Vikipedi

Mangala: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
düzeltme AWB ile
Anlatım bozuklulları giderildi, eksik bilgiler güncellendi.
1. satır:
[[Dosya:121041Mangala.jpg|küçükresim|Johann Samuel Mock, “Mangala Oyunu”, 18. yüzyılın ilk yarısı. Pera Müzesi- Geçici sergi]]
'''Mangala,''' bir Türk zeka oyunu olan [[Köçürme]]; oyununun Türkiye'de oynanan türlerinden bazılarının adıdır. Oyunun dünyadaki yaygın adıylaadı [[Mankala|aancala veya nkala]] oyunudur. Gaziantep, Urfa, Hatay gibi illedeilleder oynanan Köçürme oyununun adıdır.adıdıüolduğu Türkiyegibi rkiye'de son yıllarda türetilen Köçürme oyunu MangalaMada ngala adıyla piyasaya sürülmüştür. [[Irak]]'ta oynanan [[Halusa]], [[Halusa|,]][[Filistin|ilistin]]'de oynanan [[El-mankala]] ve bir Baltık Alman oyunu olan [[Bohnenspiel]] ile çok benzerlik gösterir. [[Mısır]]'daki [[bedevi]]ler arasında oynanan kuralları büyük ölçüde farklı olan Mangala isimli bir başka bir oyun da bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://mancala.wikia.com/wiki/Mangala_I | başlık = Mangala I | yayımcı = Mancala World | dil = İngilizce | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131207212726/http://mancala.wikia.com/wiki/Mangala_I | arşivtarihi = 7 Aralık 2013}}</ref><ref>Arslan Küçükyıldız, Türk Zekâ Oyunları-1; Köçürme-Mangala. Ankara. Delta Kültür Yayınevi, 2016, 304 sf.</ref>
 
16. yüzyıldan başlayarak Türk [[minyatür]]lerinde mangalaya ait tasvirler yer almıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mangala.com.tr/tarihce_son.swf | başlık = Mangala Oyununun Tarihçesi | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivengelli = evet}}</ref> [[Metin And]]'a göre bu oyun mankala oyunlarından bahseden ilk eserlerden olan [[Binbir Gece Masalları]]'nda anlatılan (15. gece) mankala ile doğrudan ilişkili olabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.turkishculture.org/lifestyles/turkish-culture-portal/turkish-childrens-games-750.htm?type=1 | = http://www.turkishculture.org/lifestyles/turkish-culture-portal/turkish-childrens-games-750.htm?type=1 | başlık = Some Notes on Aspects and Functions of Turkish Folk Games | yayımcı = The Journal of American Folklore, vol.92, No. 363 21, p. 44-64, 1979 | yazar = M. And | dil = İngilizce | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150918083145/http://www.turkishculture.org/lifestyles/turkish-culture-portal/turkish-childrens-games-750.htm?type=1 | arşivtarihi = 18 Eylül 2015}}</ref> Batılı kaynaklarda ise mangaladan ilk kez 1694'te İngiliz [[oryantalist]] [[Thomas Hyde]]'nin çalısmasında bahsedilmiştir.<ref>T. Hyde, ''De Ludis Orientalibus'', 1694, Oxford (İngiltere), p. 226-232.</ref> Jean Antoine Guer'in 1747 yılında Paris'te yayımlanan Moeurs et Usages des Turcs (Türkler'in Gelenek ve Alışkanlıkları) isimli eserinde, oyundan '''Mangola''' olarak bahsedilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://books.google.com.tr/books?id=O408AAAAcAAJ&pg=PA394&lpg=PA394&dq=Jean-Antoine+Guer+mangola&source=bl&ots=KrJWORoJ_a&sig=PRhsVy5mm-Qcx7Q9SSJrPbMKTXk&hl=tr&ei=hDtgTtKMBo2g-Ab9raEI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false | başlık = Moeurs et usages des Turcs, leur religion, leur gouvernement civil, militaire et politique | yayımcı = Paris, vol.1, p. 394, 1747 | quote = Le Mangola est un jeu Turc , qui se joue avec de petites coquilles. | yazar = Jean Antoine Guer | dil = fransızca | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141210054405/http://books.google.com.tr/books?id=O408AAAAcAAJ&pg=PA394&lpg=PA394&dq=Jean-Antoine+Guer+mangola&source=bl&ots=KrJWORoJ_a&sig=PRhsVy5mm-Qcx7Q9SSJrPbMKTXk&hl=tr&ei=hDtgTtKMBo2g-Ab9raEI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBoQ6AEwAA | arşivtarihi = 10 Aralık 2014}}</ref> İngilitere'de 1860 başlarında Mangola yeni bir oyun olarak tanıtılmış ve [[Jaques of London|Jaques]] şirketi tarafından yayımlanmıştır.<ref name="mangala3">{{Web kaynağı | url = http://mancala.wikia.com/wiki/Mangala_II | başlık = Mangala II | yayımcı = Mancala World | dil = İngilizce | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131203134625/http://mancala.wikia.com/wiki/Mangala_II | arşivtarihi = 3 Aralık 2013}}</ref>
33. satır:
*Taş dağıtılırken hazinelere taş bırakılmaz. Renkli taşın olduğu kaleye dağıtılan bütün taşlar bu kalenin sahibinin olur.<ref name=arslan>{{Web kaynağı | url = http://www.belgeler.com/blg/2e12/satrancin-atasi-olan-turk-zeka-oyunu-mangala | başlık = Satrancın Atası Olan Türk Zekâ Oyunu; Mangala | yayımcı = belgeler.com | yazar = A. Küçükyıldız | erişimtarihi = 3 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160227150510/http://www.belgeler.com/blg/2e12/satrancin-atasi-olan-turk-zeka-oyunu-mangala | arşivtarihi = 27 Şubat 2016}}</ref>
 
[[TRT]] yapımcı yönetmeni Arslan Küçükyıldız, Osmanlılarda mangalanın '''minkale''' adı ile oynandığını ve bu kuralların minkaleden yola çıkılarak belirlendiğini kaydetmektedir.<ref name=arslan/> BuYukarıdaki kurallar ile mangala Türk yazılı ve görsel basınında tanıtılarak<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=904645 | başlık = Türklerin 4 bin yıllık zekâ oyunu yeniden piyasada | yayımcı = [[Zaman (gazete)|Zaman]] | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ntvmsnbc.com/id/25017247 | başlık = 4 bin yıllık Türk oyunu: Mangala | yayımcı = [[Ntvmsnbc]] | erişimtarihi = 3 Eylül 2011 | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://haber.gazetevatan.com/Haber/359602/1/Gundem | başlık = Dizi ona yaradı! | yayımcı = [[Vatan (gazete)|Vatan]] | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131203051527/http://haber.gazetevatan.com/Haber/359602/1/Gundem | arşivtarihi = 3 Aralık 2013}}</ref> Türkiye'de tekrar yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Bu kurallar ile 2010'dan itibaren ulusal ve uluslararası turnuvalar düzenlenmeye başlanmıştır.<ref name=mangala3/><ref>{{Web kaynağı | url = http://mangala.blogcu.com/Mangala | başlık = Mangala Yarışması | yayımcı = mangala.blogcu.com | erişimtarihi = 2 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610210143/http://mangala.blogcu.com/Mangala | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.stargazete.com/istanbul/mangala-kullerinden-yeniden-dogdu-haber-275880.htm | başlık = Mangala küllerinden yeniden doğdu | yayımcı = [[Star (gazete)|Star]] | erişimtarihi = 3 Eylül 2011 | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sabah.com.tr/Yasam/2010/11/26/mangala_turk_telekomla_genclere_ulasiyor | başlık = Mangala Türk Telekom'la gençlere ulaşıyor | yayımcı = [[Sabah (gazete)|Sabah]] | erişimtarihi = 3 Eylül 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150612062917/http://www.sabah.com.tr/yasam/2010/11/26/mangala_turk_telekomla_genclere_ulasiyor | arşivtarihi = 12 Haziran 2015}}</ref>
 
== Kaynaklar ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Mangala" sayfasından alınmıştır