VI. Mehmed: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Kürşad Avan (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
||
1. satır:
{{Kraliyet bilgi kutusu
| isim = VI. Mehmed <br/ > {{small|Sultan Vahideddin}}
| başlık = [[Halifeler listesi|İslâm Halifesi]] <br/> [[İki Kutsal Caminin Hizmetkârı]]
| resim = Sultan Mehmed VI of the Ottoman Empire.jpg
| resim_boyutu =
| altyazı =
| veraset = [[Osmanlı padişahları listesi|36. Osmanlı Padişahı]]
| hüküm_süresi = 3 Temmuz 1918 – 1 Kasım 1922
| önce_gelen = [[V. Mehmed]]
| sonra_gelen = [[Saltanatın Kaldırılması]]
[[Mustafa Kemal Atatürk]] (Cumhurbaşkanı Olarak)
| veraset = [[Hilafet|İslam Halifesi]
| hüküm_süresi = 3 Temmuz 1918 – 1 Kasım 1922
| önce_gelen = [[V. Mehmed]]
| sonra_gelen = [[Abdülmecid(halife)|Abdülmecid]]
| eşi =
| çocukları = [[Fenire Sultan]]<br/>[[Fatma Ulviye Sultan]]<br/>[[Sabiha Sultan|Rukiye Sabiha Sultan]]<br/>[[Mehmet Ertuğrul Efendi]]
| tam ismi =
| hanedan = [[Osmanlı Hanedanı]]
| babası = [[Abdülmecid]]
| annesi = [[Gulüstü Kadın Efendi]]
| doğum_tarihi = 14 Ocak 1861
| doğum_yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| ölüm_tarihi = {{Ölüm tarihi ve yaşı|1926|5|16|1861|2|2}}
| ölüm_yeri = [[San Remo]], [[İtalya Krallığı]]
| defin_tarihi =
| defin_yeri = [[Şam Sultan Selim Camii|Sultan Selim Camiî]], [[Şam]]
| meslek =
| imza = Tughra of Mehmed VI.JPG
| dini = [[İslam]]
}}
[[Dosya:Mehmet Vahdeddin Han.jpg|thumb|VI. Mehmet (1916)]]
'''VI. Mehmed''' ya da '''Sultan Vahideddin''' ([[Osmanlı Türkçesi]]: '''وحيد الدين''', Vahîdüddîn, Mehmed-i Sadis) (d. 14 Ocak 1861, İstanbul – ö. 16 Mayıs 1926, [[San Remo]]), [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun 36. ve son [[sultan]]ı ve 115. İslam [[halife]]sidir. Sultan Vahdettin'den sonra Padişahlık kaldırılmış, fakat İslam Halifeliği saltanatı [[Abdülmecit (halife)|Abdülmecit]] tarafından devam ettirilmiştir.
== Şehzadeliği ==
Sultan [[Abdülmecid]]'in sekizinci oğlu ve kendisinden önce tahta geçen [[V. Murad]], [[II. Abdülhamid]] ve [[V. Mehmed Reşad]]'ın küçük kardeşidir.
Çok küçük yaşta anne ve babasını kaybetti. Sultan [[Abdülmecid]]'in ikballerinden [[Şayeste Hanımefendi]] tarafından büyütüldü. Tahta geçiş sıralamasında çok aşağılarda olduğu için gözden uzak bir yaşam sürdü. Gençlik yıllarında gizlice medrese derslerini takip etmiş, bu özelliği ile tahta çıktıktan sonra kendisine arz edilen şer'i konulara müdahale edebilecek derecede yetkinleşmiştir.
İlk evliliğini bu dönemde, ablası Cemile Sultan'ın sarayında görüp beğendiği [[Emine Nazikeda|Emine Nazikeda Hanım]] ile yapmıştır. Cemile Sultan, çok sevdiği Nazikeda üzerine başka bir eş almaması şartı ile Vahdettin'in talebini kabul edeceğini bildirdiğinde ablasının şartını kabul etmesine rağmen, bu evlilikten dünyaya [[Sabiha Sultan]] ve [[Fatma Ulviye Sultan]] geldikten sonra doktorların tıbben bir daha doğum yapamayacağı bildirilmesi üzerine eşinin de rızasını alarak başka evlilikler yaptı. 1912'de tek oğlu [[Mehmed Ertuğrul Efendi|Mehmet Ertuğrul]] dünyaya geldi.
Ağabeyi [[II. Abdülhamit]]'in uzun padişahlığı sırasında, [[Çengelköy]]'de mimar [[Alexandre Vallaury]]'ye yaptırdığı köşkünde münzevi bir hayat yaşadı. Diğer şehzadeler hakkında padişaha jurnal yazmakla suçlandı.<ref>Lütfi Simavi, ''Sultan Reşad'ın ve Halefinin Sarayında Gördüklerim'''de "Sultan Abdülhamid devrindeki sui şöhretine rağmen Vahidüddin Efendiden millet ve vatan için hizmetler ümid ediyorduk." der (sf. 129). İbnülemin, Yıldız Sarayında tedkik ettiği evrak arasında Vahideddin'e ait [[jurnal]] mahiyetinde belgeye rastlamadığını belirtir. (''Son Sadrazamlar'', IV.2100)</ref>
[[V. Mehmed Reşad]] tahta geçtiğinde, Sultan [[Abdülaziz]]'in oğlu [[Yusuf İzzeddin Efendi]] veliaht oldu. Yusuf İzzettin'in [[1 Şubat]] [[1916]]'da bir yurt dışı seyahatine çıkacağı gün henüz aydınlatılamayan bir şekilde intiharı üzerine Vahidettin veliahtlık makamına yükseldi. 1917 Aralık ayında yaveri [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]] eşliğinde beş haftalık Almanya seyahatine çıktı. [[3 Temmuz]] [[1918]]'de Sultan Reşat'ın ölümü üzerine 57 yaşında tahta çıktı.
Tahta çıkışından kısa bir süre sonra şöyle dediği anlatılır:
<blockquote style="padding: 0.5em 0.8em;">"Ben bu makam için hazırlanmadım. Çocukluğumdan beri vücutça rahatsız olduğumdan layikiyle tahsil edemedim. Yaşım kemale erdi, dünyada bir emelim kalmadı. Biraderle hangimizin evvel gideceğimiz malum olmadığından bu makamı bekleyişte değildim. Fakat takdiri ilahi böyle teveccüh etti, bu ağır vazifeyi deruhde eyledim. Şaşmış bir haldeyim, bana dua ediniz."<ref>Musa Kâzım Efendi'den nakleden İbnülemin Mahmut Kemal İnal, ''Son Sadrazamlar,'' IV.2095)</ref></blockquote>
== Padişahlığı ==
1918 yazında ordu ve donanmaya bir Hatt-ı Hümâyun göndererek Başkomutanlığı üzerine aldığını bildirdi. Devlet yönetiminde aktif bir rol alacağının işaretlerini vermişti ancak iki büyük sorunla karşı karşıya idi: bir yandan, bir felakete dönüşen [[I. Dünya Savaşı]]'nı en az hasarla sona erdirmek; öbür yandan, 1913'ten beri imparatorluğa egemen olan [[İttihat ve Terakki]] rejimine karşı bir siyasi alternatif oluşturmak. Tahta geçer geçmez, İttihat ve Terakki önderliğine muhalefetiyle tanınan [[Mustafa Kemal Paşa]]'yı Suriye Cephesi komutanlığına atadı.
8 Ekim [[1918]]'de savaşın kaybedileceğinin anlaşılması üzerine [[Talat Paşa]] başkanlığındaki İttihat ve Terakki kabinesi istifa etti. Yerine [[Ahmet İzzet Paşa]] başkanlığında bir kabine kuruldu ve bu kabine savaşı bitiren [[Mondros Mütarekesi]]'ni 30 Ekim 1918'de imzalandı. [[Ahmet İzzet Paşa]]'nın "artçı" kabinesinin de sadece 25 gün süren iktidardan sonra istifası üzerine Padişah diplomat [[Ahmet Tevfik Paşa]]'yı 13 Kasım'da sadrazamlığa getirdi.
== Türkiye'den ayrılışı ve sürgün yılları ==
[[Dosya:Sultanvahideddin.jpg|thumb|300px|VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılırken]]
Kurtuluş Savaşı 9 Eylül 1922'de [[İzmir'in Kurtuluşu]] ve 13 Ekim 1922'de [[Mudanya Mütarekesi]] ile sona erdi. Bu sırada İstanbul henüz [[İtilaf Devletleri]]nin askeri işgali altındaydı. 6 Ekim'de [[TBMM]] ordusunu temsilen [[Refet Bele]] komutasındaki bir askeri birlik İstanbul'a girdi. Bu günlerde basın organları Vahdettin'in aleyhinde geniş çaplı ve kamuoyunda etki yapan yayınlarda bulundular. Padişah Vahidettin'in [[Mustafa Kemal Paşa]] ve arkadaşları hakkında ölüm fermanı imzalamasının ve [[Türk Kurtuluş Savaşı|Milli Mücadele]] karşıtı tavırlarının, son padişahın vatan haini olduğunu açıkça göstermekte olduğunu düşünen halk arasında bazı gruplarca hakaret ve tehdit içeren gösteriler yapıldı.
Vahdettin'in 11 Nisan 1920 tarihli kararname ile başlayan girişimleri, ''"isyan"'' kavramının da ötesinde ''iç savaş'' girişimi olarak kabul edilmiştir.<ref>''Vahideddin-Mustafa Kemal Ekseninde Millî Mücadele'', Teoman Ergül, Akılçelen Kitaplar.</ref>
==Saltanatın Kaldırılması==
1 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet Meclisi, çıkardığı iki maddelik bir kanunla saltanatı kaldırdı. 4 Kasım'da son sadrazam [[Ahmed Tevfik Paşa]] istifa etti. 5 Kasım'da Refet Paşa, [[Babıali]]'deki bakanlıklara gönderdiği bir genelgeyle işlerine son verildiğini tebliğ etti. 17 Kasım sabahı Vahdettin, küçük oğlu [[Mehmed Ertuğrul Efendi|Mehmet Ertuğrul]] ve hareminin mensuplarıyla birlikte [[Dolmabahçe Sarayı]]ndan bir kayığa binerek [[Boğaziçi]]'nde demirlemiş olan HMS ''Malaya'' adlı İngiliz zırhlısı ile [[Malta]]'ya gitti.<ref>{{Haber kaynağı| url=http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=825331 |başlık=Vahdettin kaçtı mı, kaçırıldı mı? |yazar=Mustafa Armağan |yayımcı=Zaman |erişimtarihi= 25 Aralık 2011}}</ref>
İngilizler Vahdettin'in [[İngiltere]]'ye gelmesini kabul etmediği için devrik padişah bir süre Malta'da kaldı. 1922 sonunda [[Hicaz]] kralı Hüseyin'in daveti üzerine hacca gitti. 20 Nisan 1923'e dek Hicaz'da kaldı. İngiltere'nin baskısı üzerine buradan ayrıldı.
Bir süre [[İtalya]]'nın [[Cenova]] kentinde yaşadı. 11 Haziran 1923'te [[San Remo]] kasabasında kiralanan bir villaya taşındı. Bu dönemde başlangıç bölümünü kendi el yazısıyla yazdığı, kalan bölümlerini yakınlarına dikte ettirdiği anılarını kayda geçirmiştir.
==Sürgünü ve vefatı==
[[Dosya:Mehmed VI praying.jpg|thumb|200px|VI. Mehmed İstanbul'dan ayrılmadan önce, devletin bekâsı için [[Medeni Mehmet Nuri|Şeyhülislam Nuri Efendi]]'nin öncülüğünde son sadrazam [[Ahmed Tevfik Paşa]] ile dua ederken, 17 Kasım 1922.]]
Kurtuluş Savaşı zafer ile neticelendikten sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi hükûmeti 1 Kasım 1922’de hilafet ile saltanatın ayrıldığını ve saltanatın kaldırıldığını bir kanun ile ilan etti. Vahdettin'in adı hutbelerden kaldırıldı. Bunun sonucunda Sultan Vahdettin 17 Kasım 1922 Cuma günü Dolmabahçe Sarayı'ndan Malaya harp gemisi tarafından alınıp Malta Adası’na götürüldü. Oradan Melik Hüseyin’in daveti üzerine Mekke'ye oradan da İtalya'daki [[San Remo]] şehrine giderek bu şehirde ikamet etti. Vahdettin 16 Mayıs 1926’da San Remo'da vefat etti. Cenazesi [[Şam]]'a getirilerek [[Şam Sultan Selim Camii|Sultan Selim Camiî]] kabristanına defnedildi.
== Ailesi ==
=== Eşleri ===
# [[Emine Nazikeda|Emine Nazik-Edâ Baş Kadın Efendi]]
# [[Seniye Inşirah Hanımefendi]]
# Şadiye Müveddet Kadınefendi
# [[Nevvare Başhanımefendi]]
# [[Nimet Nevzad Hanımefendi]]
=== Erkek çocukları ===
# [[Mehmet Ertuğrul Efendi]]
=== Kız çocukları ===
# [[Fenire Sultan]]
# [[Fatma Ulviye Sultan]]
# [[Sabiha Sultan|Rukiye Sabiha Sultan]]
== Hakkında yazılanlar ==
* Zekeriya Yıldız, "Sürgün Sultan" Nesil Yayınları - Mart 2012
* [[Turgut Özakman]], ''Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele,''Bilgi Yayınevi, Ankara 1997
* Ali Fuat Türkgeldi, ''Görüp İşittiklerim,'' Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
* [[Leyla Açba|Prenses Leyla Açba-Ançabadze]], ''Harem Hatıraları,'' İstanbul, 2004.
* [[Necip Fazıl Kısakürek]], ''Vatan Haini Değil-Büyük Vatan Dostu Vahidüddin'', Toker Yayınları, 1968. (''yasaklandı'')<ref>{{Haber kaynağı| url=http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=195859 |başlık=Necip Fazıl'ın yasaklı Vahdettin kitabı yeniden yayınlanacak |yayımcı=Zaman |erişimtarihi=25 Aralık 2011}}</ref>
* Tarık Mümtaz Göztepe, ''Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında'' ve ''Osmanoğulları'nın Son Padişahı Vahideddin Gurbet Cehenneminde'', Sebil Yayınları, 1978.<ref>{{Haber kaynağı| url=http://yenisafak.com.tr/diziler/vahdettin/index.html |başlık= Vatanını seven biriydi |yayımcı=Yeni Şafak |erişimtarihi=25 Aralık 2011}}</ref>
* [[Murat Bardakçı]], ''Şahbaba: Osmanoğulları'nın Son Hükümdarı 6. Mehmed Vahideddin'in Hayatı, Hatıraları ve Özel Mektupları,'' Pan Yayıncılık, İstanbul 1998.
* Yılmaz Çetiner, ''Son Padişah Vahdettin,'' Milliyet Yayınları, İstanbul
* ''Yıldız'dan San Remo'ya: Vahidettin'in Dördüncü Kadınefendisi Nevzat Vahdettin'in Hatıraları ve 150'liklerin Gurbet Maceraları,'' Arma Yayınları, İstanbul.
* [[Kadir Mısıroğlu]], ''Bir Mazlum Padişah: Sultan Vahideddin Han,'' Sebil Yayınevi, 2008.
* Prof. Dr. Metin Hülagü, Yurtsuz İmparator Vahdeddin İngiliz Gizli Belgelerinde Vahdeddin ve Osmanlı Hanedanı, TİMAŞ Yayınları, 2008.
* Osman Öndeş,"Vahdeddin'in sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor",Timaş Yayınları, 2011.
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
== Dış bağlantılar ==
{{Vikiler|
commons= Category:Mehmed VI |
q= VI. Mehmet |
}}
* [http://www.youtube.com/watch?v=KKQ-vIMk47o Torunu Neslişah Sultan'la yapılan bir röportaj (video)] {{fr}}
{{s-start}}
{{s-hou|[[Osmanlı Hanedanı]]||14 Ocak 1861||16 Mayıs 1926}}
{{s-reg|}}
{{s-bef|before=[[V. Mehmed]]}}
{{s-ttl|title=[[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı Sultanı]]|years=3 Temmuz 1918 - 1 Kasım 1922}}
{{s-aft|after=''[[Saltanatın kaldırılması|makam kaldırıldı]]''}}
{{s-rel|su}}
{{s-bef|before=[[V. Mehmed]]}}
{{s-ttl|title=[[Halifeler listesi|İslam Halifesi]]|years=3 Temmuz 1918 - 19 Kasım 1922}}
{{s-aft|after=[[II. Abdülmecid|Halife Abdulmecit Efendi]]}}
{{s-end}}
{{Osmanlı Hanedanı}}
{{Halifeler}}
{{Otorite kontrol}}
{{DEFAULTSORT:Mehmet 6}}
[[Kategori:1861 doğumlular]]
[[Kategori:İstanbul doğumlular]]
[[Kategori:
[[Kategori:
[[Kategori:20. yüzyılda Osmanlı padişahları]]
[[Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Osmanlılar]]
[[Kategori:Osmanlı Devleti Meşrutiyet dönemi]]
| |||