Küçük kan dolaşımı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎top: düzeltme AWB ile
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Küçük kan dolaşımı''', [[kalp|kalbin]] sağ karıncık kısmından çıkan kirli [[kan]]ın akciğer atar damarını izleyerek [[akciğer]]e gelmesi ve akciğerlerde temizlenmesi sonucunda kalbin sol kulakçık bölümüne dökülmesi olayına denir.
[[Dosya:Illu_pulmonary_circuit.jpg|thumb|400px]]
 
Küçük kan dolaşımı sağ karıncıkta başlar sağ karıncıktan gelen kirli kan akciğer atardamarına gider. Akciğer atar damarındaki kirli kan akciğerlere gider. Akciğerlerde temizlenerek akciğer toplar damara gider. Akciğer ana toplar damar gelen temiz kan sol kulakçığa gider ve olay gerçekleşmiş olur.BÜYÜK VE KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI: İnsan organizmasındaki kan dolaşımı, “Büyük kan dolaşımı” ve “Küçük kan dolaşımı” olarak iki sistemde düşünülebilinir. Büyük kan dolaşımı sol ventrikülden başlar.
'''Pulmoner dolaşım''', [[oksijen]] yoksunu [[kan]]ı [[kalp]]ten [[akciğer]]lere taşıyan ve buradan da oksijenlenmiş kanı geri kalbe taşıyan [[dolaşım sistemi]] bölümüdür.
 
Sol ventrikül kasılıp içindeki temiz kanı aortaya pompalar. Aorta ve ondan kaynaklanan pek çok yan ve uç dal, bu kanın dokular düzeyindeki kılcal damarlara ulaşmasını sağlar. Kılcal damarlar düzeyinde doku ile temiz kan arasında madde alışverişi gerçekleştikten sonra, kan kılcalları terk edip toplardamarlara girer. Toplardamarlardaki kan halk arasında “Pis kan” olarak bilinmektedir. Pis sözcüğünün bilimsel bir yanı olmadığı gerçektir. Bu nedenle toplardamar kanı için, pis deyimi yerine karbondioksit ve hücre metabolizması artıkları yönünden zenginleşmiş kan dersek, konuyu daha bilimsel bir açıdan ele almış oluruz. Vücuttaki bütün toplardamarlar, sonunda “Vena kava süperior” ya da “Vena kava inferior”a boşalırlar. Vücudun bütün toplardamar kanını toplayan bu iki büyük toplardamar sonunda kalbin sağ atrium denilen odacığına açılır. Böylece büyük kan dolaşımı tamamlanmış olur. Görüldüğü gibi sol ventrikülden başlayıp, vücudu dolaştıktan sonra sağ atriumda biten büyük kan dolaşımı, dokulara oksijenden zengin taze kan sağlamakla kalmıyor -aynı zamanda dokulardaki metabolizma artıklarını ve karbondioksiti bu bölgelerden uzaklaştırıyor.
Karşıtı olan ve dolaşımın diğer büyük bölümünü oluşturan [[sistemik dolaşım]]dır ki sistemik dolaşımda oksijenlenmiş kan kalpten vücudun farklı bölgelerine taşınır, buralardan da oksijen yoksunu kan geri kalbe taşınır.
 
Küçük kan dolaşımı ise kalbin sağ ventrikül denilen odacığı ile sol atrium denilen odacığı arasında gerçekleşmektedir. Büyük dolaşımdan, vena kavalar yolu ile sağ atriuma taşınmış olan kan, sağ atriumun kasılmasıyla sağ ventriküle pompalanır. Böylece pis kan sağ ventriküle girerek, küçük dolaşım sistemine katılmış olur.
== Dolaşımın seyri ==
Vücuttan v. cava supeior ve v. cava inferior ile sağ atriuma gelen kan hemen aşağısındaki sağ ventriküle geçer. Sağ ventrikül bu kanı truncus pulmonalis aracılığıyla akciğere pompalar. Akciğerde oksijenden zenginleşen oksijenize kan v. pulmonalisler sayesinde sol atriuma geri döner. Pulmoner dolaşımda oksijen yoksunu kan kalpten [[pulmoner arter]]ler yoluyla çıkar ve akciğerlere taşınır. Burada oksijeni artan kan [[pulmoner ven]]ler tarafından kalbe (geri) taşınır. Kan kalbin sağ karıncığından çıkarken, akciğerleri dolaştıktan sonra kalbe sol kulakçıktan giriş yapar.
 
Sağ ventrikül kasılarak içindeki pis kanı pulmoner delikten geçirerek, trunkus pulmonalise pompalar. Bilindiği gibi trunkus pulmonalis, biraz yukarıda sağ ve sol akciğerlere giden iki dala ayrılır. Sağa giden dala “Sağ pulmoner arter”, sol akciğere giden dala ise “Sol pulmoner arter” denilmektedir. Böylece sağ ventriküldeki pis kan, özellikle karbondioksit yönünden temizlenip oksijen yönünden zenginleşmesi için akciğerlere ulaşmış olur. Akciğerlere gelen kan, buradaki hava keseciklerinin duvarlarındaki (alveol septumları) kılcal damarlara yayılır. Bu düzeyde akciğer have keseciklerindeki temiz hava ile kılcallardaki kan arasında büyük bir hızla gaz alışverişi gerçekleşir. Kan karbondioksidini akciğer havasına verirken, ondan oksijeni-alır. Böylece vücudun karbondioksitten zengin toplardamar kanı, akciğerlerde karbondioksitini azaltıp oksijenden zenginleşerek, atardamar kanma, yani temiz kana dönüşmüş olur. Akciğerlerde atardamar kanı haline gelmiş olan kan, daha sonra pulmoner venalar denilen dört toplardamar aracılığıyla kalbin sol atrium denilen odacığına taşınır. Böylece küçük dolaşım da son bulmuş olur. Sol atrium daha sonra kasılıp kendisine getirilmiş olan temiz kanı sol ventriküle pompalayarak, bu kanın büyük dolaşıma katılmasını sağlar.
== Tarihçe ==
Pulmoner dolaşım ilk kez [[İbn Nefis]] tarafından keşfedilmiş ve 1242 yılı tarihli ''İbn-i Sina'nın Kanunu'ndaki Anatomi Üzerine Yorumlar'' isimli eserinde açıklanmıştır ki bu sebeple İbn Nefis [[kardiyovasküler fizyoloji|dolaşımsal fizyolojinin]] babası olarak görülür.<ref>Chairman's Reflections (2004), "Traditional Medicine Among Gulf Arabs, Part II: Blood-letting", ''Heart Views'' '''5''' (2), p. 74-85 [80].</ref> Keşif daha sonra [[Michael Servetus]]'un ''[[Christianismi Restitutio]]'' isimli eserinde 1553 senesinde yayımlansa da eser bir [[teoloji]] kitabı olduğu için pek ses getirmemiş ve büyük oranda duyulmamıştır. Nitekim pulmoner dolaşım daha sonra [[William Harvey]] tarafından [[1616]]'da tekrar keşfedilmiş ve ancak bu tarihten sonra yaygın bir şekilde anlaşılmıştır.
 
Özet olarak şunu söyleyebiliriz: Büyük dolaşımda toplardamar kanı haline (pis kan) gelen atardamar kanı (temiz kan), küçük kan dolaşımına girerek, yeniden atardamar kanı haline gelir.
== Pulmoner dolaşım hastalıkları ==
 
{{biyoloji-taslak}}
'''Pulmoner Yüksek Tansiyon''' için bakınız; [[Pulmoner Hipertansiyon]]
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
[[Kategori:Dolaşım sistemi]]