Stalingrad Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
AliIsingor (mesaj | katkılar) k →Uranüs Harekâtı: imla müdahaleleri |
||
196. satır:
==== Savunmanın durumu ====
Stalingrad ve Kafkasya yönünde gelişen Mihver taarruzu cephe hattını bu iki kesimde fazlasıyla ileri çıkarmıştı. Özellikle Stalingrad yöneliminde ve özellikle de sağ (kuzey) kanat tehlikeli biçimde uzamıştır. Bu kesimde cephe hattı Voronej'den Kletskaya'ya kadar 400
Kuşatma boyunca Alman B Ordular Grubu'nun kanatlarını koruyan Almanya'nın müttefiki İtalyan, Macar ve Romen orduları kendi karargahlarına baskı yapmaktaydılar.<ref>Haupt, ''Army Group South'' Sh: 209–211</ref> Örneğin Macar 2. Ordusu esasen diğer müttefik orduları gibi, teçhizat yönünden zayıf durumda olması bir yana, Rus kışına göre
▲Stalingrad ve Kafkasya yönünde gelişen Mihver taarruzu cephe hattını bu iki kesimde fazlasıyla ileri çıkarmıştı. Özellikle Stalingrad yöneliminde ve özellikle de sağ (kuzey) kanat tehlikeli biçimde uzamıştır. Bu kesimde cephe hattı Voronej'den Kletskaya'ya kadar 400 km.lik bir hattır.<ref name="İA274">İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 274</ref> Bu kanat ağırlıklı olarak Almanya'nın müttefiklerinin ordularınca tutulmakataydı. [[Voronej]]'den Stalingrad'a kadar Don kıyıları boyunca Macar 2. Ordusu, İtalyan 8. Ordusu ve Romen 3. Ordusu mevzi almıştır. Bu üç orduya bağlı tümenlerin savunmakla görevli oldukları cephe hattı 60 kilometreye kadar uzamaktadır. Savunma, uygun şekilte tahkim dahi edilmemişti, her şeyden önce bu iş için gereken kereste bölgede bulunmamaktaydı. Savunmanın bir diğer zaafı ikmalin yapılabileceği demiryolu istasyonlarının 150 – 200 km. geride olmasıdır.<ref name="LH274"/> Bu kanattaki savunmanın zayıflığı Stalingrad Harekâtı'nın en ölümcül açığıydı. Hitler, birçok kez özellikle General Halder tarafından uyarıldı. Ancak Don hattının savunmasına yönelik her türlü yaklaşım "Stalingrad'ın ele geçirilmesi uğruna ikinci plana itildi."<ref name="LH275">L. Hart, ''İkinci Dünya Savaşı Tarihi'' Sh: 275</ref>
▲Kuşatma boyunca Alman B Ordular Grubu'nun kanatlarını koruyan Almanya'nın müttefiki İtalyan, Macar ve Romen orduları kendi karargahlarına baskı yapmaktaydılar.<ref>Haupt, ''Army Group South'' Sh: 209–211</ref> Örneğin Macar 2. Ordusu esasen diğer müttefik orduları gibi, teçhizat yönünden zayıf durumda olması bir yana, Rus kışına göre donatılmamışdı. Dahası, savunmakla görevlendirildikleri cephe, Mihver kuvvetlerin kuzey kanadıydı ve Voronej'le İtalyan Ordusu arasındaki 200 km.lik bir cephe hattıydı. Sonuç olarak bu cephe hattına çok zayıf bir kuvvet olacak biçimde yayılmak zorunda kalınmıştı, 1-2 kilometreye kabaca bir [[takım]] erat düşmekteydi. Öte yandan Sovyet savunması nehrin batı kıyılarında, biri Stalingrad'ın 150 km. kuzeyindeki Serafimoviç'te olmak üzere<ref name="LH274">L. Hart, ''İkinci Dünya Savaşı Tarihi'' Sh: 274</ref> birkaç köprübaşı tutmayı başarmıştı ve B Ordular Grubu açısından ciddi bir tehdit oluşturdu.<ref>William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 915</ref> Benzer şekilde Stalingrad'ın güney kesiminde, Kotelnikovo'nun güneybatı cephesi, sadece Romen 7. Kolordu ve onun gerisindeki Alman 16. Motorize Piyade Tümeni tarafından tutulmaktadır.
▲Ancak Hitler kentin kendisine öylesine dikkat kesilmiştir ki, kanatların güçlendirilmesiyle ilgili tüm talepleri ve uyarıları göz ardı etmiştir. Cephede ise 6. Ordu karargahına ard arda gelen keşif raporları, Alman komutanlara, Stalingrad’ın güneyinde 13 Sovyet ordusunun ve binlerce tankın harekât halinde olduğunu göstermektedir. Ordu Genel Kurmay Başkanı General [[Franz Halder]], Hitler'e kente kuvvet yığarken kanatların halen zayıf durumda bulunduğuna dikkat çekerek durumdan duyduğu endişeyi ifade etmiş, "bir felakete uğranılacak" uyarısında bulunmuştur. Hitler ise Stalingrad'ın alınacağını, zayıf kanatların da "Nasyonal Sosyalist inanç"la tutulacağını, Halder'den de bunu beklemediğin söylemiştir. Çok geçmeden, Ekim ayı ortalarında Halder'i görevden alarak yerine General [[Kurt Zeitzler]]'i atamıştır.<ref>William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 917, 918</ref>
==== Taarruz ====
Kızıl Ordu 19 Kasım 1942 tarihinde Uranüs Harekâtı'nı, Stalingrad kuzeyinde, kuşatmanın kuzey kıskacının Serafimoviç ve Kremenskkaya üzerinden taarruza geçmesiyle başlattı.<ref name="İA274"/> Taarruz eden Sovyet kuvvetleri General [[Nikolay Vatutin]] komutasındaki üç ordudan oluşmaktadır. Bu ordular [[1. Muhafız Ordusu]], [[5. Tank Ordusu (SSCB)|5. Tank Ordusu]] ve [[21. Ordu (SSCB)|21. Ordu]]'dur.<ref name="ww2db"/> Bu kuvvetler 18 piyade tümeni, sekiz tank tugayı, iki motorize tugay, altı süvari tümeni ve bir tanksavar tugayıdır. Cephesine ince bir hat olarak yayılmış bulunan ve zayıf donanımlı Romen 3. Ordusu, sayıca üstün Sovyet kuvvetleri karşısında kısa sürede dağıldı. B Ordular Grubu Karargahı, eksik kadrolu (iki tümenli) [[48. Panzer Kolordusu]]'na gediği kapatmak için emir vermiştir. Kolordu, yine eksik kadrolu bir Romen zırhlı tümeninden ve 22. Panzer Tümeni'nden oluşmaktadır
▲Kızıl Ordu 19 Kasım 1942 tarihinde Uranüs Harekâtı'nı, Stalingrad kuzeyinde, kuşatmanın kuzey kıskacının Serafimoviç ve Kremenskkaya üzerinden taarruza geçmesiyle başlattı.<ref name="İA274"/> Taarruz eden Sovyet kuvvetleri General [[Nikolay Vatutin]] komutasındaki üç ordudan oluşmaktadır. Bu ordular [[1. Muhafız Ordusu]], [[5. Tank Ordusu (SSCB)|5. Tank Ordusu]] ve [[21. Ordu (SSCB)|21. Ordu]]'dur.<ref name="ww2db"/> Bu kuvvetler 18 piyade tümeni, sekiz tank tugayı, iki motorize tugay, altı süvari tümeni ve bir tanksavar tugayıdır. Cephesine ince bir hat olarak yayılmış bulunan ve zayıf donanımlı Romen 3. Ordusu, sayıca üstün Sovyet kuvvetleri karşısında kısa sürede dağıldı. B Ordular Grubu Karargahı, eksik kadrolu (iki tümenli) [[48. Panzer Kolordusu]]'na gediği kapatmak için emir vermiştir. Kolordu, yine eksik kadrolu bir Romen zırhlı tümeninden ve 22. Panzer Tümeni'nden oluşmaktadır. Ancak kamuflaj altında bir süredir hareketsiz bekleyen bazı panzerler, elektrik donanımlarına farelerin zarar vermesi nedeniyle hareket edemedi.<ref name="İA275">İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 275</ref> Bu zırhlı birlikler de Kızıl Ordu ilerlemesini durduramadı. İki günlük çatışmalarda 3. Romen Ordusu'nun kayıpları 75 bindir.<ref name="İA275"/>
[[Dosya: Kalac Novembre 1942.jpg|thumb|250px|Kalaç'a ilerleyen Sovyet tankları]]
Ertesi gün 20 Kasım'da ikinci bir Sovyet taarruzun Stalingrad'ın güneyinde Romen 4. Kolordusu cephesine yüklendi. Bu taarruz da kuşatmaının güney kıskacını oluşturacaktır. Esas olarak piyadeden oluşan Romen kuvvetleri neredeyse başlarda çöktü. Sovyet kuşatma kollarının ileri unsurları [[Kalaç-na-Donu|Kalaç]] yönünde hızla ilerledi. Kuzey taarruz kolundan [[4. Tank Kolordusu (SSCB)|4. Tank Kolordusu]], güney taarruz kolundan da [[4. Mekanize Kolordu (SSCB)|4. Mekanize Kolordu]] 22 Kasım 1942 günü temas kurmuştur.<ref name="worldwar-2">[http://www.worldwar-2.net/timelines/war-in-europe/eastern-europe/eastern-europe-index-1942.htm worlwar-2]</ref> Böylece Stalingrad etrafında bir çember oluşturuldu.<ref name="WS926">William Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany'' Sh: 926</ref> Yaklaşık 290 bin Alman, Romen ve Hırvat askeri kuşatıldı.<ref>Manstein (2004)</ref> Kuşatılan bölgede Mihver askerinin yanı sıra 10 bin kadar sivil ve savaş sırasında tutsak alınan birkaç bin Sovyet askeri de bulunmaktadır
Güney kesimdeki taarruzun başladığı 20 Kasım 1942 tarihi, dar anlamda
==== Hava Köprüsü ====
Hitler, 30 Eylül 1942 tarihinde yaptığı halka açık bir konuşmada Alman ordusunun Stalingrad'ı asla terk etmeyeceğini ilan etmiştir. Sovyet kuşatmasından kısa bir süre sonra yapılan toplantıda Alman ordu komutanları acil bir yarma harekâtıyla Don Nehri batısındaki bir hatta çekilinmesi konusunda baskı yaptılar. Hitler'in sorusu üzerine, Luftwaffe Kurmay Başkanı General [[Hans Jeschonnek]] tarafından ikna edilen [[Hermann Goering]], 6. Ordu'nun hava yoluyla ikmal edilebileceğini bildirmiştir.<ref name="Hayward98">Joel S.A. Hayward, ''Stopped at Stalingrad: The Luftwaffe and Hitler's Defeat in the East, 1942–1943 (Modern War Studies)'' Sh: 98</ref> Bu sayede kurtarma kuvvetleri toplanana kadar kentteki Mihver kuvvetlerin direnebilmesi sağlanacaktı.<ref name="WS926"/>
Benzer bir plan çok daha küçük ölçekte de olsa (kolordu) bir önceki sene [[Demyansk Cebi]]'nde başarıyla uygulanmıştı. Ne var ki Sovyet avcı filoları, hem sayıca hem de nitelik olarak geçen zaman içinde önemli gelişme göstermiştir. Yine de Demyansk deneyimi Hitler'i etkiledi ve Goering'in planını destekledi. Luftwaffe 4. Hava Kolordusu Komutanı General Wolfram von Richthofen, bu kararın iptalini sağlamak için boşuna çaba harcadı. Bu kuvvetlerin hava köprüsünden ikmal edilmesinin olanaksız olduğu açıktır. Kuşatma altındaki 6. Ordu, standart bir ordu gibi üç kolorduda 15 tümen değil, beş kolorduda 22 tümenlik bir kuvvetti.<ref name="ref921">İ. Artuç, ''İkinci Dünya Savaşı'' 1. cilt, Sh: 280</ref> Kuşatma altındaki Mihver kuvvetlerin günlük asgari ikmal malzemesi gereksinimi 800 ton iken, hava köprüsüyle yapılabilecek ikmal, günlük en fazla 117,5 tondur.<ref name="Hayward98"/> Sayıca yetersiz [[Ju 52]] nakliye uçaklarına destek olarak bu iş için tümüyle elverişsiz uçaklar olan [[Heinkel He 177]] bombardıman uçakları dahi kullanılmıştır. Yine bir bombardıman uçağı olan [[Heinkel He 111]]'lerin bu işler için
Kızıl
Hava yoluyla ikmal başarısız oldu. Son derece olumsuz hava koşulları, teknik sorunlar, yoğun Sovyet uçaksavar savunması ve avcı uçaklarının karşılaması sonucu 488 Alman uçağı kaybedilmiştir. Bu kayıplara kaşın günlük 117.5 tonluk ikmal malzemesi dahi taşınamadı. Ortalama olarak günde 94 ton malzeme hava yoluyla Stalingrad'a indirilebilmiştir.<ref name="ww2db"/><ref name="İA279"/> En başarılı gün 19 Aralık olup 289 ton malzeme, 154 uçuşla indirildi. Bu arada uçakların yüklemesinde de
Başlangıçta yüklemeler, Alman pilotların "Tazi" adını verdiği Tatsinskaya havaalanından yapılmıştır
Nakliye uçaklarında kayıplar yüksekti. Nakliye uçuşları sırasında 266 adet Ju 52, 42 adet [[Ju 86]], 9 [[Fw 200]], 5 [[He 177]], bir [[Ju 290]] ve 165 He 111 kaybedildi. Bu kayıplarla Doğu Cephesi filolarının gücü yaklaşık üçte bir azaldı. Luftwaffe'nin personel kayıpları ise bine yakındır. Bunlar,
1942 yılının Aralık ayı boyuca kuşatma altındaki Alman birliklerine normalin ancak beşte biri kadar malzeme hava yoluyla intikal ettirilebildi. Bu malzemenin büyük bir bölümü, cephane ve akaryakıt olmak zorundadır. Yiyecek kıtlaşmıştır, personel başına günde iki dilimlik ekmek, ordu bünyesindeki atların eti ve ele geçen Sovyet askerlerinin sağladığı yiyecektir. Onların torbalarından her zaman reçel kavanozları, domuz pastırması, peksimet ve votka bulunmaktadır.
|