Âbide-i Hürriyet: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Parametre güncelleme |
ek bilgi, kaynak, düzenleme. |
||
1. satır:
{{coord|41.06814|28.982041|type:landmark_scale:10000|format=dms|display=title}}▼
{{Koruma alanı bilgi kutusu
| alan_adı = Abide-i Hürriyet
| orijinal_adı = Hürriyet-i Ebediye Abidesi
| resim =
| başlık =
| map_link =
Satır 31 ⟶ 32:
| website =
}}
[[Dosya:Âbide-i Hürriyet, Şişli, İstanbul (14241663592).jpg|thumb|240px]]
'''Abide-i Hürriyet''' diğer adıyla '''Hürriyet-i Ebediye Abidesi''', [[31 Mart Vakası]]'nda ölenlerin
İstanbul’da Osmanlı döneminde inşa edilmiş ilk ulusal anıttır. Osmanlı’daki özgürlük hareketinin bir sembolü olan anıt, havaya atış yapan bir top şeklindedir. Altı, üçgen biçiminde bir mesciddir.<ref>{{Kitap kaynağı| son =Belge | ilk =Murat | yazarurl = | yardımcıyazarlar= | yıl =2000 | başlık =İstanbul Gezi Rehberi | yayımcı=Tarih Vakfı Yurt Yayınları | yer=İstanbul | id =ISBN 975-333-002-2 s.252 }}</ref> Etrafı, 31 Mart Vakası’nda öldürülmüş 71 asker ile [[İttihat ve Terakki]] hareketinin önde gelen isimlerinden daha sonraki yıllarda buraya defnedilenlerin mezarlarının yer aldığı bir mezarlıktır. Sadrazam ve Harbiye Nazırı [[Mahmut Şevket Paşa]] Türbesi ile [[Mithat Paşa]], [[Talat Paşa]] ve [[Enver Paşa]]’nın mezarları bu anıtın çevresindeki mezarlardandır.
▲'''Abide-i Hürriyet''' diğer adıyla '''Hürriyet-i Ebediye Abidesi''', [[31 Mart Vakası]]nda ölenlerin anısına [[İstanbul]]'un [[Şişli]] ilçesinde Hürriyet-i Ebediye Tepesi'nde dikilmiş olan anıt. Türkiye'de yapılmış ilk ulusal anıttır.
Anıt, [[I. Ulusal Mimarlık Akımı]]'nın tanınmış mimarlarından [[Mimar Muzaffer Bey]] tarafından tasarlanmış; açılışı Meşrutiyet’in ilanının üçüncü yıldönömü olan 23 Temmuz 1911’de gerçekleşmiştir.
1990 yılında anıtı simgeleyen bir amblem [[Şişli Belediyesi]]nin logosu olarak kabul edilmiştir.<ref name=haberci>{{web kaynağı|başlık=Belediyeler ve logoları|url=http://belediyehabercisi.blogspot.com.tr/2015/06/belediyeler-ve-logolar.html|website=belediyehabercisi.blogspot.com.tr|erişimtarihi=14 Şubat 2016|ref=belediyehabercisi.blogspot.com.tr, 19 Haziran 2015}}</ref><ref name=olali>{{web kaynağı|başlık=Şişli ismi ismi nereden geliyor?|url=http://www.istanbulistanbulolali.com/2015/04/sisli-ismi-ismi-nereden-geliyor.html|website=http://www.istanbulistanbulolali.com|yayıncı=Istanbulistanbulolali.com, 22 Nisan 2015}}</ref>
== Tarihçe ==
31 Mart Vakası’nda hayatını kaybeden üçü subay 71 asker isyanın bastırılmasından sonra “''Hürriyet Şehidi''” ilan edilerek 26 Nisan’da düzenlenen büyük bir cenaze töreni ile Şişli’nin en yüksek tepesine defnedilmişlerdi. [[II. Mehmet]]'in İstanbul'u kuşatması sırasında otağını kurduğu yerlerden biri olduğu düşünülen tepeye<ref name=belediye>{{web kaynağı|başlık=Hürriyet Anıtı – Abide-i Hürriyet|url=https://www.sisli.bel.tr/site/sisli-tarihcesi/ce30939c|erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=Şişli Belediyesi web sitesi}}</ref> “''Hürriyet-i Ebediye Tepesi''” adı verildi. Bu tepede şehitlerin ve Osmanlı meşrutiyetinin anısını cisimleştirecek bir anıt dikilmesi kararklaştırıldı.<ref name=soner>{{web kaynağı|soyadı1=Yalçın|ad1=Soner|başlık=Osmanlı’nın Anıtkabir’i Abide-i Hürriyet’ti|url=http://www.hurriyet.com.tr/osmanli-nin-anitkabir-i-abide-i-hurriyet-ti-6426017|erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=Hürriyet gazetesi 28 Nisan 2007}}</ref>
Sultan [[V. Mehmed|5. Mehmet Reşad]]’ın himayesinde çalışacak bir ''Âbide-i Hürriyet Komisyonu'' oluşturuldu ve bu komisyon tarafından bir proje yarışması düzenlendi. Devrin önde gelen mimarlarının katıldığı yarışmayı Mimar Muzaffer Bey'in projesi kazandı. Abide için gerekli tutar halkın gönüllü bağışlarıyla elde edildi.
[[İkinci Meşrutiyet]]'in birinci yıl dönümünde, 23 Temmuz 1909 tarihinde yapılan [[İyd-i Millî]] kutlamaları sırasında anıtın temeli atıldı.<ref name=sanem>{{Web kaynağı | url = http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusiyasal/article/download/1023009387/1023008725| başlık = Meşrutiyetin bayramı: "10 Temmuz îd-i millisi" | ilk = Sanem | son = Yamak | yayımcı = İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi | sayfalar = 9 | tarih = Mart 2008 | arşivengelli = evet}}</ref> Temeli padişah V. Mehmet tarafından şu sözlerle atıldı:<ref name=sanem/> "''...değil bir taş koymak mümkün olsa idi de bu abideyi kendi başıma inşâ etse idim yine de şühedânın hakkını tamamen edâ edemezdim.'' (Tanin, no:321, 12 Temmuz 1325).
Meşrutiyet’in ilanının üçüncü yıldönümü olan 23 Temmuz 1911’de ise bazı hanedan üyelerinin, askeri ve mülki erkanın huzurunda Bakanlar Kurulu tarafından açılışı yapıldı. Açılışta Harbiye Nazırı [[Enver Paşa]] ile Seryaver Paşa hazır bulunmuştur.<ref name=sanem/>. Eserin mimarı Muzaffer Bey bir sanayi madalyası ile ödüllendirilmiştir.<ref name=sanem/>
31 Mart ayaklanmasının bastırılmasında önemli roller üstlenen [[Mahmut Şevket Paşa]]'nn 11 Haziran 1913 günü suikast sonucu öldürülmesinden sonra türbesi Abide-i Hürriyet Anıtı yanında inşa edilmiştir.<ref name=bulut>{{web kaynağı|soyadı1=Bulut|ad1=Mustafa|başlık=Ölümünün 100. Yılında Mahmut Şevket Paşa’nın Türbesi|url=http://dergipark.ulakbim.gov.tr/fsmia/article/view/1028000003/1028000011erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi Sayı 1, Yıl 2013}}</ref> Bu olay, anıtın bir İttihatçı mezarlığına dönüştürülmesinin önünü açtı.<ref name=bozkurt>{{web kaynağı|soyadı1=Bozkurt|ad1=Mehmet|başlık=Abide-i Hürriyet'in ölüleri|url=http://haber.sol.org.tr/yazarlar/mehmet-bozkurt/abide-i-hurriyetin-oluleri-140718|erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=Sol gazetesi 27 Aralık 2015}}</ref> 1921'de Berlin'de suikast sonucu öldürülen Talat Paşa'nın 1943'te Türkiye'ye getirilen cenazesi Mahmut Şevket Paşa'dan sonra Abide-i Hürriyet Meydanı'na getirilen ikinci cenaze olmuş ve onu başka cenazeler izlemiştir.
Abide-i Hürriyet Meydanın'na defnedilen İttihatçılar, defin sırasına göre şöyledir :
* Sadrazam [[Mahmut Şevket Paşa]] (1856-1913), birlikte şehit olan koruması Kazım Ağa ve Yaveri İbrahim Efendi.
* Sadrazam [[Talat Paşa]] (1874-1921. Ölümü ve ilk defni: Berlin. Yeniden defni: 25 Şubat 1943)
Satır 48 ⟶ 62:
* Harbiye Nazırı [[Enver Paşa]] (1881-1922. Ölümü ve ilk defni: Çeğen, Tacikistan. Yeniden defni: 4 Ağustos 1996)
== Mimari özellikleri ==
Üzerine inşa edildiği arazinin üçgen bir arazi olması nedeniyle, Mimar Muzaffer Bey projeyi üçgenler geometrisi olarak tasarlamıştır.<ref name=feza>{{web kaynağı|soyadı1=Kürköüoğlu|ad1=Feza|başlık=İstanbul’a dikilen ilk milli anıt, 24 Temmuz 1911’de törenle açıldı: Âbide-i Hürriyet |url=http://www.insaatdunyasi.com.tr/arsiv/yazi/103-istanbula-dikilen-ilk-milli-anit-24-temmuz-1911de-torenle-acildi-abide-i-hurriyet|erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=İnşaat Dünyası dijtial dergi}}</ref> Havaya atış yapan bir top şeklindeki anıt, köşeleri pahlanmış bir eşkenar üçgen plato üzerindedir.<ref name=akademik>{{web kaynağı|başlık=Abide-i Hürriyet|url=http://www.akademiktarih.com/tarih-anabilim-dal/2010-osmanl-aratrmalar/osmanlvleti-tarihi/298-abide-i-hyet.html|erişimtarihi=15 Şubat 2015|ref=Akademiktarih.com sitesi}}</ref> Buradaki pahlanmış köşelerden üç yöne yönelik geniş merdivenler ile üçgen biçimindeki zemine ulaşılmaktadır. Zeminin giriş yönünde küçük bir taç kapıya vardır; üzerinde "''Makber-i Şuhedâ-i Hürriyet''" yazılı kitabe bulunur.
Anıtın üç yüzeyine 31 Mart Şehitleri'nin isimleri altıgen mühürler içerisine oyularak işlenmiştir. Gövdenin ön yüzünde Sultan V. Mehmed Reşad’ın tuğrası, diğerlerinde de “''Tarih-i İstirdâd-ı Meşrutiyet 12 Temmuz 1325''” yazısını içeren kitabeler yerleştirilmiştir.
Anıtın üçgen planlı mahzen kısmına 18 basamakla inilir. Mermer bir kapından girilen bu kısım bir mesciddir; mihrap duvarının içinde şehit askerlerin lahitleri bulunur. Mescidin içindeki yazılar Mızıka-ı Hümayun İmamı Hattat Hacı Hasan Sabri Efendi'nin kaleminden çıkmıştır.<ref name=ekrem>{{haber kaynağı|soyadı1=Koçu|ad1=Reşad Ekrem|başlık=Abide-i Hürriyet Mescidi|erişimtarihi=15 Şubat 2016|ref=Milliyet gazetesi 1955}}</ref>
{{Commons category|Monument of Liberty, Istanbul}}▼
== Galeri ==
<gallery>
Dosya:Mahmut_Sevket_Pasa.jpg|[[Mahmut Şevket Paşa]] türbesi
Dosya:Talaat Pasha grave.jpg|[[Talat Paşa]] mezarı
Dosya:Mithat_Pasa_mezari.jpg|[[Mithat Paşa]] mezarı
Dosya:Eyup_Sabri_Akgol_Grave.jpg|[[Eyüp Sabri Akgöl]] mezarı
Dosya:EnverpashaGrave.JPG|[[Enver Paşa]] mezarı
</gallery>
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
▲{{Commons category|Monument of Liberty, Istanbul}}
▲{{coord|41.06814|28.982041|type:landmark_scale:10000|format=dms|display=title}}
[[Kategori:İstanbul'daki anıtlar]]
| |||