Muînüddin Süleyman: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
2. satır:
'''Pervâne Muineddin Süleyman''', (''Pervâne Mu‘in el-Din Suleyman'', {{lang-fa|معین الدین سلیمان پروانه}}), [[Anadolu Selçuklu Devleti|Anadolu Selçuklu]] dönemi devlet adamı.
[[II. Gıyaseddin Keyhüsrev]]' in vezirlerinden Mühezzebüddin Ali' nin oğludur. [[Kösedağ Muharebesi]] sonrasında [[Mugan]]' daki Moğol komutanı [[Baycu Noyan]] ile barış görüşmelerine giden babasının yanında bulundu.
Tokat emîri ve sonrasında Baycu Noyan' ın desteğiyle Erzincan serleşkerliği (subaşılık) görevinde bulundu. 1254 yılında [[IV. Kılıç Arslan]]' ın elçisi olarak [[II. İzzeddin Keykavus]] ile görüşmeye giden heyette bulundu. [[IV. Kılıç Arslan]]' ın ağabeyine yenilmesi üzerine [[II. İzzeddin Keykavus]]' un hizmetinde bulundu. [[II. İzzeddin Keykavus]]' un 1256 yılında Baycu Noyan komutasındaki Moğol güçlerine yenilmesi üzerine yeniden yeniden sultan ilan edilen [[IV. Kılıç Arslan]]' ın hizmetine girdi. Bu dönemde lakabını aldığı "Pervanelik"<ref>Pervâne, Anadolu Selçuklu Devlet teşkilatında mülk, iktâ gibi arazi işleri ile uğraşan, bunlarla ilgili tayin, tevcih, tahrir, vb. işleri yapan, menşur ve beratları hazırlayan ve defterleri tutan görevlidir.</ref> görevine getirildi. Aynı yıl saltanat naibi Nizâmeddin Hurşid’in öldürülmesi üzerine Selçuklu idaresinde önemli rol oynamaya başladı<ref name= "Pervâne Muineddin1">[http://www.tdvislamansiklopedisi.org/dia/ayrmetin.php?idno=310092 "MUÎNÜDDİN SÜLEYMAN PERVÂNE" İslam Ansiklopedisi, Cilt: 31, Sayfa: 91-93, Yıl:2006]</ref>. 1265 yılında Kılıç Arslanla birlikte [[İlhanlılar|İlhanlı]] tahtına çıkan [[Abaka Han]]' ın cülusuna katıldı. Buradan ayrıldıktan sonra [[Sinop]] ve çevresini [[Trabzon İmparatorluğu]]'ndan geri aldı. Sinop' un denetimini İlhanlı hakanının desteğiyle kendi üzerine aldı. Pervâne Muineddin, Selçuklu idaresindeki etkisinin iyice artması üzerine arasının açıldığı [[IV. Kılıç Arslan]]' ın yerine tahta [[II. Gıyaseddin Keyhüsrev]]' i geçirmeyi planladı. Abaka Han’ı Kılıçarslan’ın Memlük sultanı ile birlikte hareket ettiğine inandırarak ondan Kılıçarslan’ın öldürülmesi için izin aldı. Kısa bir süre sonrada IV. Kılıçarslan 1266 yılında öldürülerek yerine oğlu [[II. Gıyaseddin Keyhüsrev]]'i tahta çıkarıldı<ref name= "Pervâne Muineddin2">[http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/514/%C3%87ay%C4%B1rda%C4%9F.pdf?sequence=1 "Kayseri'de Pervane Bey Medresesi" Mehmet Çayırdağ]</ref>.
Sultanın öldürülmesinden sonra Selçuklu topraklarını arka planda yöneten Pervane, IV. Kılıç Arslan'ın üvey annesi Gürcü Hatun'la evlenirken kızını da yeni sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile evlendirdi. Devlet yönetimine kendi adamlarını iyice yerleştirdi. Bu dönemde kendi yerine vezirlik görevine getirilmesine yardımcı olduğu [[Sâhib Ata Fahreddin Ali|Sahib Ata]] ile güç mücadelesine girmeye başladı. [[Sâhib Ata Fahreddin Ali|Sahib Ata]]' yı [[II. İzzeddin Keykavus]] ile işbirliği yapmakla suçlayıp İlhanlılar'ın gözünde düşürmeye çalışsa da amacına ulaşamadığı gibi Sahib Ata' nın konumu güçlenmiş, kendisinin de İlhanlı idarecilerle arası açılmaya başladı. Konumunun tehlikede olması nedeniyle adamları vasıtasıyla Memlük sultanı [[Baybars]]' ı Anadolu'ya sefere çıkmaya ikna etti. 15 Nisan 1277'de meydana gelen [[Elbistan Muharebesi]]'nde Pervâne Muineddin Moğol ordusunda yer almakla birlikte Selçuklu birliklerinin bir kısmı taraf değiştirmiş, kalan bölümü de ciddi şekilde savaşa katılmadığı gibi teslim olmuştur. Baybars savaştan sonra Kayseri'ye gelmiş ve Pervâne Muineddin'i huzuruna çağırdı. Moğollardan çekinen Pervâne Muineddin sultanın çağrısına uymadı.
Pervâne Muineddin, tarafından yaptırılan birkaç mimari eser bulunur. [[Sinop]]'ta eski Kilise yerine Alaeddin Camii 1214 yılında bir camiye çevirilmiştir. Şimdiki yapı yine Pervâne tarafından yeniden yapıldı.(Hicrî 999, Milâdi 1267-68)<ref>Anthony Bryer and Richard Winfield, ''The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos'', vol. 1, (Washington D.C.: Dumbarton Oaks, 1985) 75.</ref> Yakınındaki Alâiye Medrese (Pervâne Medrese de denir) de aynı yıl içinde yapıldı.<ref>ibid. 72.</ref>▼
Baybars, ordusunun erzak sıkıntısı yaşaması, Anadolu'da da yeterli desteği bulamamasının yanı sıra Abaka Han'ın da büyük bir orduyla Anadolu'ya hareket ettiği haberi üzerine Suriye'ye dönmüş, Abaka Han'da savaşın yaşandığı Elbistan'a gelmiştir. Savaş alanında Selçuklu ordusu askerlerine ait ölülerin bulunmamasına sinirlenen Abaka Han Pervâne Muineddin' i ihanetle suçlamış, Emîr İzzeddin Aybeg'inde Pervâne Muineddin'in Memlük sultanını Anadolu'ya davet ettiğini söylemesi üzerine Abaka Han, Pervâne Muineddin ile [[Sâhib Ata Fahreddin Ali|Sahib Ata]]' yı yanına alarak Azerbaycan'a dönmüştür. Van civarındaki Aladağ'da yargılanan ve işkence gören Pervâne Muineddin, 2 Ağustos 1277<ref name= "Pervâne Muineddin1" />' de öldürüldü.
▲Pervâne Muineddin, tarafından yaptırılan birkaç mimari eser bulunur. [[Sinop]]'ta eski Kilise yerine Alaeddin Camii 1214 yılında bir camiye
[[Konya]]’da Muînüddîn Pervâne’nin eşi [[Gürcü Hatun]], [[Muhammed Celaleddin-i Rumi|Mevlânâ]]’nın has müritlerindendi.<ref>Bir tarikat şeyhine bağlanarak ondan tasavvufun yollarını öğrenen, onun doğrultusunda ilerleyen kimse.</ref> Daima Mevlânâ’nın verdiği sohbetlere katılır, derslerde hakim mânevî atmosferin tesirinde kalır, Allah’a duyduğu iştiyakla yanıp tutuşurdu. Yaşadığı manevî neşe ve duygularla sükûnet bulurdu.<ref>Eflâkî, a.g.e., Cilt I, sayfa 648-649.</ref>
Satır 13 ⟶ 17:
Kayseri, , 2001.</ref> adlı kitabında ise Ahmet Eflaki’nin “''Menakibûlarifin''” adlı eserinden medreseye ilişkin şöyle bir alıntı yapılmıştır: ''“….. Ediplerin Sultanı Fahrettin Divdest rivayet etti ki: Muineddin Pervâne, Kayseri’de büyük bir medrese yapmıştı…..''”
==
{{Kaynakça}}
| |||