Zaman: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{uzman}}
{{diğer anlamı|Zaman (anlam ayrımı)}}
[[Dosya:C solarcorona2003.gif|thumb|right|[[Dünya]]'nın ve [[Ay]]'ın hareketleri sonucu oluşan [[Güneş]]'in gökyüzünde hareket ettiği yanılgısı, insanlığın başlangıcından beri zamanı sembolize etmiştir.]]
'''Zaman''' veya '''vakit''', ölçülmüş veya ölçülebilen bir dönem, [[uzay]]sal boyutu olmayan bir [[wikt:kontinyum|kontinyum]].<ref name=Btime>{{Britannica|time}}</ref> Zaman kavramı, tarih boyunca [[felsefe]]nin ilgi alanlarından biri olmasının yanı sıra [[matematik]] ve [[fizik]] çalışmalarının da önemli alanlarından biridir.
== Fizikte zaman ==
Zaman, göreceli bir kavramdır. Zaman içinde olduğumuz üç mekân ve bir zaman boyutlu [[uzayzaman]]ın soyut olan boyutu olarak da kabul edilir. Aristo'ya göre zaman hareket eseri ortaya çıkmıştır o halde zaman hareketin ürünüdür. Bu görelelikte de böyle denilebilir.Zaman olgusu fizikte 't' (Latince zaman anlamına gelen ''tempus'' kelimesinin baş harfi) harfiyle tanımlanır. Yine ''zaman''ın objektif olarak var olup olmadığı, fiziğin en önemli ve çözülemeyen konularının başında gelir. Planck zamanı denilen saniyenin 10<sup>−43</sup>'te birinden daha kısa olan süre, fizikçilerce içinde bulunduğumuz 3+1 boyutlu uzayın sınırı ve [[kara delik]] ortamının başlangıcı olarak kabul edilir. Tıpkı [[ışık]] gibi bükülebileceği varsayılmaktadır. Bu yüzden zaman yolculuğun mümkün olup olmadığı birçok [[bilim insanı|bilim adamı]] tarafından düşünülmektedir. Zamanın akıp akmadığı veya hangi yönde aktığı da aynı şekilde fiziğin en tartışmalı konulardan olup uzayda oluşan her şey zamanın içindedir. Sebep-sonuç ilişkisi zaman akış oku ile ilgili olup tersine zaman oku da teorik olarak mümkündür.
Zaman, [[ışık hızı]] ile de dolaysız ilişki içinde olup maddenin ışık hızına yaklaşması durumunda zamanının yavaş akması, ışık hızında durması ve ışık hızı ötesinde de tersine akması; [[takyon]]lar denilen atomaltı parçacıkların ışıktan hızlı hareket ettiği ve zamanlarının gelecekten geçmişe doğru aktığı veya içinde bulunduğumuz uzayzamandan başka sonsuz sayıda da ihtimalin olabileceği hipotezleri de modern fiziğin ve [[Relativite|Rölativite Teorisi]]'nin temelini oluşturan konulardandır.
== Zamanın ölçümü ==
Zamanın tarifi konusunda tam bir uzlaşmaya varılamasa da ölçülmesi konusunda anlaşmazlık yoktur. Zaman, fizikte en hassas ölçülebilen [[wikt:nicelik|niceliklerden]] biridir.<REF NAME=Btime/> Zaman ölçümünde herhangi bir âna ya da aralığa rakamsal bir değer atanır. Bu atamada sürekli değişikliğe uğrayan herhangi bir [[fenomen]] kullanılabilir. Yine zamanın ölçümünde kullanılan başlıca iki adet birbirinden bağımsız ölçek vardır:
* '''Atomik ölçüm''' - [[Atom]]ların içsel enerji durumları arasındaki [[kuantum]] değişimini gerçekleştirmekte kullanılan [[elektromanyetik]] [[radyasyon]]un karakteristik frekansından yararlanır.
Satır 23 ⟶ 16:
=== Tarihçe ===
İnsanoğlu, tarih boyunca çeşitli metotlarla zamanı ölçmeye çalışmıştır. İlk başta insanlar için sadece yağmurun, karın, soğuğun, sıcağın zamanını bilmek yetiyor; mevsimler barınma, göç veya hasat zamanını söylüyorlardı. Gittikçe daha küçük zaman birimlerine ihtiyaç duyan insanlık, yılı aylara ve haftalara bölmeye başlamışlardır. Daha küçük zaman birimlerinin tarihi takvimle paralellik gösterir. Yılları ve günleri ilk olarak birimlere bölenler [[Sümerler]]dir. [[Mısırlılar]]la devam eden zamanı doğru ölçme çalışmaları, [[Eski Yunanlılar|Yunan]] ve [[Romalılar|Roma]] medeniyetlerinde iyice geliştirilmiştir.
Satır 36 ⟶ 28:
* [[Zamanda yolculuk]]
==
{{Kaynakça}}
{{Metafizik}}
{{Zaman ölçümü ve standartları|state=collapsed}}
[[Kategori:Zaman| ]]
| |||