Büyük Hadron Çarpıştırıcısı: Revizyonlar arasındaki fark

'''Büyük Hadron Çarpıştırıcısı''' ('''LHC''', İngilizce ''Large Hadron Collider'') dünyanın en büyük ve en güçlü [[çarpıştırıcı|parçacık çarpıştırıcısı]], şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük, en karmaşık deneysel tesis ve dünyadaki en büyük tek makine.<ref>{{cite web|url=http://home.cern/topics/large-hadron-collider|title=The Large Hadron Collider|work=home.cern}}</ref> [[CERN|Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi]] (CERN) 1998 ve 2008 yılları arasına 100'ü aşkın ülkeden 10.000 bilim insanı ve mühendisin yanı sıra 100'ün üzerinde üniversite ve laboratuarın katılımıyla inşa edildi. <ref>{{cite news |first=Roger |last=Highfield |date=16 Eylül 2008 |title=Large Hadron Collider: Thirteen ways to change the world |url=http://www.telegraph.co.uk/news/science/large-hadron-collider/3351899/Large-Hadron-Collider-thirteen-ways-to-change-the-world.html |work=[[The Daily Telegraph]] |accessdate=24 Mayıs 2016 |location=Londra, Birleşik Krallık}}</ref> Maddeyi yüksek sıcaklık ve yüksek yoğunlukta incelemek için tasarlanmıştır.<ref name="Mercan2015">{{cite thesis|type=Yüksek lisans|last=Mercan|first=Özge|date=2015|title"Yeni kuşak yüksek enerjili hızlandırıcılarda elektromanyetik Tau çifti üretimi|publisher=İstanbul Teknik Üniversitesi}}</ref> {{convert|175|m|ft}} derinliğinde, Fransa-İsviçre sınırının altında ve [[Cenevre|Cenevre, İsviçre]] yakınlarında olup {{convert|27|km|mi}} uzunluğunda bir tünel çevresinde uzanır. İlk araştırması 30 Mart 2010 ve 13 Şubat 2013 arasında daha önceki çarpıştırıcı dünya rekorundan yaklaşık 4 kat daha fazla,<ref name=bbc20100330>{{cite press|publisher=BBC News|date=30 March 2010|title=CERN LHC sees high-energy success|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8593780.stm|accessdate=2010-03-30}}</ref> demet başına 3.5&nbsp;[[elektronvolt|teraelektronvolt]]'luk (TeV) ( toplamda 7&nbsp;TeV) bir enerji ile, 2012'den itibaren demet başına 4 TeV'e çıkarak (toplamda 8 TeV) gerçekleşti.<ref name="CERN Press Office 1">{{cite web|url=http://press.web.cern.ch/press/PressReleases/Releases2012/PR01.12E.html|title=LHC to run at 4&nbsp;TeV per beam in 2012|author=CERN Press Office|date=13 Şubat 2012|publisher=CERN}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-32809636|title=LHC smashes energy record with test collisions|work=BBC News|accessdate=24 Mayıs 2016}}</ref> 13 Şubat 2013'de LHC'nin ilk çalışması resmi olarak sonlandırıldı ve planlı yükseltmeler için faaliyeti sonlandırıldı. Yükseltilmiş çarpıştırıcıda 'test' çarpıştırmaları 5 Eylül 2015'te yeniden başladı,<ref name="BBC">{{cite web | url =http://www.bbc.com/news/science-environment-32160755|title=Large Hadron collider restarts after pause|publisher=[[BBC]]| author=Jonathan Webb|date=5 Nisan 2015| accessdate =24 Mayıs 2015}}</ref><ref>{{cite web|last1=O'Luanaigh|first1=Cian|title=Proton beams are back in the LHC|url=http://home.web.cern.ch/about/updates/2015/04/proton-beams-are-back-lhc|website=CERN: Accelerating science|publisher=CERN|accessdate=24 April 2015}}</ref> 20 Mayıs 2015'te demet başına 6.5 TeV'e ulaştı (toplamda 13 TeV, şimdiki dünya rekoru). İkinci araştırması 3 Haziran 2015'te başlamıştır.<ref name="2015restart">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-32976838|title=Large Hadron Collider turns on 'data tap'|work=BBC News|accessdate=24 Mayıs 2016}}</ref>