Vikipedi

Assos: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
içerik genişletildi, kaynakça eklendi.
içerik ve kaynakça genişletildi
3. satır:
'''Assos''' ([[Grekçe]]: Άσσος, günümüzde Behramkale), [[Çanakkale]]'nin [[Ayvacık, Çanakkale|Ayvacık]] ilçesinin yaklaşık 17 km. güneyindeki Behramkeale Köyü'nde yer alan bir antik kent.
 
Antik Çağda ''[[Troas]]'' diye adlandırılan bölgenin güney ucunda volkanik bir tepenin zirvesi ve yamaçlarında, [[Midilli]] adasının karşısında kurulmuştur. Tarih boyunca [[Lidya]], [[Sasani İmparatorluğu|Pers]], [[Pergamon]]¸ [[Roma İmparatorluğu|Roma]] egemenliği altına giren bölge [[Orta Çağ]]'da terk edilmiş; 1880-1883 yıllarında Amerikan Arkeoloji Enstitüsü'nün yaptığı kazılar sırasında Amerikalı genç mimar Francis H. Bacon tarafından bulunmuştur.<ref name=congdon>{{web kaynağı|soyadı1=Congdon|ad1=Lenore O. Keene|başlık=The Assos Journals of Francis H. Bacon|url=http://archive.archaeology.org/online/features/assos/|website=http://archive.archaeology.org|yayıncı=Archeology.org arşivi, Aralık 2006|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref>
 
Aktif olduğu zamanlarda Assos, bulunduğu bölgedeki tek büyük limana sahip olduğu için geçen gemiler sayesinde zengin olmuştu. Assos'taki andezit taşından imal edilen [[lahit]]ler, içine konan cesetlerin çabuk çürütmesi ile dünyaca ün yapmış; antik dönemde Lübnan, Suriye, Yunanistan ve Roma'ya ihraç edilmiştir.<ref name=bayer>{{web kaynağı|soyadı1=Bayer|ad1=Mehmet|başlık=Assos'un Et Yiyen Lahitleri|url=http://www.hurriyet.com.tr/assosun-et-yiyen-lahitleri-26706580|website=http://www.hurriyet.com.tr/|yayıncı=Hürriyet gazetesi 29 Haziran 2014|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref>
15. satır:
== Tarihçe ==
Assos kentinde ilk defa iskan edenlerin kim olduğu bilinmez ancak arkeolojik verilerden kentin Tunç Çağı'ndan beri kesintisiz iskan edildiği anlaşılmaktadır.<ref name=esra>{{web kaynağı|soyadı1=Bakar|ad1=Esra|başlık=Assos Araştırma Tarihi ve Yapıları|url=https://www.academia.edu/25524277/Assos|yayıncı=İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ocak 2014|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref>
Bölge, M.Ö. 7. yy'da Lesbos Adası'ndan (Midilli) gelen [[Aiol]] kolonileri tarafından iskan edilmiştiredilerek gelişmiş, zenginleşmiştir. M.Ö. 560 yılında6.yüzyılda [[Lidya|Lidyalılar Krallığı]]ın hakimiyetinekıyılardaki hellen şehirleri üzerinde politik güç sağlamak istemiş ve bunun sonucunda Assos İ.Ö. 560'ta Lidya Krallığı'nın hâkimiyetine girmiştir. girmiş; M.Ö. 546 yılında Perslerin Lidya hakimiyetine son vermesi sonucu Pers egemenliği başlamıştırbaşladı. Bu dönemde vergi siteminde değişiklik olmadı. Vergi toplayanlar, Persler'den ziyade Hellen yönticilerdi.
 
M.Ö. 5. yüzyılda Pers egemenliğine karşı Atina Devleti'nin liderliğinde kurulan [[Attik Delos Birliği|Atina kent birliği]]’nin'nin kuruluşu sırasında Assos, yılda 1 talent ödeme karşılığında<ref name=emrah>{{web kaynağı|soyadı1=Kahraman|ad1=Emrah|başlık=Assos Agorası|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=zqI_ZOq-b18GC2rT9c2JGmvGpSnthZW5LZE4O7DZUz-DkDjUgvQzZl1c_WnALhFM|website=https://tez.yok.gov.tr|yayıncı=Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2010|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref> kurucu üyeler arasında kaldı.<ref name=esra/> Persler, uğradıkları yenilgilerden sonra Ege'nin Asya kıyılarından ayrılmaya başlamıştı. Ancak zaman içinde Persler yeniden Anadolu kıyılarına döndüler; Batı Anadolu kıyılarında yaşayanları yeniden Pers egemenliğine zorlayan Kral Barışı'nın (M.Ö. 387) imzalanmasından hemen sonra Assos’ta ''Eubolos'' adınaadında bir tüccar kendini kralAssos ve [[Atarneus]] kentlerinin kralı ilan etti.<ref name=emrah/> Onun ölümünden sonra hizmetkarlarından Hermesisas yönetimi ele geçirdi.<ref name=dergibursa>{{web kaynağı|başlık=Assos'un Tarihi|url=http://www.dergibursa.com.tr/e-dergiler/Nisan-2013/files/assets/basic-html/page88.html|website=http://www.dergibursa.com.tr|yayıncı=Dergi Bursa, Nisan 2013|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref> Gençliğinde Plato’nun[[Plato]]'nun okulunda öğrenim görmüş olan Hermesias, başta Aristo olmak üzere filozof dostlarını Asos’a davet etti. Hermesias’ın yeğeni Phtias ile evlenen Aristo, Assos’taAssos'ta üç yıl yaşadı. M.Ö. 347’de Assos'ta bir felsefe okulu kurdu ve yaşambilimi üzerine çalışmalar yaptı. Kral Hermesias, M.Ö. 345 yılında bağımsızlığını yitirdi; Pers komutanı Rodoslu Memnon tarafından esir alınarak Pers başkentindePersepolis'te çarmıha gerildi ve kentte yeniden Pers hakimiyeti başladı. M.Ö. 344’te344'te Assos’tanAssos'tan ayrılan Aristo; Makedon Kralı [[II. Philip]]’in'in oğlu [[büyük İskender|İskender]]'i yetiştirmek üzere [[Pella]]'ya gitmiştir. Bölgede Pers hakimiyeti, M.Ö. 334 yılında [[Büyük İskender]]'in [[Granikos Savaşı]]'nda kazandığı zafer ile son buldu.
 
Assos, Büyük İskender'in ölümünden sonra Galatlar tarafından işgal edildi.<ref name=emrah/> M.Ö. 241 yılında Pergamon Krallığı'nın egemenliği altına girdi. M.Ö. 133’te133'te Kral III. Attolos'un vasiyeti ile Bergama Krallığı [[Roma İmparatorluğu|Roma]]'ya geçince Assos kenti de Roma egemenliğine girdi.<ref name=esra/>▼
Bölge, M.Ö. 334 yılında [[Büyük İskender]]'in [[Granikos Savaşı]]’nda kazandığı zafer sonucu Pers egemenliğinden kurtuldu.
 
Kent, Roma yönetimi döneminde gelişti. Bu dönemde tarım arazilerinin verimliliği ile ünlü oldu.<ref>{{web kaynağı|soyadı1=Sezgin|ad1=Kudret|başlık=Assos Kuzey Stoasının inşası ve kullanım evreleri|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=zqI_ZOq-b18GC2rT9c2JGiwaMpT6r_Kp68oShqJCOUV12cuRuJ7eAgByqWXJ_PIN|website=https://tez.yok.gov.tr/|yayıncı=anakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2010|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref> Erken imparatorluk döneminde [[Athena|Athena Polias]], [[Zeus|Zeus Soter]] ve [[Asklepios]] kültleri yanında Roma imparatoru [[Augustus]] ve karısı [[Livia]]'yı tanrılaştıran Assoslular<ref name=mehmet/>, Hıristiyanlığın doğuşundan sonra [[Pavlus|Aziz Pavlus]] ve [[Luka|Aziz Luka]]'nın ziyaret ettiği kent, bu ziyaretlerin de etkisi ile Hıristiyanlığı kabul etti.<ref name=esra/>M.S. 381 - 390 yıllarında, Hıristiyanlığın etkisi ve imparatorluğun emirleri doğrultusunda, birçok tapınak kapatılmış ve yıkılmış, taşları kilise ve konut inşasında kullanılmıştır; ayrıca harç yapımına gerekli kirecin sağlanması için tüm mermer malzeme agora yakınındaki kireç kuyusunda yakılmıştır. Assos Athena Tapınağı'nın ve tapınağa ait sunağın da bu zamanda tahrip edildi.<ref name=osman/>
▲Assos, M.Ö. 241 yılında Pergamon Krallığı'nın egemenliği altına girdi. M.Ö. 133’te Kral III. Attolos'un vasiyeti ile Bergama Krallığı [[Roma İmparatorluğu|Roma]]'ya geçince Assos kenti de Roma egemenliğine girdi.<ref name=esra/>
 
M.S. 3. yy.ın ortalarından sonra kent önemini yitirdi.<ref name=osman>{{web kaynağı|soyadı1=Çapalov|ad1=Osman|başlık=Assos kenti Yunan ve Roma Dönemi zeytinyağı, şarap ve un üretim aletler|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=zqI_ZOq-b18GC2rT9c2JGso0TT5bmLt7RdlotZ28uUyUgrbI3ug_FjHgcrb7e1o6|website=https://tez.yok.gov.tr/|yayıncı=Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Yüksek Lisans Tezi ,2010|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref> M.S. 5. yüzyılda piskoposluk merkezi haline gelen kentte yerleşim, 7. yüzyılda sonra erdi.<ref name=mehmet>{{web kaynağı|soyadı1=Ayaz|ad1=Mehmet|başlık=Assos Kuzey Stoası Kırmızı astarlı Roma seramiği|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes-CvnhRcjQsKQ37CsyE6x1HndBlLJ1UcPFADxM0otrUG1H7FmdW0c96|website=https://tez.yok.gov.tr/|yayıncı=Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2014|erişimtarihi=25 Temmuz 2016}}</ref>
 
Latinler, Franklar, Selçuklu ve Osmanlı Türkleri akropolise birçok kez kente saldırmışlardır. Bizans Dönemi’nde piskoposluk merkezi haline gelen Assos, 1080 yılında, [[Selçuklular]]ın egemenliği altına girdi, ancak 17 yıl süren egemenlikten sonra [[I. Haçlı Seferi| I. Haçlı ordusu]] komutanlarından [[Pierre L'Ermite|Keşiş Pierre]], bölgeden Türkleri uzaklaştırdığı için burada 1330 yılına kadar Bizans hâkimiyeti devam etti.<ref name=emrah/> 14. yüzyılda [[Karesi Beyliği]]'nin topraklarında olan Assos, tüm Çanakkale çevresi ile birlikte 1359 yılında [[I. Murat|Sultan I. Murat]]'a satılarak Osmanlı topraklarının bir parçası oldu.<ref name=emrah/>
 
Kent, Roma yönetimi döneminde gelişti. Hıristiyanlığın doğuşundan sonra [[Pavlus|Aziz Pavlus]] ve [[Luka|Aziz Luka]]'nın ziyaret ettiği kent, bu ziyaretlerin de etkisi ile Hıristiyanlığı kabul etti.<ref name=esra/>
Bizanslı Komutan Makhron yönetimindeki Assos 14.yy başlarında Osmanlı yönetimine girdi.<ref name=dergibursa/>
== Yapılar ==
[[Dosya:Theatre@Assos(Turkey),_April_%2709.JPG|thumb|Tiyatro]]
6x13 dor düzenli sütün ile çevrili Athena Tapınağı, Akropolün en önemli yapısıdır. M.Ö. 530 yılına ait tapınak 14x30m. ölçüsündedir. Tapınağın bazı sütunları yerine dikilmiştir. Athena Tapınağı frizlerinden bir kısmı [[İstanbul Arkeoloji Müzesi]]’ndedir'ndedir. İkinci bir surla takviye edilen akropoldeki iç surlar Orta Çağ'da, Osmanlı döneminde ve günümüzde de restore edilmiştir
 
Assos Nekropolü, Helenistik ve Roma dönemlerinden kalmadır. Mezarlar, Helenistik çağdan Arkaik çağa kadar kesintisiz devam eder
Akropolün güney eteklerindeki teraslar üzerinde Agora inşa edilmiştir. Agoranın doğusunda meclis binası (bouleuterion), kuzey ve güneyde stoalar (revaklar) bulunur.
 
Agora ile Batı kapısı arasındaki gymnasium Helenistik dönemde yapılmıştır. Batı kapıdan aşağı inen taş yol hamamlara ve tiyatroya ulaşır. Tiyatro, doğal bir kaya oyuğuna M.Ö. 3. yüzyılda inşa edilmiştir.
== Araştırmalar, Kazılar ==
== Kazı çalışmaları ==
Assos kalıntılarını ilk belirten, [[Piri Reis]]'tir (1521).<ref name=osman/> 1672'de John Covel, 1785'de Choiseul-Gouffier kenti gezen ilk seyyahlardır; 19. yüzyılda başka seyyahlar onları takip etmiştir. [[Charles Texier]], 1835 yılında kentin kapsamlı planı ile birlikte tapınak frizlerinin çizimlerini yapmış; bu araştırma üzerine, 1838 yılında Sultan [[II. Mahmut]], yüzeydeki heykeltıraşlık eserlerinin büyük bölümünü Fransa Kralına armağan etmiştir.
Assos'ta ilk sistemli kazı çalışmaları 1881’de Amerikan Arkeoloji Enstitüsü tarafından başlatıldı. Amerikalı ekibi 3 yıllık çalışma sonunda kentin önemli mimari yapılarını açığa çıkardı. Çalışmalarda çıkarılan eserlerin bir kısmı [[Osmanlı Devleti]]'nin izni ile paylaşılarak [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ne götürülmüş ve [[Boston Güzel Sanatlar Müzesi]]'nde sergilenmişti.▼
 
▲Assos'ta ilk sistemli kazı çalışmaları 1881’de Amerikan Arkeoloji Enstitüsü tarafından başlatıldı. Amerikalı ekibiekip, 3 yıllık çalışma sonunda kentin önemli mimari yapılarını açığa çıkardı. Çalışmalarda çıkarılan eserlerin bir kısmı [[Osmanlı Devleti]]'nin izni ile paylaşılarak [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ne götürülmüş ve [[Boston Güzel Sanatlar Müzesi]]'nde sergilenmişti.
 
Assos'taki kazı çalışmaları 1981 yılında Ümit Serdaroğlu tarafından yeniden başlatıldı ve 2005'te ölümüne kadar sürdürüldü. Serdaroğlu; batı nekropolisi, agoraiagora, tiyatro ve akropoliste çalışmalar yaptı. 2005 yılından itibaren kazı başkanlığını Nurettin Arslan sürdürmektedir.
 
==Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Assos" sayfasından alınmıştır