Kan: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kan''', [[atardamar]], [[toplardamar]] ve [[kılcal damar]]lardan oluşan damar ağının içinde dolaşan; akıcı [[kan plazması|plazma]] ve hücrelerden ([[alyuvar]], [[akyuvar]] ve [[kan pulcukları]]) meydana gelmiş [[kırmızı]] renkli hayati sıvı.

Kana; latincede '''hema''', kanı inceleyen bilim dalına ise '''[[hematoloji]]''' denir. Bu sözcükler eski [[Yunanca]]'da kan sözcüğünü karşılayan ''haima''dan türetilmiştir. [[Kolloit]] bir madde olup [[homojen]] görünse bile, [[heterojen]] bir karışımdır. Normal bir erişkinin vücut ağırlığının ortalama 1/13'ünü oluşturmaktadır.

Kan sürekli hareket halinde olan sıvı bir yapıdadır ve [[kan hücreleri]]nden oluşur. Bu kan hücreleri, çeşitli şekillerden ve plazmalardan oluşmaktadır. Dış bölümde kalan [[kan plazması|plazma]], kanın hacminin %55'ini oluşturmaktadır. <ref name=mebvucut>{{web kaynağı|başlık=Vücut sıvıları, elektrolitleri ve kan modülü|url=http://mtegm.meb.gov.tr/program/dokuman/modul/ANESTEZ%DD%20VE%20REAN%DDMASYON/ANATOM%DD%20VE%20F%DDZYOLOJ%DD/V%FCcut%20s%FDv%FDlar%FD%20elektrolitleri%20ve%20kan.pdf|erişimtarihi=3 Mart 2014|yazar=MEB|arşivurl=http://www.webcitation.org/6NnrUeZiB|arşivtarihi=03.03.2014|yer=Ankara|sayfa=16|dil=Türkçe|yıl=2012}}</ref> Plazmanın bazı kaynaklara göre %92'lik kısmı<ref>http://m.milliyet.com.tr/pembenar/yeterince-su-icmemenin-yol-actigi-pembenar-detay-genelsaglik-1846939/</ref>, bazı kaynaklara göre ise %90'ı <ref>http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-900&Bilgi=kanın-yapısı-kan-nedir-kanın-özelikleri-kanın-anlamı-kanın-tanımı</ref> [[su]]dan oluşur ve geriye kalan bölümü organik ve inorganik maddeler olan plazma proteinleri, aminoasitler, karbonhidratlar, yağlar, hormonlar, üre, ürik asit, laktik asit, enzimler, antikorlar, sodyum, potasyum, iyot, demir, bikarbonat gibi elementlerden oluşmaktadır. Bunlara NPN bileşikleri de denilir. Plazmanın asıl amacı, kanın dokuların ilgili bölümüne taşınmasını sağlamaktır. <ref name=mebvucut /> Plazmada bulunan katı maddelerin büyük miktarı proteinlerden oluştuğu da bilinmektedir. <ref>{{Web kaynağı | başlık = Kan Plazması ve Serumun Kompozisyonu | url = http://www.mustafaaltinisik.org.uk/89-2-05.pdf | yayıncı = mustafaaltinisik | erişimtarihi = 3 Mart 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130626060956/http://www.mustafaaltinisik.org.uk:80/89-2-05.pdf | arşivtarihi = 26 Haziran 2013}}</ref> Plazma yalnızca kanın vücutta dolaşmasına yardımcı olmakla kalmaz. Aynı zamanda, atık ürünlerinde hücrelerden alınmasını sağlar. Plazmanın bileşenleri sürekli olarak yenilenmektedir. Hücrelerin beslenmesine ve atıklarının alınmasına yardımcı olan plazmalar, bağışıklık sistemi hücrelerini de içinde barındırırlar. Kan plazması kendisini 48 saatte bir yenilemektedir.

* '''[[Globulin]]''': Plazma globulinleri birçok çeşit türde bulunmaktadır. [[Elektroforez]] yoluyla globulinler alfa, beta ve gamma parçalarına ayrılabilirler. Alfa ve beta globulinleri çeşitli proteinleri bağlayıp, çeşitli yerlere taşırlar. Gama globulinler kullanılarak çeşitli hastalıklarda bağışıklık sağlayan savunma maddeleri yapılmaktadır.

* '''[[Akyuvar]]lar (Lökositler)''': Vücutta savunma sisteminde görev alan hareketli kan hücreleridir. Pigment bulundurmadıklarından bunlara beyaz kan hücreleri de denmektedir. Bir çekirdekleri ve diğer hücre organelleri bulunur. 10-20 mikron çapında bulunduklarından alyuvavarlardan daha büyüklerdir. Bir milimetreküp kanda yaklaşık olarak 7000 civarında akyuvar bulunur. Beyaz hücrelilerin en önemlileri [[granülosit]]ler, [[lenfosit]]ler ve [[monosit]]lerdir. Akyuvarların % 60-70’ini granülositler, % 30-45’ini lenfositler ve % 10’dan az kısmını da monositler oluşturmaktadır. Granülositler de kendi aralarında [[nötrofil]], [[bazofil]] ve [[eozinofil]] olmak üzere üçe ayrılırlar. Bunların büyük çoğunluğu nötrofillerden oluşmaktadır.

Eritrositlerin 1 &nbsp;mm³ oranındaki kanda bulunan sayısı erişkin erkekte 4,5- 6 milyon, erişkin bir

İnsanlardaki kanın özelliklerini belirtmek amacıyla, antikorlara ve antijenlere bakılarak belirlenmiş olan sınıflandırma sistemine denmektedir. Alyuvarların üzerinde, kan proteinlerine göre oluşan gruplar bulunmaktadır. Bu proteinler, A, B ve RH proteinleri olmak üzere 3 çeşide ayrılırlar ve aralarında 8 adet kan grubu oluştururlar. Bağışıklık sisteminin ürettiği antikorlarda kanda bulunmaktadır. Bunlarda A, B ve RH antikoru olarak adlandırılır. Bilinen hiçbir kanın yapısında antikorlar ve protein yan yana bulunmaz. Eğer birlikte olursa, birbirlerini tutarak katılaşır ve çökelirler. Kişiler arasında [[kan transfüzyonu]] yapılabilmesi için, alıcı ve vericilerin kanlarındaki protein ve antikorların incelenmesi gerekmektedir. Farklı gruplara sahip kişiler arasında kan alışverişi yapılamaz. Sadece AB grubu içerisinde bulunanlar "genel alıcı" (A, B ve 0 gruplarından kan alabilir, yani evrensel alıcıdır), 0 grubu içinde olanlar ise "genel verici"dir (diğer kan gruplarının hepsine verebilir, fakat yalnız 0 grubu kan alabilir). <ref>{{Web kaynağı | başlık = Kan grupları | url = http://www.kangruplari.gen.tr// | erişimtarihi = 4 Mart 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150622043829/http://www.kangruplari.gen.tr:80/ | arşivtarihi = 22 Haziran 2015}}</ref>