Rüştü Erdelhun: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
13. satır:
|komuta_ettikleri=15. Tugay, 18. Kolordu, Genelkurmay II. Başkanı, [[2. Ordu (Türkiye)|2. Ordu]], [[Türk Kara Kuvvetleri]]
|birimleri=
|savaşları=[[I. Dünya Savaşı]], [[Türk Kurtuluş Savaşı]]<ref name="ErdelhunZaman">{{Web kaynağı | url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1293956&title=27-mayisi-cuntanin-idamla-yargiladigi-genelkurmay-baskani-anlatiyor-saat-0330-emrimdeki-subaylar-tanklarla-evimi-kusatip-kapimi-kirdi&haberSayfa=1 | başlık = 27 Mayıs'ı, Cuntanın idamla yargıladığı Genelkurmay Başkanı anlatıyor. | erişimtarihi = 27 Mayıs 2012 | yayımcı = [[Zaman Gazetesi]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120818115235/http://www.zaman.com.tr:80/haber.do?haberno=1293956&title=27-mayisi-cuntanin-idamla-yargiladigi-genelkurmay-baskani-anlatiyor-saat-0330-emrimdeki-subaylar-tanklarla-evimi-kusatip-kapimi-kirdi&haberSayfa=1 | arşivtarihi = 18 Ağustos 2012}}</ref>
|madalya=[[İstiklâl Madalyası]]
|sonraki_işi=
}}
'''Mustafa Rüştü Erdelhun''', ([[1894]], [[Edirne]] – [[9 Kasım]] [[1983]]) Türk asker. [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'nin 10. [[Genelkurmay Başkanı]]'dır.<ref name="Komutanozgecmis">{{Web kaynağı | url = http://www.tsk.tr/1_TSK_HAKKINDA/1_2_Genelkurmay_Baskanlari/konular/rustu_erdelhun.htm | başlık = Rüştü Erdelhun | erişimtarihi = 20 Ocak 2011 | yayımcı = Türk Silahlı Kuvvetleri | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160304114859/http://www.tsk.tr/1_TSK_HAKKINDA/1_2_Genelkurmay_Baskanlari/konular/rustu_erdelhun.htm | arşivtarihi = 4 Mart 2016}}</ref>
== Hayatı ==
Satır 36 ⟶ 32:
Genelkurmay Başkanlığını yürüttüğü sırada askerlerin siyasete karışmasına ve askeri cuntalara karşı çıkması ile, toplumdaki sosyal ve politik endişeler, anayasa ihlali gibi konulardan rahatsızlık duyan düşük rütbeli silahlı kuvvetler üyelerine karşıt olarak, bu konularda hükümet yanlısı tutumuyla tanındı. Komuta kademesindeki çoğu komutan tarafından da paylaşılan bu tutumun, özellikle bazı genç subaylar arasında yayılmakta olan huzursuzluğu hızlandırıcı bir etkisi oldu.{{fact}} Silahlı kuvvetler içinde gelişen darbeci eğilimler, [[Demokrat Parti (1946)|DP]] iktidarı kadar silahlı kuvvetlerin komuta kademelerine de yönelikti.
1960 Mayıs ayında darbe hazırlığı istihbaratını alan Erdelhun, Ankara dışından takviye kuvvet getirilmesini emreder. Ancak [[cunta]]cı ekip, Genelkurmay Başkanı'nın bu hamlesini Savunma Bakanı [[Ethem Menderes]] vasıtasıyla boşa çıkarır. Paşa'ya göre, 'takviye kuvvet rahatsızlık oluşturur' fikrine Savunma Bakanı aracılığıyla Başbakan [[Adnan Menderes]] kandırılır. Bunun üzerine Erdelhun Paşa, darbeyi önlemek amacıyla 27 Mayıs'tan bir gün önce cuntacıların da aralarında olduğu subayları Genelkurmay Karargahı'nda toplar. Erdelhun burada şu konuşmayı yapar<ref name="ErdelhunZaman2">{{Web kaynağı | url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1294327&title=rustu-erdelhun-savunma-bakanini-ikna-edip-basbakani-kandirdilar&haberSayfa=0 | başlık = Rüştü Erdelhun: Savunma Bakanı'nı ikna edip Başbakan'ı kandırdılar | erişimtarihi = 28 Mayıs 2012 | yayımcı = [[Zaman Gazetesi]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160619145343/http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1294327&title=rustu-erdelhun-savunma-bakanini-ikna-edip-basbakani-kandirdilar&haberSayfa=0 | arşivtarihi = 19 Haziran 2016}}</ref>:
<blockquote>"1912'de Balkan Harbi'nde Silahlı Kuvvetler İttihatçı ve İtilafçı diye ikiye bölündü. Emir komuta ve idarenin muhal olması neticesinde Osmanlı İmparatorluğu parçalandı. Bütün bu misaller askerlerin mesleklerinden gayri bilmedikleri ve rejimin kendilerine vermediği hakları zorla alarak ya aşırı milliyetperverlik ya da birden, sıfırdan yüze çıkabilmek için yaptıkları hareketlerdir. Anayasa iç hizmet kanunu ile silahlı kuvvetler, millet iradesi yetkisine verilmiştir. Parlamento ve onun icra ettiği hükümetin elindeki bir kuvvettir. Demokratik rejimlerde parlamento ve hükümet, milletin seçimi ile meydana gelir. Partiler içerisinde en çok rey alan iktidara geçer. Bugün Demokrat Parti iktidardır. Silahlı Kuvvetler parti diye değil, seçimle gelmiş bir iktidar hükümetinin emrindedir. Yarın seçimleri Halk Partisi kazanırsa ordu onun başkanına da itaat etmeye ve emirlerini yapmaya mecburdur. Seçimle gelen hangi iktidar veya partinin herhangi bir kusuru olursa onu millet takdir eder. Ve seçmez, düşürür. Kulağıma gelen bazı haberlere göre Ankara'da 60 kadar subay Sayın Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nü ve Millet Meclisi'ni basarak istifalarını isteyecekmiş. Bugün Türkiye'nin en değerli malı Silahlı Kuvvetler'dir. Bunun diğer maddi ve fiziki kıymetlerinden başka hassaten itaatkârlığı, hükümet ve milletime; kanunlarına riayeti sayesinde malıdır. (Silahlı Kuvvetler'de) Kıta ile veya kıtasız, cüzi ve külli yapılacak böyle bir hareket, yukarıda Türkiye için değerli mal olarak ifade ettiğim biricik kıymetli silahlı kuvvetlerin bu değerini gaip etmesiyle (kaybetmesiyle) neticelenir. Sonra, demokrasiye ve seçime bir darbe olacak böyle bir hareketin milletin büyük ekseriyetince tutulmayacağından neticesi hüsran olur. 1941'de İkinci Dünya Harbi'nde Japonlar, Amerikalılarla anlaşmaya çalışırken silahlı kuvvetlerin tazyiki ile Pearl Harbor baskını yapılarak Amerika ile harbe tutuşmuş ve neticesinde mağlup olup kayıtsız şartsız teslim olmuşlardır. Yunan Silahlı Kuvvetleri'nin Geminis hükümetine müdahalesi neticesinde İstiklal harbinde mağlup olmuşlardır. İtalyan ordusunun Mussolini ile faşizme kayması neticesinde silahlı kuvvetler siyasete girmiştir. 1935'te Japonya Silahlı Kuvvetleri bütçesinin zayıf tutularak gerekli askerî silah ve malzeme teçhizatının temin edilmemesi nedeniyle maliye bakanını öldürmeleri neticesi, Japonya'nın mali buhranlara uğramasına neden olmuştur." </blockquote>
| |||