}}
'''Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa''' (1813 - 1871), [[Abdülmecid]] saltanatında 29 Mayıs 1854 - 23 Kasım 1854, 18 Kasım 1859 - 24 Aralık 1859 ve 28 Mayıs 1860 - 6 Ağustos 1861 tarihleri arasında 3 dönemde toplam bir yıl on ay onbir gün [[sadrazam]]lık yapmış [[Osmanlı]] devlet adamı.<ref name="sicilliosmani>Kuneralp,Mehmed SinanSüreyya (1999haz. Nuri Akbayar) (1996), ''SonSicill-i DönemOsmani'', Osmanlıİstanbul:Tarih ErkanVakfı veYurt Ricali (1839Yayınları ISBN:975-333-0383 1922C.IV s.441 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]</ref><ref name="yasamyapit">Yayın Kurulu, "Mehmed Emin Paşa (Kıbrıslıı)" Prosopografik(1999) Rehber'',Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:ISISYapı Press,,Kredi ISBNKültür Sanat Yayıncılık 9784281181A.Ş. C.2 s.136 ISBN 975-08-0072-9</ref>.
== Hayatı ==
[[Dosya:KibrisliMehmedEminPashaYali Kandilli Istanbul Turkey.jpg|thumb|180px|[[Kıbrıslı Yalısı]] Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa'nın yalısı, Kandilli, İstanbul]]
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa 1813'de [[Baf]] [[KibrisKıbrıs]]'da doğumusturdoğmuştur. BabasininBabasının adiadı HuseyinHüseyin Efendi idi. BabasiBabası [[Iİ. Mahmut]]'un hazine kethudasikethüdası Mehmed Emin AgaAğa'ninnın kardesikardeşi idi. Amcasının yardımı ile Endurun'a girerek orada yetistiyetişti. <ref name="yasamyapityaşamyapıt"/> <ref name="sicilliosmanisicılliosmani"/>
Saray hizmetinden 1828/29'da "yuzbasiyüzbaşı" rutnbesirütbesi ile Hassa AlayiAlayı 2. Taburu'na tayin edilmesi ile ayrildiayrıldı. 1833-1834'de Hassa Alayı'nda subaylık yaptı. Sonra devlet bursu ile 1828/29'da, onceönce [[Londra]], [[İngiltere]]'ye ve sonra [{Paris]], [[Fransa]]'ya gönderilip orada eğitimini tamamladitamamladı. 1834/35'de Avrupa'daki egitimindeneğitiminden donerekdönerek "kolagasikolağası" rutbesirütbesi ve sonra da "binbasibinbaşı" rutbesirütbesi ile Hassa 5. AlayindaAlayı'nda gorevgörev yaptiyaptı. Sultan [[AbdulmecidAbdülmecid]] tahta gecmesigeçmesi ile 1839'da "miralay" rutbesirütbesi ile Tophane'ye memeurmemur oldu. 1839/40'da "mirliva" rutbesirütbesi ile "Tophane meclisMeclisi" uyeligineüyeliğine tayin edildi. 1840'da "Dar-iı SurayiŞurayı Askeriye" uyeligineüyeliğine atandiatandı. Bir aralikaralık redif askeri toplamak iciniçin [[Sinop]] ve [[Katamonu]]'da gorevlendirildigörevlendirildi. 1843'de OsmanliOsmanlı ordusunda yapilanyapılan bir tensikatta askeri gorevdengörevden ayrilmakayrılmak ve bir muddetmüddet evinde kalmak zorunda kaldikaldı.<ref name="sicilliosmanisicılliosmani"/>
Fakat cokçok gecmedengeçmeden askeriye kadrosundan mulkiyemülkiye idare kadrosuna "miriumera" unvaniunvanı ile nakledildi. AralikAralık 1844'de [[Akka]] muhafizimuhafızı ve sonra KasimKasım 1845'de KudusKudüs mutasarrfimutasarrıfı olarak tayin edildi. Bu dönemlerde Filistin'de ortaya çıkan ciddi bir Bedevi isyanını bastırdı. MayisMayıs 1846'da sivil "mirimiran" unvaniünvanı verildi. Temmuz 1846'da TirnovaTırnova kaymakamikaymakamı tayin edildi. 1847'de istifa etti. AgustosAğustos 1848'de ise tekrratekrar gorevdevlet baslatilip görevine başlatılıp [[Belgrad]] valiliginevaliliğine tayini ciktiçıktı; ama bir ay sonra gorevdengörevden alindialındı ve hemen Tirhala mutasarrifi olarak tayini ciktiçıktı. Ocak 1847-Eylül 1848 tarihleri arasında TırhalaTirhala mutasarrifligimutasarrifliği yaptiyaptı. <ref name="sicilliosmanisicılliosmani"/>
1848 yılının Eylül ayında vezirlik rutbesirütbesi verilerek [[Londra]] büyükelçiliğiBüyükelçiliği'ne atandiatandı ve Ekim 1850'ye kadar bu gorevigörevi yaptiyaptı. Fakat bu siradasırada kuzey Suriye'de Halep'de bir isyan ciktiçıktı ve bu isyaninisyanın ancak Kıbrıslı Mehmed EmninEmin PasaPaşa gibi tecrubelitecrübeli biri bastirilabilecegitarafından iddiiasibastırılabileceği mülahazasi ile Ekim 1850'de Halep valisi yapildiyapıldı. Orada iken bu isyaniisyanı bastirmadabastırmada basarilibaşarılı oldu ve asayisiasayişi sagladisağladı. Fakat EylulEylül 1851'de [[Girit]] valisi atanmasiatanması gerekcesigerekçesi ile Halep ValigiValığı gorevindengörevinden alinipalınıp Istanbulİstanbul'a geri cagrildi veçağrıldı. bunaBuna itiraz edip gorevdengörevden istifa etti. Ekim 1851'de sivil "musirmüşir" unvaniünvanı verilerek "Arabistan MusiriMüşiri" olrak gorevlendirildigörevlendirildi. SuabatŞubat 1853'de bu gorevdengörevden azledildi. Haziran 1853'de Edirne Valisi olarak atandiatandı. <ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
Bu siradasırada Rusya CarligiÇarı Nikolay kendisini [[Ortodoks]]'larinların hamisi ve koruyucusu olarak gorerekgörerek Prens [[Aleksandr Menşikof]]'u İstanbul’a olağanüstü yetkilerle elçi olarak yollamistiyollamıştı. Sadrazam [[Giritli Mustafa Naili Paşa]] da daha onceönce azledilen [[[Damat Mehmet Ali Paşa]] gibi Prens Menşikof'un isteklerine ve ultimatomlarinaültimatomlarına karsikarşı koydugukoyduğu iciniçin, Prens MencikofMenşıkof Istanbulİstanbul'dan eliboseliboş ayrildi veayrılmıştı. Ekim 1853'de [[Kırım Savaşı]] basladibaşladı. 30 KasimKasım 1853'de [[Sinop Baskını]] ile Rus Karadeniz donanmasinindonanmasının Sinop'ta [[Patrona Osman Paşa]] komutasindakomutasında bulunan Osmanlı donanmasınindonanmasının buyukbüyük bir filosuna baskinbaskın yapipyapıp ağır bir darbe indirmesinin hemen ardindanardından 30 Ocak 1854'de Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa [[Rıza Paşa]] yerine [[Kaptan-iı Derya]] yapildiyapıldı. Bu gorevdegörevde fazla kalmadikalmadı.<ref name="sicilliosmani"/>
Devam etmekte olan [Kirim[Kırım SavasiSavaşı]]'nin baslamasindanbaşlamasından beriitibaren Ingiltereİngiltere ve Fransa'ya OsmanliOsmanlı Devleti'ne destek vermekteydiler ve 27 SubatŞubat 1854'de Rusya'ninnın Ingiltereİngiltere ve Fransa tarafindantarafından verilen ultimatomuültimatomu redetmesi nedeni ile Ingiltereİngiltere ve Fransa Rusya'ya harp ilan ettiler. 1854 ilkbaharindailkbaharında Rusya ordulariorduları [[Tuna Nehri]]'ni gecerekgeçerek [[Dobruca]]'ya girdiler ve 14 Nisan 1854'de 41 gungün surensüren [[Silistre KusatmasiKuşatması]]'ninı baslattilarbaşlattılar. SumnuŞumnu'da karagahikaragahı ve ana gucugücü bulunan Osmanlı Başkomutanı Serdar-ı Ekrem [[Ömer Lütfi Paşa]] İngiliz ve Fransız Başkomutanlarını ile toplaniptoplanıp bir degerlendirmedeğerlendirme yaparak, CanakkaleÇanakkale BogaziBoğazı'na girerek [[Gelibolu]]'ya yerlesmisyerleşmiş olan Ingilizİngiliz ve FransizFransız destek gucleriningüçlerinin MayisMayıs sonunda [[Varna]] limanına çıkmalarına karar verildi. Tam bu siradasırada Ingiltereİngiltere ve Fransa'ya yakinligiyakınlığı nedeni KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa, [[Giritli Mustafa Naili Paşa]] yerine 29 MayisMayıs 1854'de birinci defa olarak [[Sadrazam]] yapildiyapıldı. KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa bu gorevdegörevde 5 ay kaldikaldı. Bu siradasırada Ingiltereİngiltere ve Fransa ile iliskileriilişkilerini Hariciye NaziriNazırı olan [[Koca Mustafa Resid PasaPaşa]] yurutmekteyürütmekte idi. [[MutercimMütercim RustuRüştü PasaPaşa]] ise sadrazam olan KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa ile yapilmasiyapılması gerekenler hakkindahakkında devamlidevamlı anlasmazlikanlaşmazlık icindeiçinde bulunmakta idi. KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa [[23 Kasım]] [[1854]]'da sadrazamliktansadrazamlıktan azledildi ve yerine MutercimMütercim RustuRüştü PasaPaşa sadrazam oldu .<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
KibrisliKıbrıslı Mehmet Emin PasaPaşa onceönce 27 Temmuz 1885'de "Meclis-i Tanzimat" baskanliginabaşkanlığına atan didı. Daha sonrada 27 Temmuz 1855'de Sedaret KaymakamiKaymakamı oldu ve bu gorevdengörevden tabii olarak 29 Haziran 1856'da azledildi. <ref name="sicilliosmani"/>
EylulEylül 1856'da [[Sankt Peterburg]]'a Rusya CarligiÇarlığı'na OsmanliOsmanlı Devleti'nin olaganustuolağanüstü elcisielçisi olarak tayin edildi. Bu gorevedengöreveden Ocak 1957'de Istanbulİstanbul'a geri dondudöndü. 14 AgustosAğustos 19=8547'de Meclis'i Tanzimat baskanligindanbaşkanlığından ayrilidiayrılıdı. "MecalisMeçalış'iı Aliye"'ye uyeüye olarak tayin edildi. 11 Ocak 1858'de ise tekrar "Meclis-i Tanzimat" baskanliginabaşkanlığına ikinci kez olarak getirildi. <ref name="sicilliosmani"/>
18 AgustosAğustos 1858'de ikinci kez [[Kaptan-iı Derya]] olarak atandiatandı. Bu gorevdegörevde ancak bir yilyıl kaldikaldı.
18 Ekim 1859'da ikinci kez sadrazam oldu. Fakat padisahpadişah olan [[I. AbdulmecidAbdülmecid]] ile devletin mali durumu ve alinanalınan disdış borcalzrborçalar dolayisiyladolayısıyla anlasmazligaanlaşmazlığa dustudüştü. KirimKırım SavasiSavaşı donemindedöneminde savassavaş harcalariniharcamalarını karsilamakkarşılamak nedeni ile buyukOsmanli disDevleti borclar alinmistiİngiltere ve buFransa'dan büyük dış borçlar almıştı. Bu dış disborçlar borclarOsmanli devletdevleti hazinesine buyukbüyük kulfetkülfet yuklemekteyüklemekte idi. Buna ragmenrağmen Sultan ve saray sorumsuz sekildeşekilde harcamalar yapmaya devam etmekte idiler. OzellikleÖzellikle yaptirilanyaptırılan yeni [[DolmabahceDolmabahçe SarayiSarayı]], padisahinpadişahın adiniadını tasiyantaşıyan kislalarkışlalar ve okullarinokulların yapimiyapımı, ordunun gereksinimlergereksinimleri iciniçin Ingiltereİngiltere ve Fransa'dan disdış borclarborçlar alinmayaalınmaya devam edilmistiedilmişti. KirimKırım SavasiSavaşı iciniçin 24 AgustosAğustos 1854'de alinanalınan birinci disdış borclanmayiborçlanmayı; ikinci kez 1855'de; ucuncuüçüncü kez 1858'de dorduncudördüncü kez 1860'da disdış borclanmalarborçlanmalar izlemistiizlemişti. Devletin Galata sarrraflarindansarraflarından yuksekyüksek faizlerle aldigialdığı iciç borclarborçlar nedeni ile Galata bankerlerine olan borclanmaborçlanma miktarimiktarı 80 milyon altinaltın lirayilirayı asmistiaşmıştı. Bu iciç borclanmaborçlanma iciniçin rehin olarak verilen mucevherlermücevherler ve borcborç senetleri de yabanciyabancı bankerler ve yabanciyabancı tuccarlartüccarlar eline gecmisgeçmiş ve efektif olarak disdış borclanmaborçlanma olmuslardiolmuşlardı. Sadrazam olarak KibrisliKıbrıslı Mehmet Emin PasaPaşa bu yuksekyüksek disdış borclanmayiborçlanmayı gayet sert olarak tenkit etmeye basladibaşladı. Bu elestirilereleştiriler Sultan I. AbdulmecidAbdülmecid tarafindantarafından gayet gayetkotukötü karsilandikarşılandı ve KibrisliKıbrıslı Mehmet Emin PasaPaşa 23 AralikAralık 1859'da azledildi.<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
Sultan I. AbdulmecidAbdülmecid daha gencgenç olmakla beraber saltannatininsaltanatının son yillarindayıllarinı gayet zor durumlarda gecirdigeçirdi. Alkolik ickiiçki muptelasimüptelası olmustuolmuştu ve veremden muztariptimüztarıptı. 1861'inın ilkbaharindailkbaharında padishinpadisahın sagligisağlığı busbutunbüsbütün bozuldu. OsmanliOsmanlı devletinin Rumeli'ndeki BalkanlarinBalkanların batibatı bolgelerindebölgelerinde davamlidavamlı hosnutsulukhoşnutsuzluk bulundugubulunduğu acikcaaçıkça ortada idi. Develtin bu kotukötü durumuna el atipatabilecek tecrubelitecrübeli bir sadrazam istenmekteydi. Bu nedenle 27 MayisMayıs 1860'da KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa ucuncuüçüncü defa sadrazmligasadrazamliğa getirildi. Sadrazam olsusununoluşunun ikinci haftasihaftası icindeiçinde KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa kennnidekendine Rumeli mufettisimüfettişi unvanininunvanını da vererek RumaeliRumeli ve dogudoğu Balkanlarda hosnutsuzluguhoşnutsuzluğu kendi gozuylegözüyle gorupgörüp incelemeye koyuldu. Bu Rumeli inceleminceleme gezisinden EylulEylül 1860'da geri dondudöndü. Bu sedareti donemindedöneminde Sultan I. AbdulmecidAbdülmecid 25 Haziran 1861'de 38 yasindayaşında iken vefat etti. Bir oncekiönceki gungün Sultan mukellefmükellef bir ziyafete katilmistkatilmıştı ve bu ziyafet sonunda rahatsilanmisrahatsızlanmış ve Ihlamur kOskuKöşkü'ne getirlmisgetirlmiş idi. OlumÖlüm yaatagindayatağında iken SUlatnininSultan'in odasindaodasında doktorlar, sadrazam KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa, Serasker RizaRıza PasaPaşa, Kaptan-iı Derya [[Damad Meh,medMehmet Ali PasaPaşa]] bulunmaktydi. Iİ. AbdulmecidAbdülmecid'in olduguöldüğü gungün cenazesi cenaze namzindnanamazindna sonra kaldiridihemen kaldırıdı ve Yavuzselim Camii avlusundaki turbeytürbeye gomuludugömüldü. Yine o gungün TopkapiTopkapı SarayiSarayı BabulsaadeBabülsaade onundeönünde yapilanyapılan geleneksel cukluscülus torenitöreni yapilarakyapılarak yerine yine II. Mahmud'un ogluoğlu olan kardesikardeşi Sultan [[AbdulazizAbdülaziz]] OsmanliOsmanlı tahtinatahtına ciktiçıktı. Sultan AbdulazizAbdülaziz tahta cikmasindançıkmasından hemen sonra 6 AgustosAğustos 1861'de KinrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa'yiyı sadrazmliktansadrazmlıktan azletti. <ref name="sakaoglusakaoğlu">SakaogluSakaoğlu, Necdet, (1999), ''Bu MulkunMülkün SultanlariSultanları'', Istanbulİstanbul: OglakOğlak Yayuincilik ISBNİSBN:9751292956</ref> <ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
KibrisliKıbrıslı Mehmet Emin PasaPaşa bundan sonra EylulEylül 1861'de Edirne ValiligineValiliğine atandiatandı. Bu gorevindegörevinde Nisan 1864'de azledilinceye kadar kaldikaldı. Bundan sonra 18631865'de Mecalis-i Aliye'yede uyeliküyelik yaptiyaptı. 18641866'de bu gorevedengörevden azledilerek yeni kurulan "Meclis-i Ali-i Hazine"''nin ve (sonradaki ismi ile "Meclis-i Vala-yiyı Akhkam-iı Adliye"'nin) baskanliginabaşkanlığına atandiatandı. <ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
KibrisliKıbrıslı Mehmed Emin PasaPaşa 9İstanbul'da [[Kandıllı, Üsküdar]]'da bulunan [[Kıbrıslı Yalısı]]'nd9 EylulEylül 1871'de vefat etti ve Sultan MahudMahmud TurbesiTürbesi bahcesinebahçesine defnedildi. <ref nam="sicilliosmani"/>
==Değerlendirme==
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirme yapılmaktadır:
<blockquote>
Bilgili, dil bilir, sâdıksâdik, iffetli, doğru ve sert tabiatlıydı. Vefatında yalısından ▼
Vefatında yalısından başka bir şeyi kalmayıp doktor ve cenaze masrafı Sultan tarafından ihsan olunmuştu. Konağını borçluları hayatında iken haciz ettirmişlerdi.
</blockquote>
<!--
Bilgili, dil
▲bilir, sâdık, iffetli, doğru ve sert tabiatlıydı. Vefatında yalısından
başka bir şeyi kalmayıp tabip ve cenaze masrafı ihsan olunmuştu.
Konağını hayatında borçluları zaptetmişür. Bir kızı kaldı ve Tosun
Paşazade Mustafa Bey'e nikahlandı. İlk haremini boşayıp Ali Rızâ Paşa'nm
kızı ile evlendi. (IV. 300/01)
-->
Mayıs 1860-Ağustos 1861 tarihleri arasında üçüncü kez daha sadrazamlık yaptı. Eylül 1861-Nisan 1864 tarihleri arasında ikinci bir kez Edirne Valiliğine getirildi.
Devlet hizmetindeki son görevi Haziran 1866-Şubat 1867 tarihleri arasında yaptığı Meclis-i ahkam-ı adliye reisliği idi. Mehmed Emin Paşa İstanbul'da [[Kandilli, Üsküdar]]'da bulunan [[Kıbrıslı Yalısı]]'nda 1871 yılında vefat etti.
==Ayrıca bakınız==
== Dış bağlantılar ==
* Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
* Danișmend, İsmail Hâmi (1971),''Osmanlı Devlet Erkâni'', İstanbul: Türkiye Yayınevi
|