla ilgili hazırlıklar tamamlandı. [[19 Şubat]] [[1932]] günü
Bu dönemde Halkevleri, bir siyasal kurum olarak düşünülmemekle beraber, [[Cumhuriyet Halk Partisi]] genel merkezine bitişik bir kurum olarak tasarlanmıştır. Parti, Halkevlerinin kuruluşunu ve amacını şu sözlerle açıklamıştır:
Satır 48 ⟶ 45:
Halkevlerinin temel amacı Cumhuriyetin getirdiği değerlerin laik ve çağdaş bir toplum kurulması ve örgütlenmesi için halka anlatılması ve benimsetilmesi olarak görülmüştür. Açılışını takiben, yüzbinlerce kişi Halkevleri okuyucusu olmuş, ve oradaki toplantılara katılmıştır. 1950 yılına gelindiğinde, Türkiye genelinde 478 tane Halkevi, 4322 tane Halkodası bulunmaktaydı
.
[[Demokrat Parti]]’nin, iktidara gelmesi ve 14 Mayıs [[1950]] tarihinde gerçekleşen seçim ertesinde,
=== 1963-1980 Dönemi ===
27 Mayıs [[1960]]’da gerçekleşen askeri darbe sonrasında Halkevleri, Türk Kültür Derneği adıyla, bir dernek statüsünde faaliyete geçirilmiş, derneğin adı 21 Nisan 1963’deki Olağanüstü Tüzük Kurultay’ında Halkevleri’ne dönüştürülmüştür.<ref>http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/dergisayi6-7/cilt2_sayi6-7_yasar_akyol.pdf</ref>
Bu dönemde Halkevleri, devlet desteği olmaksızın aydınlar ve emekçiler tarafından bağımsız demokratik bir kitle örgütü olarak Türkiye’nin genelinde yeniden kurulmuştur.
1977 yılındaki kurultaya giderken Halkevlerinin şube sayısı %113 artarak 529’a ulaşmıştır. Halkevleri, 1963–1980 arası sayıları bini bulan Halkevi şubesi ve 333 Halkodasına sahipti.
Halkevlerinin, bu ikinci dönemi 12 Eylül [[1980]] tarihinde gerçekleştirilen askeri darbeyle son bulmuş, yurt düzeyinde Halkevleri kapatılmış ve Genel Başkanı
=== 1987’den Günümüze ===
Satır 66 ⟶ 63:
[[1990]]’larda Halkevleri, ülkenin içinde bulunduğu yükselen kirli savaş ortamında ve [[kontrgerilla]] gerçeğinin ortaya gerilmesi sürecinde kendisini demorkasi cephesinin bir bileşeni olarak konumlandırmıştır. Bu dönemde, ilk olarak [[Turgut Özal]] hükümetleri, sonrasın da koalisyon hükümetleri döneminde uygulanan neoliberal dönüşüme karşı “Parasız Eğitim, Parasız Sağlık” kampanyalarını başlatarak, halkın hak mücadelesinin yükseltilmesi ve dayanışma ilişkilerinin geliştirilmesi için çalışmalar yürütmüştür. Halkevleri, bu dönemde kendisi “Halkın Muhalefet Evleri” olarak tanımlamış, neoliberalizm tarafından gasp edilen ve piyasalaştırılan halkın temel haklarını savunmaya ve genişletmeye yönelik siyasi faaliyetler yürütmüştür.
Halkevleri, [[2000]]’lerin ortasında itibaren Halkın Hakları Mücadelesi olarak adlandırılan mücadele çizgisini eğitim, sağlık, barınma, ulaşım,
Günümüzde katılıma açık demokratik iç işleyişiyle, yerellerde yaygınlaşmaya açık örgütlenme yapısıyla, alternatif bir yaşam, eğitim ve kültür kurabilmesine olanak veren çalışma tarzıyla, Halkevleri bu sorunların çözümü için [[Türkiye]]’nin 25 şehrinde 73 Halkevi ve 1 Halk Odası ile faaliyet göstermektedir.
gereği
=== Kuruluş amaçları ===
''Halkevleri'' bünyesinde gerçekleştirilen çeşitli kurslar, [[tiyatro]]lar ve [[sosyal]] etkinliklerdeki amaç [[para]] kazanmak değil, [[halk]]a [[modern]] olan şeylerin ve [[Cumhuriyet]] düşüncesinin tanıtılmasıdır. Kabul edilen yeni bir rejimle birlikte, çoğunluğun [[okuma]] [[yazma]] bilmediği [[toplum]]da, [[halk]]ın yetiştirilmesi büyük önem kazanmıştır. Halkevleri [[okul]] dışında [[eğitim]] verildiği, büyük yaşlara da hitap eden kurumlar olarak açılmıştır. Halkevlerinin amaçlarından bir diğeri, [[Anadolu]]’da [[Türk]] [[halk]]ının oluşturduğu zengin [[medeniyet]]i ortaya çıkarmaktır. Çünkü her yörenin kendine ait, [[masal]], [[şiir]], [[hikaye]], [[gelenek]]/[[görenek]] gibi [[batı]] dışında gelişen bir [[medeniyet]]i vardır. Tüm bunları derlemek, incelemek ve geliştirmek gerekliliği, Halkevleri bünyesinde gerçekleşmiştir. Özellikle Halkevi dergilerinde, bu konudaki yapılan araştırmalar hayli yer almıştır. Halkevleri, halkla aydının karşılaştığı, fikir alışverişinde bulundukları bir mekan olarak kurulmuştur. Düzenlenen [[seminer]]ler ve toplantılar halkı aydınlatmak amacıyla yapılmış, [[memleket]]in durumu hakkında halkın bilgi edinmesine yardımcı olunmuştur. <ref>Durukan, Ayşe, Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Düşüncesinin Yaşama ve Mekana Yansımaları: Halkevi Binaları Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2006</ref>
== Halkevi yapıları ==
[[Cumhuriyet]] rejiminin kabul edilmesiyle, her şeyi kapsayan bir [[modern]]leşme [[proje]]si yeni [[devlet]]e ait kurumların kurulmasıyla baslar. [[Kültürel]], [[siyasi]] ve [[ekonomik]] alandaki kararlarla yeni rejimin tanımlanması ve yapısal kuruluşu önemli ölçüde tamamlanmıştır. Bu noktada, [[Cumhuriyet]]le birlikte gerçekleştirilen çeşitli kurumsal oluşumların karşılığı olan [[mekan]]sal oluşumlar hızlı bir şekilde Erken [[Cumhuriyet]]
[[Türkiye]]’sinde uygulamaya koyulur. Bu yoğun yapılaşma sürecinde Halkevi binaları, [[okul]]lar, [[postane]]ler, [[ziraat]] kurumları, [[devlet]] yapıları inşa edilmiştir.
=== Proje üretimi ===
Halkevi binalarının proje üretimi iki şekilde gerçekleştirilmiştir. Talimatnameye uygun olarak, ya [[CHP]] uygun binaları bulup, düzenletmiştir ya da [[proje]] yarışması düzenletmiş ve sonucu uygulatmıştır. Bunlarından dışında partinin bina projesi için Birlik [[Mimar]]i şubesine başvurduğu da görülmüştür.<ref>Durukan, Ayşe, Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Düşüncesinin Yaşama ve Mekana Yansımaları: Halkevi Binaları Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2006</ref>
=== Proje içerikleri ===
Halkevi binaları, [[müzik]], [[tiyatro]], [[spor]] vb. çalışma alanlarında nasıl yeni ve [[batı]] hayat tarzını yansıtmaya çalışıyorlarsa da, [[mimari]]lerinde de halka yeni ve [[modern]] estetiği anlatmaya ve bu yolla halkı eğitmeye çalışırlar. Halkevi binaları şehir içinde kamu yapılarının yanına, [[Cumhuriyet]] meydanlarına, ya da ana [[cadde]] üzerine konumlandırılmıştır. Yapı içerisinde belirlenen ihtiyaçlara göre inşa edilen temel bölümleri şu şekilde sıralayabiliriz;
*[[Halk]]ın rahatlıkla gelip izleyebileceği [[sinema]], [[gösteri]], [[konferans]], temsil ve benzeri etkinliklerin yapıldığı en büyük birim olarak bir '''salon'''
*Yönetim bölümünde Halkevi [[başkan]]ının, [[sekreter]]inin ve Halkevinin çeşitli kollarına ait [[büro]]lar içeren '''idari kısım'''
*Partiye ait odalar bulunan '''parti kısmı'''
*[[Eğitim]] bölümünde [[halk]]ın okuma alışkanlığını artıracak '''[[kütüphane]]'''
*Çeşitli [[kurs]]ların verildiği '''derslikler'''
*[[Halk]]ın [[spor]] yapabileceği açık veya kapalı '''spor alanı'''
*[[Atatürk]]’ün veya çeşitli [[devlet]] büyüklerinin [[kent]] ve [[kasaba]]ları ziyaretleri sırasında kalabilecekleri bir '''konaklama'''
*Bazı yerlerde yapılan '''[[müze]]'''
Halkevi binalarında zemin katları dışarı doğru açılmış, birçok yerden girişler verilmiş, dışarı ile bağlantısı kesilmemiştir. [[Salon]]lardan [[bahçe]]ye, [[avlu]]ya veya bir [[teras]]a çıkılarak dış [[mekan]]larla ilişki sağlanmıştır. Giriş [[kapı]]sı oldukça sade, dikkat çekici değil, zaman zaman içeriye doğru çekilmiş bir yapısı vardır. Her bir mekan için ayrı girişler verilmiştir.<ref>Durukan, Ayşe, Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Düşüncesinin Yaşama ve Mekana Yansımaları: Halkevi Binaları Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2006</ref>
Halkevi binalarının yerleştirilmesinde özellikle giriş kısmının önünde bir alan bırakılmasına özen gösterilir. Burası bazen bir [[meydan]], bazen de bir [[avlu]] olarak tanımlanır. Bu alanın halkın burada toplanıp, liderlerin konuşmasını dinlemeleri için bırakılmıştır. Halkevi programında tüm bunların yanı sıra sıkça görülen diğer bir yapı birimi, [[balkon]]dur. Liderlerin çeşitli [[nutuk]]larını bu [[balkon]]lardan yaptıkları görülür.<ref>Durukan, Ayşe, Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Düşüncesinin Yaşama ve Mekana Yansımaları: Halkevi Binaları Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2006</ref>
=== Plan yaklaşımları ===
'''L''' plan şeması en çok görülen plan tipidir. Biri [[salon]], diğeri idari kısımdan oluşan birimler birlikte bir iç [[bahçe]]yi tanımlarlar. Bu plan şemasına [[Çankırı]], [[Kadıköy]] ve [[İzmir]] Halkevi binaları örnek gösterilebilir. Bu plan tipinin dışında '''I''', '''T''' ve '''U''' plan tipleri de görülür.
== Faaliyetleri ==
[[Dosya:Halkevleri flags may day 2012.JPG|thumb|right|Halkevleri 1 Mayıs 2012 Kortej,]]
[[Dosya:Children having lessons in Halkevleri summer school.JPG|thumb|left|Çocuklar için yapılan yaz okulu çalışmaları]]
=== Sağlık Hakkı Mücadelesi ===
Halkevleri, sağlığın
[[Dosya:Halkevleri in may day 2012.jpg|küçükresim|sağ|1 Mayıs 2012 kortej]]
=== Ulaşım Hakkı Mücadelesi ===
Ulaşımın tamamen parasız hale getirilmesi, herkesin işe ve okula gidiş saatlerinde ulaşım hizmetlerinden parasız yararlanması ve nitelikli toplu ulaşım hizmetinin verilmesi, Halkevleri’nin temel hedefleri arasındadır. Ulaşım hakkı mücadelesinde, çeşitli illerde Halkevleri üyeleri ulaşım zamlarını protesto etmek için turnikelerden atlama, para ödemeden otobüslere binme gibi çeşitli fiili eylemler gerçekleştirmişlerdir.<ref>http://www.halkevleri.org.tr/guncel/halk-uc-kentte-parasiz-ulasim-hakkini-kullandi</ref>
Satır 87 ⟶ 117:
=== Çevre ve Su Hakkı Mücadelesi ===
Halkevleri, doğal varlıkların; su, hava, toprak, ormanlar, havzalar, meralar ve
=== Eğitim Hakkı Mücadelesi ===
Eğitimin ticarileştirilmesi ve
=== Güvenceli Çalışma Hakkı Mücadelesi ===
Halkevleri, tüm güvencesiz
== Halkevleri Şubeleri ==
Satır 287 ⟶ 317:
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.halkevleri.org.tr
== Kaynakça ==
{{commonsKat|Halkevleri}}
[[Kategori:Atatürk'ün kurduğu kurum ve kuruluşlar]]
[[Kategori:Kapatılan eğitim kurumları]]
| |||