Kürt edebiyatı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Xwedêda (mesaj | katkılar)
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Xwedêda (mesaj | katkılar)
→‎Tarihçe: Bu şekilde daha iyi
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
9. satır:
 
== Tarihçe ==
 
En iyi bilinen ve yaygın destanlar Meme Alan'ın<ref>Meme Alan destanı, Roger Lescot derlemesi, Çıma yayıncılık, Türkçe. Kitap Fransızca ve Kürtçe olarak [[Beyrut]]'ta da basıldı. [http://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=38218]</ref> türküleri ve epik şiirleri ile [[Siyabend ile Heco|Siyabend ile Xecê]] destanıdır. Bu destan ve öyküler [[dengbej]]ler ve [[çirokbej]]ler (öykü anlatıcıları) tarafından destanlar, kılamlar, stranlar gibi sözlü ürünlerle bugüne kadar aktarıla gelmiştir.<ref name="KEG">{{Kitap kaynağı| yazar=[[Mehmed Uzun|Uzun, Mehmed]]|başlık='''Kürt Edebiyatına Giriş''' |yıl=1992 | biçim = İnceleme}}</ref> Bilinen ilk Kürt şairleri [[Ali Hariri]], [[Hasan Ertuşi|Melayê Batê]], [[Molla Ahmed-i Cezirî]], [[Faki Tayran]] ve [[Ahmed-i Hani]]'dir. Hariri 11.yüzyil, diğerleri ise 15. ve 18. yüzyıl arasında yaşamış ve [[Kurmanci]] lehçesiyle yazmışlardır. Bu dönemde Kürtlerin edebi merkezi Botan emirliği ve başkenti [[Cizre]] idi.{{olgu}} Cizre'nin yanında [[Süleymaniye]] ve [[Senendec]] şehirleri diğer önemli edebi merkezlerdi.{{olgu}} Baban emirliğinin başkenti olan Süleymaniye'de ise Irak Kırmançisi pek gelişmezken, bugün [[Irak]]'ta resmi dil olan [[Sorani]] lehçesi gelişti. Diğer önemli bir edebiyat dili de [[Gorani]]'dir. Gorani'nin hamiliğini Ardalan emirliği ve Senendec yapmıştı. Goran edebiyatı zamanla etkisini yitirdi. Bu edebiyat İran'a çok yakın olması sayesinde Kırmançi etkisinden çok Pers edebi tarzına yakındı.
 
En iyi bilinen ve yaygın destanlar Meme Alan'ın<ref>Meme Alan destanı, Roger Lescot derlemesi, Çıma yayıncılık, Türkçe. Kitap Fransızca ve Kürtçe olarak [[Beyrut]]'ta da basıldı. [http://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=38218]</ref> türküleri ve epik şiirleri ile [[Siyabend ile Heco|Siyabend ile Xecê]] destanıdır. Bu destan ve öyküler [[dengbej]]ler ve [[çirokbej]]ler (öykü anlatıcıları) tarafından destanlar, kılamlar, stranlar gibi sözlü ürünlerle bugüne kadar aktarıla gelmiştir.<ref name="KEG">{{Kitap kaynağı| yazar=[[Mehmed Uzun|Uzun, Mehmed]]|başlık='''Kürt Edebiyatına Giriş''' |yıl=1992 | biçim = İnceleme}}</ref>
 
[[Osmanlı İmparatorluğu]]nun yıkılması ile Kürtlerin yaşadığı bölgeler birden çok devlet ([[Türkiye]], [[Irak]], [[İran]] ve [[Suriye]]) arasında paylaşıldı. Kürt edebiyatının gelişmesi [[Kürdistan]]'ın her parçasında farklı oldu. Farklı lehçeler konuşulduğu ve farklı alfabeler kullanıldığı için ortak bir dil ve edebiyat gelişmedi. Kürt edebiyatı buna rağmen Avrupa'daki göçmenlerin sınırlı mali desteği ile düzenli şekilde gelişti.{{olgu}}