Peri Kızının Şaşkınlığı: Revizyonlar arasındaki fark

'''Peri Kızının Şaşkınlığı'''<ref>''Empresyonistler: Manet''. Baskan Yayınları, İstanbul. 1980. Sayfa 89</ref> ([[Fransızca]]: ''La Nymphe Surprise''), [[Fransız]] ressam [[Édouard Manet]]'nin 1859 -1861 yıllarında yaptığı yağlıboya tablosu. Tablo, şu anda [[Buenos Aires]]'teki [[Arjantin]] Ulusal Galerisi'nde sergilenmektedir. Bu tabloda Manet, Danyal'ın İncili'nde anlatılan Suzanna karakterinin klasik pozunda oturmuş bir çıplağı betimlemiştir. Tablodaki model, daha sonraki yıllarda ressamın karısı olacak [[Suzanne Leenhoff]]'tur.

Tabloda, Kuzey Avrupalı ressamların özellikle de [[Rubens]]'in çıplak kadına bakış açısının etkisi büyüktür.<ref name="Armstrong104">Armstrong, sayfa 104</ref> Manet, Rubens'in aynı motifleri işleyen eserlerinin gravürlerini görme şansına erişmişti. Bu açıdan bakıldığında da ''Şaşırmış Peri'', ressamın kendisinden önce gelen büyük ressamlara saygısının ifadesi olarak görülebilir.<ref name="Brombert77">Brombert, sayfa 77</ref> Üstelik, Rubens'in eşi de tıpkı Suzanne Leenhoff'un Manet'ye modellik etmesi gibi sanatçıya bu tarz tablolarında poz vermişti. Suzanne Leenhoff'un da [[Hollandalı]] olması eserin, bu ekolün uzantısı olmasının bir başka sebebi olabilir. Manet'nin, daha sonraki yıllarda kendisi, eşi ve oğullarını resmettiği ''Le Pêche'' isimli resimde de Rubens'in iki çalışmasından etkilendiği bilinmektedir.<ref name="Brombert80">Brombert, sayfa 80</ref>

Dini bir figür olan Suzanna karakterinin, geleneksel betimlemelerinde bakışları her zaman çerçevenin içinde kalır ve yukarı ya da aşağı ya da kenarlara bakmasına rağmen asla dışarı bakmazdı. Manet'nin Suzanna temsili ile Rubens'in temsili arasındaki en büyük fark budur. Rubens'in çıplakları hiçbir zaman izleyicinn gözlerine bakmazken, Manet, bu çıplakla beraber konuyla ilgili kendi geleneğini oluşturmuş oldu.<ref name="Brombert79">Brombert, sayfa 79</ref>

Manet'nin bilinen bu ilk nü çalışmasında, izleyiciyi şaşırtan, kadınla göz göze gelmeleri oldu.<ref name="Brombert79">Brombert, sayfa 79</ref> Bu eser, ressamın daha sonra yaratacağı iki önemli çıplağın habercisi gibidir: ''[[Kırda Öğle Yemeği]]'' ve ''[[Olympia (tablo)|Olympia]]''.<ref name="Armstrong105">Armstrong, sayfa 105</ref> Manet, bu iki tabloda izleyiciyi de resmin bir katılımcısı yapma konusunda uzmanlaşmıştır. Bu da sanatçının ''Şaşırmış Peri''<nowiki>'</nowiki>de ne yaptığının farkında olduğunun bir kanıtıdır.<ref name="Brombert79">Brombert, sayfa 79</ref> Manet'nin çıplağı kendisinden önce gelen ustaların tarzında çizilmiş olmasına rağmen kadının bakışlarında geleneksel Suzanna bakışının olmaması tabloyu özel kılmaktadır.<ref name="Brombert79"/> Rosalind Krauss bu eserle ilgili şu yorumu yapmıştır: "Model ile ressam arasında bir yakınlık olduğu fark edilir ama aynı zamanda yeni başlamış bir ilişkinin gizliliği de vardır."

Tablonun daha büyük ölçülerdeki başka bir eserin parçası olduğuna dair söylentiler vardır.<ref name="Brombert78">Brombert, sayfa 78</ref> Bu söylenti, Manet'nin yakın arkadaşı [[Antonin Proust]] tarafından da doğrulanmıştır. Proust'un açıklamalarına göre Manet, 1860'dan önce [[Musa (peygamber)|Musa]]'nın dalgalardan kurtuluşunu anlatan bir tablo üzerine çalışıyordu. Daha sonra ise bu eserden vazgeçti ve sadece peri figürünü keserek sakladı.

Manet, bu tablonun ardından model olarak [[Victorine Meurent]] ile çalışmaya başladı. Ressamın iki modelini betimlemesi arasında büyük farklar vardır.<ref name="Brombert144">Brombert, sayfa 144</ref> ''Kırda Öğle Yemeği'' ve ''Olympia''<nowiki>'</nowiki>dan iki sene evvel çizilmiş olan ''Şaşırmış Peri''<nowiki>'</nowiki>de, Suzanne vücudunu gizlemeye çalışmaktadır, gözlerinden korku okunur ve yüzünde iffetli bir ifade vardır. Öte yandan, ''Kırda Öğle Yemeği''<nowiki>'</nowiki>nde Victorine'nin pozu, Suzanne'nin pozunun aynadaki yansıması gibi olmasına rağmen Victorine'in yüzünde küstah bir ifade vardır.<ref name="Brombert144">Brombert, sayfa 144</ref> Victorine Meurent'nin modellik yaptığı tablolarda Kuzey Avrupalı ressamların değil, [[İtalyan]] [[rönesans]] ressamlarının etkisi vardır. Bu da bu üç tabloyla Manet'nin kuzey ve güney ekollerinin milletsel ve ırksal farklarını dile getirmesine yardımcı olmuştur.<ref name="Armstrong105">Armstrong, sayfa 105</ref>