Tomáš Garrigue Masaryk: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k yazım hataları düzeltildi |
||
27. satır:
Babası [[Slovak]] bir arabacı, annesi ise [[Alman]]laşmış [[Moravya]]lı bir aileden gelen bir hizmetçiydi. Öğretmen okulunu bitirdiyse de kısa süre bir çilingirin yanında çıraklık yaptı. Daha sonra, [[1865]]'te [[Brno]]'da Alman Yüksekokulu'na girdi. Öğrenimini [[Viyana Üniversitesi]]'nde sürdürerek [[1876]]'da [[doktora]] çalışmasını tamamladı. [[Leipzig]]'de bir yıl süren araştırmaları sırasında karşılaştığı [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'li müzik öğrencisi [[Charlotte Garrigue]] ile [[1878]]yılında evlendi. [[1879]]'da [[Viyana]]'da felsefe dersleri vermeye başladı. [[1882]]'de [[Prag]]'daki Çek üniversitesinde [[felsefe]] profesörü oldu.
[[Yeni-Kantçılığı]] benimsemekle birlikte İngiliz [[püriten]] ahlak anlayışından ve [[Husçu]]ların sofu öğretisinden de önemli ölçüde etkilenmişti. Aynı zamanda [[kapitalizm]]in yol açtığı toplumsal sorunları
[[1889]]'da siyasetle ilgilenmeye başladı. 1890'ların başında dikkatini Kuzey Macaristan'da yaşayan Slovaklara yöneltti. Bir yandan Macar egemenliğinin feodal niteliğini eleştirirken bir yandan da Slovak politikacıların [[Panslav]] eğilimlerine karşı çıkarak [[1918]]-[[1919]]'da Çek-Slovak birliğinin sağlanmasında belirleyici rol oynayacak olan genç Slovak ilericilerinin hayranlığını kazandı. [[1899]]'da bir dinsel ayin sırasında cinayet işlemekle suçlanan [[Yahudi]]lerin suçsuz olduğunu kanıtlayarak, ahlaki dürüstlüğünü bir kez daha gösterdi. Siyasal etkinliklerinin yanı sıra [[1914]]'ten önce iki önemli yapıt yayımladı. [[1898]] yılında Marksizm üzerine yazdığı kitabında [[kapitalizm]] ve [[sosyalizm]]in iç çelişkilerini ele aldı.
Siyasetçi olarak önceleri [[1848]]'de öngörülmüş olan Avusturya-Slav federal birliğinden yanaydı. Ama zamanla Ulusal Parti'nin tutucu kanadını oluşturan Yaşlı Çekler'den uzaklaşarak liberal eğilimli Genç Çekler'e katıldı. [[1891]]'de Avusturya Devlet Konseyi'ne (''Reichsrat'') seçildi, ama Genç Çekler'le milliyetçilik anlayışı konusunda anlaşmazlığa düşerek [[1893]]'te görevinden istifa etti. [[Mart]] [[1900]]'de Gerçekçi Parti'yi kurdu. Bu arada daha demokratik bir nitelik kazanmış olan konseye yeniden seçildi ve Slav muhalefetin sol kanadının önderlerinden biri durumuna geldi. Hem konseyde, hem de Avusturya ve Macaristan parlamentolarının sürekli komitesinde [[Avusturya-Macaristan]]'ın [[Almanya]]'yla ittifakını ve Balkanlar'da izlediği emperyalist politikaları eleştirdi. Avusturya'nın [[Bosna-Hersek]]'i ilhakı sırasında [[Sırp]] ve [[Hırvat]]ların haklarını savundu.
35. satır:
[[I. Dünya Savaşı]]'nın başlamasından sonra [[1915]] başlarında [[Batı Avrupa]]'ya gitti ve yeraltı Çek kurtuluş hareketinin önderi olarak Avusturya-Macaristan ve Almanya'ya karşı etkili bir kampanya yürüttü. İngiliz ve Fransız dostları aracılığıyla [[Müttefik]] önderlerle ilişkiler kurdu.[[1917]]'de mutlakıyetçi çarlık rejiminin devrilmesinden sonra Rusya'ya giderek Çek savaş tutsaklarından oluşan [[Çekoslovak Lejyonu]]'nu örgütledi ve yeni hükümetle ilişkiler geliştirdi. [[Sovyet Devrimi]]'nden sonra ABD'ye giderek Başkan [[Woodrow Wilson]] ve Dışişleri Bakanı [[Robert Lansing]] ile [[Çekoslovakya]]'nın bağımsızlığı konusunu görüştü. [[Mayıs]] [[1918]] tarihli Lansing Bildirisi'nde [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Çek özgürlük hareketini desteklediği ifade edildi. Wilson'ın [[I. Dünya Savaşı]] sonrası barış görüşmelerinin temeli olarak öngördüğü On Dört Madde, bağımsız bir Çekoslovak devleti'nin kurulmasını da içeriyordu. Masaryk ayrıca Slovak önderlerle Slovaklara geniş özerklik tanıyan Pittsburgh Sözleşmesi'ni imzaladı. Bu sözleşmenin yorumlanışı sonradan birinci Çek Cumhuriyeti döneminde Slovak muhalefet ile Çek hükümeti arasında anlaşmazlıklara yol açtı.
[[3 Haziran]] [[1918]]'de [[Çekoslovakya]] [[İtilaf
== Kaynakça ==
| |||