I. Ptolemaios: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Erasmus.new (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
düzeltme AWB ile
4. satır:
'''I. Ptolemaios Soter''' ([[Yunanca]]: ''Πτολεμαίος Σωτήρ'' "Ptolemaios Soter"; d. [[MÖ 367]] - ö. [[MÖ 283]]), [[Büyük İskender]]'in bir generali olup onun ölümünden sonra kurulan [[Diadoki]] devletlerinden biri olarak [[Antik Mısır]]'da MÖ 305/4'de ''firavun'' unvanını da alarak ([[MÖ 305]] - [[MÖ 285]]) döneminde krallık yapmıştır. [[Ptolemaios Krallığı]] ve [[Ptolemaios hanedanı]] kurucusudur.Kurduğu hanedana babasının ismine atfen da ''Lagidan hanedanı'' ismi de verilmiştir.
 
Ptolemaios'nin annesi Makedonyalı Arsinoe'dur. Babasının kim olduğu tam olarak bilinmemektedir. Eski zamanlardan beri ya ''Lagus'' isimli bir Makedonyalı soylu ya da Makedonya Kralı [[II. Filip]]'in gayrimeşru oğlu olduğu bildirilmiştir. Eğer II. Filip'in gayrimeşru oğlu ise Ptolemaios [[III. Aleksandros|Büyük İskende]]<nowiki/>r'in yarı kardeşi olmaktadır. Bazı tarihçiler bunun Ptolemaios için bir propaganda vasıtası olduğunu kabul etmektedirler. Ptolemaios'un Büyük İskender'in en güvenilir bir generali olduğuna şüphe yoktur; İskender'e şahsen bağlı olan 7 koruyucu (''somatophylakes'') arasında bulunmuştur.
 
[[Dosya:Ptolemy I Soter Louvre Ma849.jpg|right|200px|thumb|I. Ptolemaios Soter'in büstü, (y. [[MÖ 3. yüzyıl]]), [[Louvre Müzesi]].]]
 
== Büyük İskender'in yardımcısı ve kurmayı ==
Büyük İskender'den birkaç yaş daha büyük olmakla beraber onun en yakın çocukluk arkadaşı idi. İskender,[[Aristoteles|Aristo]]'dan ders almakta iken onunla birlikte ders alan soylu çocukları arasında bulunduğu bildirilir. İskender gençken MÖ 337'de kısa bir müddet için sürgüne gönderilmişken Ptolemaios'da onunla birlikte sürgüne gitmişti. Babası II. Filip ölüp İskender [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]] tahtına geçmesinden itibaren onun ölümüne kadar devamlı olarak onun yanında bulundu. Genç kralın MÖ 336-337'deki Avrupa'daki seferlerine onun yanında katıldı. MÖ 330'da İskender'e şahsen bağlı olan 7 koruyucudan (''somatophylakes'') biri olarak seçildi ve İskender'in Anadolu, Iran, Orta Asya'da Baktiriya ve Hindistan'i kapsayan Asya seferinde devamlı yanında bulundu. Seferin Baktirya'dan Hindistan'a Hydapas (şimdiki Jhelum) nehiri ve kara taşıması ile güneye inmesinde nehirdeki Makedonya filosu komutanlığını ([[trierarca|trierarchos]]) yüklendi. İskender tarafından birçok serefle taktim edildi. 324'de İskender'in [[Susa]]'da tertip ettiği [[Yunanlar|Yunan]] ordu idarecilerinin [[Persler]] kızlarla evlenme merasimlerinde İskender'in isteği üzerine Pers prensesi, satrap ''Artabanus II'''nin kızı Artakama ile evlendirildi. Ama İskender'in uzun süren klasik dünya fethi amaçlı askeri seferine istirak eden [[Atina]]'lı yüksek sınıf hayat kadını olan Thais'de Ptolemaios'un bu seferde devamlı eşi mevkini taşımıştı.
 
[[Dosya:Napoli BW 2013-05-16 16-24-01.jpg|thumb|left|250px|Mozaik: İssus Muharebesi ayrıntısında Büyük İskender'in arkasında görünen '''Ptolemaios''']]
17. satır:
 
== Ptolemaios ve Diadoki savaşları ==
Fakat generaller arasında bu [[Babil Bölüşülmesi]] anlaşması bir barışa sonuç vermedi ve değişik lider kişiler arasında uzun süren savaşlara yol açtı. Bu ortaya çıkan lider kişilere Diadoki ve savaşlara da [[Diadoki savaşları]] adı verilmektedir.
 
Değişik ''Diadoki'' arasında yapiılan ve çeşitli safhalarında değişik kişilerini birbirleriye savaşa giriştikleri çok uzun süren Diadoki Savaşlarında Ptolemaios çok belirli stratejiler uyguladı.
 
Ptolemaios'un ilk stratejik hedefi Mısır'i güvence altında idare etmek oldu. Bu hedefe varmak için de Misir'in etrafinda bulunan ulkeleri eline gecirip idaresi altina almak oldu. Bu nedenle Sirenayka, [[Kibris]], guney Suriye ve Filistin'in [[Judea]] eyaletlerini idaresi almayi basardi.
26. satır:
Perdikkas'in İskender'in kızkardeşi Kleopatra ile evlenmesi generallerinden Antipater, Craterus, Antigonus ve Ptolemaios'un birleşip gizli bir birlik kurmalarıyla sonuçlandı. Fakat savaş, Ptolemaios'un türlü entrikalarla İskender'in Makedonya'ya götürülmekte olan naaşını ele geçirip Mısır'a getirmesiyle başladı. Geleneklere göre Makedonya kralları taht haklarını seleflerinin naaşı için cenaze töreni tertip etmeleriyle gösterirlerdi. İmparatorluk taht naibi olan Perdikkas'in İskender için cenaze töreni tertip etmesi kendi için imparatorluk yolunu açma çabası olarak yorumlandı. Ptolemaios bunu önlemek için büyük bir çabayla Makendonya yolundayken Büyük İskender'in naaşını alıp Mısır'a getirtmeyi başardı ve naaşı geçici olarak Memfis'e yerleştirdi. Ptolemaios, ardından, imparatorluk taht naibi olan Perdikkas aleyhine kurulan koalisyona katıldığını açıkladı. Perdikkas, Ptolemaios'u diğerleri arasında kendine en güçlü rakip olarak görüyordu. Ptolemaios'un imparatorluk tahtına çıkma niyetinden şüpheleniyordu. Ptolemy yardımcısı Cleomenes'i, Persikkas'ın casusu olarak suçlayarak idam ettirdi. Böylece Cleomenes'in kendi için topladığı çok büyük bir hazineyi eline geçirdi.
 
Perdikkas M. Ö. 321'de Mısır seferine çıktı. Ptolemaios savunmasını Nil kıyılarında başlattı. Perdikkas'ın Nil'i geçme girişimi 2000 askerinin hayatına mal olunca askerlerinin güvenini kaybetti. Emri altında bulunan komutanlardan Peithon, Selevcus ve Antigenes Perdikkas'in çadırında toplantı sırasındayken onu öldürdüler ve durumu Ptolemaios'a bildirdiler. Ptolemaios hemen Nil'den karşı kıyıya geçerek bir gün önce düşman olan orduya erzak sağladı.
 
Ptolemaios'a, Perdikkas'ın görevi olan, imparatorluk taht naipliği teklif edildi. Ama Ptolemaios bunu kabul etmedi. Bu Ptolemaios'un kendi güç merkezinin güvenliğini arttırma politikasının bir diğer gösterisidir. Ptolemaios daima İskender'in yerine geçerek çok daha büyük hedeflere ulaşmaktansa elindeki daha küçük ama daha güvenli gücü ve toprakları tercih etme politikasını gütmüştür. Ptolemaios Perdikkas'ı öldüren generallerle anlaşarak imparatorluk taht naipliğinin III.[[III. Filip Arrhidaeus|III. Filip Arrhidaeus]] Filip Ariadeus ile general Peithon'a verilmesini sağladı. Bu iki yeni naip, [[Antipater]] ile ''Triparidisus'' adı verilen bir diğer anlaşma yaptılar. Antipater böylece imparatorluğun tek taht naibi oldu. 320'de ise Antipater, Ptolemaios'un Mısır'ın hükümdarı olduğunu kabul etti ve onun elinde bulunan arazilere [[Kudüs]] ve civarının da katılmasına onay verdi.
 
=== Ptolemaios ve İkinci Diadoki savaşı ===
 
Suriye'yi ilk işgali 318'de oldu ve aynı zamanda Kıbrıs'ta bulunan küçük krallıkları vasal ederek Kıbrıs üzerinde bir hegomonya kurdu. 315de Asya'ya üst kral olarak kabul edilmiş olan [[I. Antigonus Monophtalmus|Tek-gözlü Antigonus]] daha fazla güç kazanmak için tehlikeli politikalar uygulamaya başlaması ile I. Ptolemaios ona karşı bir ittifaka üye oldu ve savaşın başlamasından önce Suriye'den ordularını geri çekti. Kıbrıs'ta ise Antigonus taraftarları ise savaşa girişti ve 313'de Kıbrıs'ı yeniden eline geçirdi. [[Kirene]]'deki bir isyanı ise aynı şiddetle bastırdı.
 
312'de I. Ptolemaios ve Babil'ın kaçak olan satrapi [[I. Selevkos Nikatör|Selevkos]] ile anlaşarak her ikisi de orduleri ile Suriye'ye girdiler ve I. Antigonus'in oğlu olan ve Poliorsetes ("şehirleri kuşatan") lakabı taşıiyan [[Makedonya'lı I. Demetrius]]'ü [[Gaza Muharebesi]]nde yendiler. Ptolemaios yeniden Suriye'ye işgal etti. Fakat Antigonus büyük bir orduyla Suriye üzerine yürüyünce tekrar bu ülkeden geri çekilmek zorunda kaldı. 311'da birbiriyle savaşan eski İskender generalleri arasında bir barış imzalandı. Bundan hemen sonra İskender'in hayata kalmış ve üst kral olarak kabul edilmiş olan oğlu IV. Aleksander Makedonya'da bir suikasta uğrayarak katledildi. Böylece Mısır Satrapı olan Ptolemaios'un üzerinde iktidarda olan bir kişi kalmadı ve Ptolemaios özerk oldu.
52. satır:
O zamana kadar satrap oldukları kabule edilen Antigonus ve Demetrius, bundan sonra kendilerini kral ilan edip Kral unvanı taşımaya başladılar. Buna karşılık veren [[Kassandros]], [[Lysimakhos]] ve [[I. Selevkos Nikator]]'da kendilerinin kral olduğunu bildirdiler. M.O. 306'nın kişinda Kıbrıs'ta zafer kazanıp orayı zapteden Demetrius bu sefer Mısır'ı eline geçirmeye karar verip oraya donamasını ve ordusunu gönderdi. Fakat Ptolemaios Mısır'da çok emniyetli olarak yerleşmişti ve ülkenin sınırlarını çok ustalıkla korumayı başardı. Bu başarıdan sonra Ptolemaios Mısır'da hukumet etme ile yetinip Antigonus'a karşı bir askeri sefere girişmedi. Fakat 305/304'de [[Rodos]]'u işgal etmek amacıyla Demetrius adayı kuşattığında Ptolemaios Rodoslulara büyük desteklerde bulunup Demetrius'un kuşatmasıni kırmayı başardı. Coğrafyacı [[Pausanıus]] bu kuşatmayı kırmasından çok minnettar olan Rodosluların Ptolemaios'a "Soter (kurtarıcı)" unvanı verdiklerin bildirir. Birçok modern tarihçiler bunun doğru olduğunu kabul etmektedirler. Fakat elde bulunan sıkkeler bu iddiayı desteklememektedirler. Elde bulunan Ptolomais Mısır devleti sikkelerinde "Soter" lakabı ancak en Önce MO 263'de darbedilen II. Ptolemaios sıkkelerinde bulunmaktadır ve bu tarihten önce basılmıș sikkelerde "Soter" lakabi görülmemektedir.
320'de Helenik devletler arasında Antogonus aleyhine ittifak tekrar ortaya çıkarıldı. Ptolemaios da bu ittifaka katıldı. Antigonus Anadolu'da Lysimakhos ile savaşta iken bu fırsattan faydalanan Ptolemaios Suriye'yi yeniden işgali altına aldı. Fakat Anadolu'dan Antigonus'un galibiyeti hakkında haberler gelmeye başlayınca tekrar Suriye'deki ordularını geri çekti. Ama sonradan gelen haberler göre Lysimakhos ve Selevkos orduları [[İpsos Savaşı]]'nde Antigonus'u yenmişler ve onu öldürmeyi başarmışlardı. Bunun üzerine dördüncü defa I. Ptolemaios Suriye'yi işgal etti.
 
Galip diğer müttefikler Ptolemaios'un bu önceden bir antlasmaya dayanmadan yaptığı emrivaki olarak yaptıği bu işgal hareketlerini beğenmemişlerdi ve aralarında anlaşarak bütün Suriye'yi Selevkos'a verdiler. Bundan sonraki bir yüzyıl devamınca güney Suriye (yani Judea)'nın kime ait olduğu sorunu Selevkos hanedanı ve Ptolemaios hanedanı kralları arasında devamlı tekrar eden savaşlara baş neden oldu. Bundan sonra Ptolemaios Anadolu ve Yunanistan'daki Helenistik rakipler kavgalarına katılmaktan çekindi. Yunanistan'da ana karasında eline geçirmiş olduğu bölgeleri de kaybetti. Fakat MÖ 295/294'de Kıbrıs'ı yeniden eline geçirdi. Kirene'de ise bir sıra isyan çıktı ama bunları şiddetle bastırarak en sonunda 300'de bu bölgeyi de tamamen eli altına aldı. Buranın valiliğini üvey oğlu olan [[Magas]]'ın idaresine verdi.
87. satır:
 
== Ailesi ==
[[Dosya:Ptolemaeus I&Berenike I.jpg|thumb||I. Ptolemaios Soter ve Kraliçe Berenice]]
 
''I. Ptolemaios Soter'' Büyük İskender'in seferine iştirak eden Atinalı yüksek sınıf hayat kadını (''[[hetaira]]'') metresi olup Ptolemaios ile yüksek olasılıkla bir evlilik yaptığı kabul edilmektedir.
98. satır:
 
<!--
con la que tuvo a su primogénito llamado [[Ptolomeo Cerauno]] "el rayo".
 
con la que tuvo a su segundo hijo, llamado también Ptolomeo, que llegaría a reinar con el nombre de Ptolomeo II Filadelfo. Esta segunda esposa influyó en su marido en gran medida para que exiliara a su primer hijo [[Ptolomeo Cerauno]], y lo consiguió; Cerauno tuvo que emigrar a la corte de Seleuco, en Asia Menor.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Ptolemaios" sayfasından alınmıştır