Türkiye'de büyükşehir belediyeleri: Revizyonlar arasındaki fark

'''Türkiye'de büyükşehir belediyeleri''', Türk [[belediye]]ciliğine 1984 yılında girmiş olan üst kademe belediyelerdir. Bu belediyeler 1982 [[anayasa]]sının 127. maddesindeki "büyük yerleşim yerlerinde özel yönetim biçimleri oluşturulabilir" hükmüne dayanılarak 1984 yılında kurulmaya başlanmıştır. O tarihe kadar, Türkiye’de belediyelerin hizmet alanları iç içe geçmezdi. Büyükşehir belediyeciliğinde ise, büyükşehir hizmet alanı içinde birden çok ilçe veya birinci kademe belediyesi vardı. 2014'ten sonra ise büyükşehir belediyelerinin sorumluluk alanı il sınırlarına genişletildi ve belde belediyelerinin kapatılmasıyla yalnızca ildeki tüm ilçe belediyelerini kapsar hâle geldi. Dolayısıyla belediye hizmeti aynı zamanda hem büyükşehir, hem de ilçe belediyesi eliyle yürütülür. Ancak, yasa büyükşehir ve ilçe belediyelerinin yürüttükleri hizmet türlerini birbirinden ayırmıştır. Ayrıca büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri birbirinden bağımsız kuruluşlardır. Bunlar arasında astlık ve üstlük ilişkisi yoktur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der26m2.pdf | başlık = Büyükşehir Belediyelerinin İlçe ve Alt Kademe Belediyeleri Üzerindeki İnceleme ve Uygulamayı Denetleme Yetkisinin Sınırı | ilk = Abdurrahman | son = Acar | yayımcı = Sayıştay | sayfa = 54 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150510234542/http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der26m2.pdf | arşivtarihi = 10 Mayıs 2015}}</ref>

Türkiye'de nüfus artış ve şehirleşme hızının yüksek oluşu kent nüfuslarında büyük artışlar olması sonucunu doğurmaktadır. 1993 yılına gelindiğinde yedi büyük şehir belediyesi daha kuruldu. Bu yedi büyükşehir; Antalya, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Mersin, Kocaeli (İzmit) ve Samsun'du.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf | başlık = Karar Sayısı: KHK/504 | erişimtarihi = 6 Ağustos 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160305093813/http://resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21693.pdf | arşivtarihi = 5 Mart 2016}}</ref> Ancak bu defa farklı bir uygulama ile 504 sayılı kanun hükmünde kararname ile kurulan büyükşehirlerde, ilçe belediyesi yerine birinci kademe belediyesi kurularak ilçe kuruluşu 2008 yılına kadar ertelendi. Bu şekilde kurulan büyükşehir içi ilk kademe belediyelerinin sayısı, Erzurum, Samsun'da dört; Antalya, Diyarbakır, Mersin'de üç; Eskişehir ve Kocaeli'de ise ikiydi. Adapazarı (Sakarya) ise 2000'de büyükşehir oldu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23985.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23985.pdf | başlık = Karar Sayısı: KHK/593 | erişimtarihi = 6 Ağustos 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160315162016/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23985.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23985.pdf | arşivtarihi = 15 Mart 2016}}</ref>

Büyükşehir belediye statüsüne sahip illerde İl Özel İdarelerine son verilmiştir.<ref>{{webWeb kaynağı | soyadı1 = Birliği | ad1 = Marmara Belediyeler | başlık = Büyükşehirlerde İl Özel İdareleri Kalktı | url = http://marmara.gov.tr/bulten/044/62.html | website = www.marmara.gov.tr | erişimtarihi = 21.10.2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160304113552/http://marmara.gov.tr/bulten/044/62.html | arşivtarihi = 4 Mart 2016}}</ref>