Polonya: Revizyonlar arasındaki fark

Rusya'da gerçekleşen 1917 [[Ekim Devrimi|Büyük Ekim Sosyalist Devrimi]]'yle iktidara gelen [[Bolşevikler]] Polonya'nın bağımsızlığını kabul etti. [[Lenin]] ulusların kendi kaderlerini tayin hakkına saygı göstererek Polonya'nın bağımsızlığını onayladı. Ancak Polonya Rusya'da çıkan iç savaştan istifade edip toprak kazanabilmek için saldırıya geçti. Bağımsızlığını [[Sovyet]] hükümeti sayesinde kazanmasına rağmen Polonya Ukrayna ve [[Belarus]] topraklarına saldırıya geçti. Böylece [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]-Polonya Savaşı (1919-1921) başladı. Batılı devletlerce desteklenen Polonya, [[Kızıl Ordu]]'yu yendi ve 1921'de Riga Antlaşması'yla doğu sınırını da çizdi.

[[Polonya]], [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] ile [[Almanya]] arasındaki anlaşmazlıkların dışında kalacağını umuyordu. [[Fransa]], [[Romanya]] ve [[İngiltere]] ile savunma antlaşmaları yaparak olası bir savaştan uzak kalmaya çalıştı. Almanya ile de saldırmazlık paktı imzaladı. Savaş başlamadan önce Almanya ile [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] 23 Ağustos 1939'da kendi aralarında bir saldırmazlık paktı imzaladılar. Alman birlikleri savaş ilan etmeden 1 Eylül 1939'da Polonya'yı istila etti. [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] de doğu illerine girdi. Polonya toprakları ikiye bölünerek Almanya ve [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye bağlandı. Bunun üzerine Paris'te bir Polonya sürgün hükümeti kuruldu. Polonyalılar Fransızlarla beraber Almanlara karşı savaştılar. Sürgün hükümeti daha sonra Londra'ya taşındı. Alman işgali altındaki Polonya'da çok sayıda Yahudi'nin yaşadığı gettolar kapatıldı. Polonya'da 1941'den itibaren büyük bir Yahudi soykırımı yaşanmaya başlandı. Chelmno, [[Auschwitz Toplama Kampı|Auschwitz]] ve [[Treblinka İmha Kampı|Treblinka]] toplama kamplarında 3 milyon Yahudi öldürüldü. Alman orduları Polonya üzerinden [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye saldırıya geçti. Bunun üzerine [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]], Polonya sürgün hükümetini tanıdı ve Polonyalı savaş tutsaklarından bir ordu kurulmasını onayladı. Polonya'nın işgaliyle başlayan ülke çapındaki direniş hareketi savaş yılları boyunca giderek gelişti, 19 Nisan 1943'te [[Varşova Gettosu Ayaklanması]] başladı. 1 Ağustos - 2 Ekim 1944 [[Varşova ayaklanması]] başladı. İki ay süren çarpışmalar kentin yıkılması ve halkın toplama kamplarına sürülmesiyle sonuçlandı. Ayaklanma bastırıldıktan sonra Ocak 1945'te Kızıl Ordu [[Varşova]]'ya girdi. Mart 1945'te Alman işgali sona erdirildi.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Polonya Ulusal Birlik Hükümeti, ABD ve İngiltere tarafından tanındı. [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] ile de doğu sınırları konusunda anlaşmaya varıldı. Böylece Polonya bağımsız bir devlet olarak yeniden Avrupa haritasında yerini aldı. Ne var ki, yüzölçümü 1939 öncesine göre küçülmüştü; eski topraklarını Almanya'dan geri almasına karşılık, daha fazlasını [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye bırakmak zorunda kalmıştı.

Ülkede toprak reformu yapıldı ve büyük sanayi işletmeleri kamulaştırıldı. Hızla sanayileşme amacıyla planlar yapıldı ve ülke kaynakları bu amaca yönelik olarak kullanılmaya başlandı. Ama kilise, öğrenciler ve aydınlar özgürlüklerin kısıtlanmasından, mal kıtlığından ve gelirlerin yetersizliğinden şikayetçiydiler. 1956'da [[Poznan]]'da başlayan genel grev bastırıldı. 1968'de aydınların ve öğrencilerin protestosu tüm üniversite kentlerine yayıldı. 1970'lerde ülke çapında işçi direnişleri başladı. Bu arada 1978'de Polonyalı Karol Vojtyla, II. Johannes Paulas adıyla papa seçildi. Yeni papanın 1979'da Polonya'yı ziyareti sırasındaki karşılama törenleri yönetim karşıtı gösterilere dönüştü. 1980'de [[Lech Walesa]]'nın önderliğinde [[Dayanışma Sendikası]] kuruldu ve kısa sürede bir muhalefet odağı durumuna geldi. 1981'de General Wojciech Jaruzelski başkanlığında yeni bir hükümet kuruldu. Aynı yılın Aralık ayında sıkıyönetim ilan edildi ve Dayanışma Sendikası kapatıldı. 1983'te sıkıyönetim kaldırıldı, 1985'te seçimler yapıldı. Jaruzelski yönetimi, [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'de ve öteki sosyalist ülkelerde yürürlüğe giren reformların da etkisiyle ülkede ekonomik ve toplumsal alanda önemli değişimlere yöneldi. Ama 1988'de yeni bir grev dalgası patlak verdi. Hükümet ve Dayanışma önderlerinin aldığı ortak kararlar doğrultusunda Haziran 1989'da serbest seçimler yapıldı. 30 Ocak 1990'da komünist rejim yıkılarak demokratik sisteme geçildi.