Tezkire: Revizyonlar arasındaki fark

'''Tezkire''', kelime anlamıyla "zikredilen, zikri geçen" anlamına gelen tezkire, kişilerin biyografisini çeşitli yönleriyle subjektif veya objektif ele alan eserlerdir.Tezkireler ilk kez [[İran edebiyatı]]nda ortaya çıkmıştır.Bu eserler [[mensur]] yazılmakla birlikte içinde [[manzum]] kısımların yer aldığı tezkireler de vardır. Tezkireler bugünkü edebiyat tarihlerinin ve şiir [[antoloji]]lerin yerini tutmaktadır.

 

 

Tezkire klasik Türk edebiyatı şair ve yazarların şiirlerini ve hayatlarını kapsayan edebiyat antolojisi görevi gören bir kitaptır.

Anadolu sahasında yazılan ilk tezkire [[Sehi Bey]]'e ait olup Heşt Behişt (Sekiz Cennet) ismini taşımaktadır. Bunun dışında [[Latifi]] tezkiresi, [[Ahdi]]'nin [[Gülşen-üş Şuara]] isimli tezkireleri de ünlüdür.

 

 

"Latîfî gibi tezkirecilerin eserlerinde bilinçli başvurdukları ortak bir tavır vardır. Bu tavır, Osmanlı şairlerini ve toplumunu, klişe ifadelerle överken, hikâye ve anekdotlar vasıtasıyla aşağılamaktadır. (...) Tezkireciler, hikâye ve anekdotlar vasıtasıyla, Osmanlı Türklerini ahlaksızlıkla, riyakârlıkla ve câhillikle itham etmişlerdir. (...) Sultanlarla ilgili anekdotlara şairlerin anlatıldığı kısımda yer verilmiştir. Buralarda sultanlar çoğunlukla zâlim, câhil, basit, ahlaksız, hafifmeşrep kişiler olarak tanıtılmıştır. (Üstelik böyle ifadelerle dolu tezkirecilerin tezkireleri güya Fatih Sultan Mehmed gibi padişahlara sunuluyor ve Fatih kendisine hakaret, iftira ve ihanet eden bu eserlere güya bir de mükafat veriyor. Böyle bir şey olabilir mi? Belli ki, Latîfî Tezkiresi denilen bu paçavra, oryantalistlerin uydurmasıdır. Bunu incelemeye Fatih'in vakti olmasa bile...) Sultan'ın dostluğunu kazanmak için birbiriyle rekabet eden şairlerin, tezkirede klişe övgülerin içine acemice yerleştirilmiş olan saldırı ve iftiraları fark etmeleri gerekirdi. Ayrıca, tezkirede sadece saray gizli olarak eleştirilmemiş, toplumun hemen her kesimi suçlanmış veya töhmet altında bırakılmıştır. Sultan ve şehzadeler dâhil hakarete uğrayan kişilerin Latîfî'nin bu iddia veya ithamlarına karşı sessiz kalmaları çok zordur. (...) (Latîfî Sultan Fatih ile beraber, hocası ve veziri Ahmet Paşa'yı da aşağılar. Aşağıladığı kişiler başta Fatih, hepsi de) Fatih döneminde Osmanlı toplumunun en seçkin kişileridir. Görüldüğü gibi tezkirecinin hedefinde Fatih ve Hocası Ahmed Paşa gibi Osmanlı medeniyetinin en önemli kişileri vardır. (Maalesef, Latîfî'nin bütün ifadelerini ve iftiralarını aktaramıyorum. Hem sâfi zihinleri kirletir hem de yüzleri kızartır.) Fatih, bir Osmanlı sultanı olarak insanları din için 'ilâ-yı kelimetullah için cihada çağıran bir kişidir. İnsanların din adına onun etrafında toplanıp canlarını verdikleri bir kişidir. Kimse, dinsiz ve ahlaksız bir insanın cihat çağrısını kabul etmez ve onun için ailesini ve canını feda etmez. Zorla toplanmış bir ordu da çoğunlukla zafer kazanamaz."