II. Bayezid: Revizyonlar arasındaki fark

{{Kraliyet bilgi kutusu

| resim = Sultan II. Bayezit.JPG

| resim_boyutu =

| veraset = [[Osmanlı padişahları listesi|8. Osmanlı Padişahı]]

| hüküm_süresi = 22 Mayıs 1481 – 24 Nisan 1512

| sonra_gelen = [[I. Selim]]

| eşi = [[Nigâr Hatun]]<br/>[[Şirin Hatun]]<br/>[[Gülruh Hatun]]<br/> Bülbül Hatun<br/>Hüsnüşah Hatun<br/>[[Gülbahar Hatun]]<br/>Ferahşad Hatun

| hanedan = [[Osmanlı Hanedanı]]

| babası = [[II. Mehmed]]

 

== Tahta çıkışı ==

[[Fatih Sultan Mehmed]]'in 4 Mayıs 1481'de [[Gebze]] yakınlarında beklenmedik bir şekilde vefat etmesi üzerine [[Sadrazam]] [[Karamanlı Mehmed Paşa]], Bayezid ve Bayezid'in kardeşi [[Cem Sultan]]'a ulaklar (haberci) gönderdi. Ancak Cem Sultan, kendisine gönderilen haberci yolda, [[Anadolu Beylerbeyliği|Anadolu Beylerbeyi]] [[Sinan Paşa]] tarafından yakalanarak alıkonduğu için babasının ölüm haberini geç öğrendi. Bu arada Bayezid'in tarafını tutan [[Yeniçeriler]] [[İstanbul]]'da isyan ederek Cem Sultan taraftarı Karamanlı Mehmed Paşa'yı 4 Mayıs 1481'de öldürdüler ve Bayezid'in oğlu [[Şehzade Korkut]]'u babasına vekâleten tahta çıkardılar.

 

 

II. Bayezid İstanbul'da tahta çıkmış olmasına rağmen Cem Sultan 4.000 askeriyle [[İnegöl]] önlerinde Bayezid'in henüz hazır olmayan Ayas Paşa idaresindeki ordusu ile savaştı. Bu savaşı kazanan Cem Sultan [[Bursa]]'da kendi adına [[hutbe]] okutmak ve [[para]] bastırmak suretiyle hükümdarlığını ilan etti. Bursa'da 18 gün saltanat süren Cem Sultan civardaki şehir ve kasabalara da hâkimiyetini kabul ettirdi ve II. Bayezid'e İmparatorluğu eşit olarak paylaşma teklifinde bulundu. Buna göre İmparatorluğun Anadolu toprakları Cem Sultan'a verilecekti. Ancak devletin ikiye bölünmesi anlamına gelen bu teklif, sadece Bayezid tarafından değil tüm devlet ileri gelenleri tarafından dehşetle karşılandı. [[Osmanlı Devleti]]'nin bölünmesini kendi çıkarlarına uygun gören [[Avrupa]]lılar ve [[Memlûkler|Memluklular]] bu konuda Cem Sultan'ı desteklediler.{{kaynak belirt}}

[[1481]] Haziranında II. Bayezid'in ordusuyla [[Yenişehir, Bursa|Yenişehir]] [[ova]]sında yaptığı savaşta yenilen Cem Sultan önce [[Konya]]'ya çekildi. Konya'da yeterince destek bulamayan Cem Sultan [[Tarsus]]'a geçti. Daha sonra da Memluk sultanından aldığı davet üzerine [[Kahire]]'ye gitti. Kahire'de büyük ilgi gören Cem Sultan orada kaldığı süre içerisinde [[Mekke]]'ye giderek [[hac]] vazifesini yerine getirdi. Bu dönemde, ağabeyi II. Bayezid kendisine padişahlıktan vazgeçmesi halinde 1 milyon akçe vermeyi teklif etti. Ama Cem Sultan bu teklifi reddetti. Benzeri teklifler tekrar yapıldıysa da, bunlar da sonuç vermedi.{{kaynak belirt}}

 

Cem Sultan'ın amacı Rumeli'ye geçerek mücadelesini sürdürmekti. Ancak bundan sonra bir daha hayatta iken vatanına dönemedi. Artık, Cem Sultan için [[Avrupa]]'da maceralı bir esaret hayatı başladı.{{kaynak belirt}}

 

******* güvenilir kaynaklar bulununcaya dek gizlenmiştir

.

1480 yılında [[Fatih Sultan Mehmet]] hayatta iken Osmanlılar [[İtalya]]'nın ele geçirilmesi için ilk adım teşkil etmek üzere yarımadanın güneydoğusunda (çizmenin topuğu) yer alan Otranto kalesini ele geçirmişlerdi. Fatih'in ölümü ve [[Şehzade Cem]]'le II. Bayezid arasındaki taht mücadelesi, [[İtalya]]'nın fethi projesinin bir müddet daha ele alınmamasına neden oldu. Bir sene sonra [[Osmanlı]] hâkimiyetindeki [[Otranto]] kalesi elden çıktı.

[[Dosya:Otranto castello.jpg|thumb|right|[[Otranto Kalesi]]]]

[[Napoli Krallığı]], elindeki kuvvetlerle [[Osmanlı]] ile başedemeyeceğinin farkındaydı. Ayrıca Osmanlıların İtalya'da bulunmasının krallığın geleceği için iyi olmadığını da biliyordu. O nedenle Napoli Kralı, damadı [[Macaristan]] Kralı [[Matthias Corvinus]]'tan ve aynı hanedana mensup bulunduğu, o zamanlar [[Aragona|Aragon]] olarak adlandırılan Kuzey [[İspanya]] kralından acele yardım istedi. Macaristan kralının gönderdiği 2.000 atlı ve diğer İtalyan devletlerinden aldığı yardımcı kuvvetlerle Otranto kalesi önlerine geldi. Bu orduyu [[deniz]]den Napoli, [[Papa]]lık ve İspanya gemilerinden müteşekkil bir donanma destekliyordu. Fatih Sultan Mehmet'in ölüm haberi buraya da ulaşmış ve Osmanlı askerleri arasında büyük bir isteksizlik ortaya çıkmıştı. Tam bu sırada komutan [[Gedik Ahmet Paşa]], yanına aldığı bir miktar asker ve donanma ile ani bir şekilde Otranto'yu terk etti. Bir [[wikt:rivayet|rivayete]] göre bunu kendi kararıyla, bir diğerine göre ise Sultan Bayezid'in isteği ile gerçekleştirmiştir. Gedik Ahmet Paşa Otranto'da 8.000 kadar asker ve asker için 1,5 senelik mühimmat bıraktı. Bu kadar kuvvet ile büyük bir orduya karşı konulması da mümkün değildi. Mukavemet edip 8.000 askeri heba etmek yerine kalenin teslim edilmesine karar verildi. Osmanlı kuvvetleri, askerlerin tüm silah ve cephanelerini yanlarına alarak çekilmesine izin verilmesi hâlinde, kaleyi teslim edeceklerini taahhüt ettiler. Kaleye yardım gelmesinden korkan Napoli Kralı bu anlaşmayı kabul etti. Böylece 8.000 Osmanlı askeri tüm mühimmatları ile gemilere binip, [[Otranto Boğazı]]'nı geçerek [[Arnavutluk]]'ta Osmanlı topraklarına çıktı.

 

 

== Yaptığı savaşlar ==

Cem Sultan Olayı ve bu olay sebebiyle Avrupalıların [[İstanbul]]'u geri alma ümitleri yeniden gündeme gelince II. Bayezid çok dikkatli ve barışçı bir dış siyaset takip etmek mecburiyetinde kaldı. Bununla birlikte kendisi gerektiğinde savaştan çekinmedi ve Osmanlı Devleti'nin sınırlarını genişletti. II. Bayezid'in tahtta kaldığı süre, hemen hemen babası [[Fatih Sultan Mehmet]] ile eşitti (yaklaşık 30 yıl). Fatih bazen iki senede bir sefere çıktığı halde, oğlu Bayezid yalnız 5 kere sefere çıktı. Padişahların bizzat başkumandanlık ettiği bu seferlere [[Osmanlılar]] tarafından Sefer-i Hümayun adı verilmiştir.

 

 

İlk Osmanlı-Memluk savaşı 1485'te patlak verdi ve 6 yıl sürdü. Savaşın görünürdeki sebebi 1485 yılında Osmanlı ülkesinden giden hacılara saldırılması ve [[İstanbul]]'a gönderilen [[Behmehiler|Behmeni]] hediyelerine geçici olarak el konulmasıydı. 2 Mart 1482'de Güney Hindistan Türk İmparatorluğu tahtına babasının yerine oturan [[Mahmut Şah Behmeni]], Sultan Bayezid'e içlerinde değerli mücevherler bulunan hediyeler göndermişti. Mısır gümrük idaresi, sonradan göndermelerine rağmen ilk önce bu hediyelere el koydu. Armağanlar [[İstanbul]]'a gönderilmek üzere yola çıktığında Osmanlı Devleti Memluklular'a savaş açmıştı bile. Savaşın diğer sebebi ise, her yıl Osmanlı topraklarından Hicaz'a giden hacıların, [[Bedeviler|Bedevi]] [[Araplar]] tarafından saldırıya ve yağmaya uğramaları idi. İstanbul, Kahire'ye, [[Hac]] yollarının güvenliğini sağlaması için notalar göndermiş, fakat Memluklular geçim kaynağı yağma olan Bedevilere bir türlü ciddi bir şekilde engel olmamışlardı. Bu sebeplere II. Bayezid'in o zamanlar [[Avrupa]]'da bulunan kardeşi Cem Sultan'ın Kahire'de kalan ailesinin iadesini istemesi ve bu talebin Memluklar tarafından reddedilmesi de eklenebilir <ref name="biyografi.net">[http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=134 biyografi.net]</ref>.

Savaş 1485 senesinin [[Mayıs]] ayında başladı. Fatih'in vefatından 4 yıl sonra başlayan savaş hiçbir zaman topyekun bir muharebe şeklinde gerçekleşmedi. İki imparatorluk hiçbir zaman tüm ordularıyla karşı karşıya gelmedi. Ne Osmanlılar ne de Memluklular birbirlerinin topraklarını ilhak etme niyetinde değildiler. Harp iki ülke toprakları arasında tampon bölge mahiyetindeki [[Çukurova]] ve [[Dulkadiroğulları Beyliği|Dulkadiroğulları]]'nın toprakları üzerinde gerçekleşen vuruşmalar seviyesinde kaldı.

 

 

=== Osmanlı-Venedik barışı ===

[[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]], Osmanlı Devleti ile artık başedemiyordu. Özellikle Osmanlı akıncılarının yapmış olduğu her akın Venedik için büyük bir tehlike idi. Zira Osmanlıların her an için Venedik şehrini dahi istila etme ihtimali mevcuttu. [[Mora (bölge)|Mora]]'dan tamamıyla atılan Venedik, denizlerde de faaliyet gösteremiyor, [[Kemal Reis]] başta olmak üzere Türk denizcileri Venedik'e göz açtırmıyorlardı.

 

 

10 Eylül 1509'da ''Memalik-i Rum'' adı verilen [[Amasya]], [[Tokat (il)|Tokat]], [[Sivas]], [[Çorum]] ve çevresinden başlayıp 45 gün şiddetle devam eden [[deprem]]de halk, iki ay kadar çadırlarda yaşadı. Bu deprem, aynı şiddette [[İstanbul]] ve [[Edirne]]'de de meydana geldi. [[14 Eylül]] 1509'da [[İstanbul]], Osmanlı tarihinin kaydettiği en şiddetli depreme maruz kaldı. [[1509 Büyük İstanbul Depremi|Küçük kıyamet]] (''Kıyamet-i Suğra'') denilen bu depremde İstanbul'da 109 [[cami]] ve [[mescit]] ile 1.070 [[ev]] kullanılamaz hâle geldi. Halktan da 5.000 kadar insan yaşamını yitirdi. Binlerce insan yıkıntılar altında gömülü kaldı. Köpürmüş ve azgın bir hal almış olan [[deniz]] dalgaları, [[İstanbul Surları|İstanbul]] ve [[Galata]] surlarını aşarak sokaklarda [[tufan]] meydana getirdi. Bu arada eski [[su]] bentleri de yıkıldı. Sultan II. Bayezid, sarayının duvarlarına güvenemediğinden bahçesinde gayet hafif ve tehlikesiz bir [[çadır]] kurdurarak orada on gün kadar ikamet etti.

45 gün kadar, aralıklarla devam eden bu deprem, İstanbul sakinlerini sürekli bir heyecan içinde yaşattı. Çorum halkının üçte ikisi, şehirlerindeki toprak kaymaları yüzünden yarılıp açılan [[toprak]]lar içinde hayatını kaybetti. Yine bu esnada [[Gelibolu]] istihkâmları da yıkıldı. Sultan II. Bayezid'in doğduğu şehir olan [[Dimetoka]] bir toprak yığını halini aldı.

 

 

=== Şehzade Selim ===

Aynı dönemde [[I. Selim|Şehzade Selim]] yaptıkları ile takdir topluyordu. [[Safeviler]]'e karşı yapmış olduğu akın ve [[Gürcü]] kralları vergiye bağlaması gözleri ona çevirmişti. [[Şehzade Korkut]] ise daha yumuşak huylu ve mutedildi. Yalnız erkek çocuğunun olamayışı nedeniyle fazla taraftar toplayamamıştı. Esasen tahta [[Şehzade Ahmet]] geçecekti. Zira meşru veliaht, büyük şehzade idi.

 

== Tahttan feragatı ve vefatı ==

[[Dosya:I. Bayezid heykeli Yavuz Görey.JPG|thumb|right|II. Bayezid'in [[Ankara]], [[TSE]] binasının bahçesinde bulunan [[II. Bayezid heykeli (Ankara)|heykeli]]]]

[[I. Selim|Şehzade Selim]] [[19 Nisan]]'da [[İstanbul]]'a ulaştı. Bu arada [[Şehzade Korkut]] da İstanbul'da idi. Kendisinden üç yaş küçük kardeşinin padişahlığını tanıdı ve tebrik etti. 24 Nisan 1512'de II. Bayezid oğlu Selim namına tahtan feragat ettiğini açıkladı. Böylece babasının vefatından sonra [[yeniçeri]]lerin desteği ile tahta çıkan II. Bayezid uzun bir saltanatın sonunda yine yeniçerilerin baskısıyla tahttan çekilmiş oldu. II. Bayezid tahtını oğluna bırakırken şu sözleri söyler: