LGBT: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Düzeltme + imla
YBot (mesaj | katkılar)
Arşiv bağlantısı eklendi
3. satır:
[https://books.google.com/books?id=JDtUAAAAMAAJ Factsheet five, Issues 32–36, Mike Gunderloy, 1989]</ref> Birçok kaynak ''gey topluluğu'' kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçmiştir.<ref name="Gay Pride Nee"/>
 
Bu bazen '''LGBTT''' (lezbiyen, gey, biseksüel, [[transseksüel]] veya [[travesti]]) şeklinde de yazılır<ref>{{İnternetWeb kaynağı | url = http://www.kaosgl.com/search/google/lgbtt?query=lgbtt&cx=010442115826745078255%3Af5b2iea1ci0&cof=FORID%3A11&sitesearch=#924 | başlık = "LGBTT" için arama sonuçları | erişimtarihi = 10 Kasım 2010 | yayımcı = KAOS GL | arşivengelli = evet}}</ref>.<ref>{{İnternetWeb kaynağı | url = http://www.lambdaistanbul.org/s/medya/kadinlar-ve-lgbttler-cinsel-bedensel-haklari-icin-sokakta/ | başlık = Kadınlar ve LGBTT'ler Cinsel-Bedensel Hakları İçin Sokakta | erişimtarihi = 10 Kasım 2010 | yayımcı = Lambdaistanbul | tarih = 9 Kasım 2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150719190822/http://www.lambdaistanbul.org:80/s/medya/kadinlar-ve-lgbttler-cinsel-bedensel-haklari-icin-sokakta/ | arşivtarihi = 19 Temmuz 2015}}</ref> 1900'lardan itibaren kullanılmaya başlayan "LGBT", [[LGBT hakları|eşcinsel hakları]] mücadelesinde kullanılan çatı kelimedir. [[LGBT sosyal hareketleri|Eşcinsel hareketi]] olarak adlandırılan LGBT hareketi, eşcinsel kelimesinin travesti, transeksüel ve biseksüelliği kapsamıyor oluşu nedeniyle çatı kelime olmaktan çıkmıştır. Hareket GLBTT kelimesini kullanmaya başlamış ancak lezbiyenlerin toplumda "yok" sayılıyor oluşu sebebiyle, L harfi başa alınmış ve kadınlara bir tür pozitif ayrımcılık yapılmıştır. Yurtdışındaki bazı örgütler bu çatı kelimeye daha sonradan [[interseksüel]]leri temsilen '''I''' ya da [[wikt:queer|queer]]i temsilen '''Q''' harflerini eklemişlerdir.
 
== Etimoloji ==
13. satır:
 
===İlk çağlar===
İnsanlık tarihi kadar<ref>{{internetWeb kaynağı | url = http://www.ipe.com.tr/tr/makaleler/escinsellige-bilimsel-ve-objektif-bakis | başlık = Zor Bir Konu: Eşcinselliğe Bilimsel ve Objektif Bakabilmek | yazar = Doç. Dr. Özgür Öztürk | = İpe | erişimtarihi = 10 Kasım 2013 | tarih = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610032628/http://www.ipe.com.tr/tr/makaleler/escinsellige-bilimsel-ve-objektif-bakis | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref> eski LGBT ve eşcinsellik eski kaynaklarda M.Ö. 2000-3000 arasındaki döneme kadar uzanan LGBT'nin tarihi ile ilgili en eski yazılı belgeler [[Eski Mısır]], [[Sümerler]] ve [[Hitit]]lere uzanmaktadır. Bazı [[Mezopotamya]] tapınaklarında, yakın zamana değin Hindistan'da süren bir uygulamaya benzer biçimde, [[Fahişe|kutsal fahişelerin]]<ref name="Kadın Eşcinselliği"/> yanı sıra kültün hizmetine verilmiş eşcinsel fahişeler bulunmaktaydı. Yine LGBT tarihinde özel bir önemi olan iki eski Doğu halklarından Hititler ve Yahudiler tarihte yer almıştır. M.Ö. 1400'lerden kalma bir Hitit yasa derlemesinde erkekler arasında evliliğe izin veren bir madde belirlenmiştir. Bu yasa tarihte [[eşcinsel evlilik|eşcinsel evliliğe]] izin tanıyan ilk yasa olma özelliğinide taşımaktadır. Bir diğer topluluk; Yahudiler ise eşcinselliğe karşı yürüttükleri mücadeleyle tanınırlar. Batı uygarlığının eşcinselliği mahkûm etmesinin temelinde önce Musevilik, daha sonra Hıristiyanlık kaynaklarında yer alan bu mücadele yatmaktadır.
 
Akdeniz uygarlığında "LGBT" ve eşcinselliğin göreceli olarak daha serbest olduğu, sosyal açıdan kabul gördüğü, hatta bazı boyutlarıyla yüceltildiği bir ülke de [[Antik Yunanistan]] olup burada pederastik ({{dil-tr|erkeklerle genç erkekler arasındaki ilişki ve aşk}} veya ({{dil-tr|kadınlarla başka kadınlar arasındaki ilişki ve aşk}}<ref name="Kadın Eşcinselliği">{{İnternetWeb kaynağı | url = http://lgbti.org/antik-yunanda-kadin-escinselligi/ | başlık = Antik Yunanda Kadın Eşcinselliği | yayıncı = ZihniminKadrajı | tarih = 5 Haziran 2011 | erişimtarihi = 10 Kasım 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160129172545/http://lgbti.org/antik-yunanda-kadin-escinselligi/ | arşivtarihi = 29 Ocak 2016}}</ref>) edebi, sanatsal ve felsefi konuılarda saygınlık kazanmıştır. Bu saygınlığın [[Yunan mitolojisi|Yunan Mitolojisine'de]] yansıdığı, Tanrı [[Zeus|Zeus'un]] kartal kılığına girerek genç Ganymades'i kaçırmasından açıkça anlaşılabilir. Yine [[Eski Yunan]] sanatının büyük bölümünde eşcinsellik bir esin kaynağı olmuştur. Sanatta çıplak, [[yarı çıplak]] erkek figürleriyle başlayan bu akım, M.Ö. 4. ve 5. yüzyıllarda heykel sanatıyla daha da ilerlemiş ve tarihte bir daha eşine ulaşılamayan bir yoğunluğa ulaşmıştır. Eski Yunan şiirinde de eşcinselliğe dayanan esinin büyük yeri vardı. Ama yalnızca erkek eşcinselliği değil, kadın eşcinselliği<ref name="Kadın Eşcinselliği"/> de işleniyordu. Kendiside [[biseksüellik|biseksüel]] olan [[Sappho]]'nun şiirleri bunun kanıtıdır. Tarihi kaynaklarda Sapp­ho'nun [[Midilli (ada)|Midilli]] (eski adıyla: "Lesbos")'ta sa­de­ce kız­ öğrencilerin eği­tim gör­dü­ğü bir cim­naz­yu­mu bulunmaktaydı. Ken­di­sinin de eş­cin­sel olduğu düşünülen Sapp­ho'nun cim­naz­yu­mu, öğ­ren­ci­le­ri ara­sın­da eş­cin­sel iliş­ki ya­şan­dı­ğı ge­rek­çe­siy­le<ref>{{İnternetWeb kaynağı | url = http://www.mgkmedya.com/2013/05/29/midilli-de-lezbiyen-festivali | başlık = Midilli’de Lezbiyen Festivali | yayıncı = MGKmedya | yazar = Engin Tatlıbal | tarih = 29 Mayıs 2013 | erişimtarihi = 10 Kasım 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150426180602/http://mgkmedya.com/2013/05/29/midilli-de-lezbiyen-festivali | arşivtarihi = 26 Nisan 2015}}</ref> hal­kın ve yö­ne­ti­ci­le­rin tep­ki­si­ni çek­miş ve ada­da eşcinsel olduğu düşünülen kişilere karşı [[homofobi]]k olay­lar ya­şan­mış­tı. Yine Sappho yazdığı şiirlerinde, kadın arkadaşlarına ve öğrencilerine tutkuyla ve aşk ile seslendiği için onun lezbiyen olduğu düşünülerek [[Lesbos Tiranı]] tarafından Sicilya'ya sürgüne gönderilmiştir. Sappho bir şiirinde imge olarak eşcinselliğe atıfla şöyle yazmıştır;
 
{{SAlıntı|sağ|
25. satır:
===Antik Yunan ve Arap uygarlıkları dönemi===
[[Dosya:Erastes eromenos Staatliche Antikensammlungen 1468.jpg|thumb|sağ|180pik|[[Antik Yunan]]'da eşcinsellik tasvirli vazo (resimdekiler: ''Erastes'' ile ''Eromenos'')]]
Antik Yunan'da, “tribades” denilen<ref>Halperin, D., Cinsellikten önce Seks, s. 46.</ref> kadınlarla cinsel ilişki kurmaya, erkeklerle olduğundan daha fazla düşkün olan kadınlar için kullanılmış terimde eski kaynaklarda yer almaktadır. Yine cumhuriyet dönemi [[Antik Roma|Roma Uygarlığı]]'nda eşcinsel ilişkiler sert bir baskıyla karşılanıyor, bu baskı sadece bir Roma vatandaşı söz konusu olduğunda uygulanıyor, eşcinsellik bütünüyle yadsınmıyordu. [[Antik Çin]]'in bütün tarihi boyunca, özellikle [[Han hanedanı]] döneminde (MÖ. 206 - MS. 220) eşcinsellik çok yaygındı. Feodal Japonya'da askeri çevrelerde eşcinsellik tipik bir olguydu. Akdeniz Bölgesi'nde ise ortaçağ Arap uygarlığında erkekler arasında eşcinsel ilişkilerden esinlenilen bir şiir geleneğinin geliştiği bilinmektedir. Yine bu konuya ilişkin birçok anekdot vardır. [[Binbir Gece Masalları]] okunduğunda, Arap toplumunda eşcinselliğin konumuna ilişkin bir düşünce edinilebilmektedir. Arap ülkelerinde erkekler arasında eşcinselliğe ait gelenekler günümüze kadar sürmüştür. Afganistan'da, kadın gibi giyinmiş ve makyajlı<ref>Colin Spencer, KAOS GL, Temmuz-Ağustos 1998 (Sayı: 4748) [http://www.geocities.com/kaosgl/1998/Sayi4748/47810.html Geocities.]</ref> [[oğlancılık|oğlanlar]], ondokuzuncu yüzyıla kadar zengin erkeklerin haremlerinin bir parçasıydılar. Kaşif<ref>{{webWeb kaynağı | url = http://arsiv.sabah.com.tr/2006/10/08/afyoncu.html | başlık = Avrupalıların Mekke ile Medine merakı | tarih = 6 Ekim 2006 | yayımcı = [[Sabah (gazete)|Sabah]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150625054143/http://arsiv.sabah.com.tr:80/2006/10/08/afyoncu.html | arşivtarihi = 25 Haziran 2015}}</ref> [[Richard Francis Burton]] bir yazısında Afganistan'daki bu durum için "Afganlar büyük ölçüde ticari gezginlerdir. Her bir kervanda neredeyse tümüyle kadın giysileri giymiş oğlanlar ve gençler vardır. Gözleri sürmeli, yanaklarına allık sürülmüş, uzun bukleli, kınalı parmakları, görkem içinde develerini süren bu oğlanlara gezgin karılar denir, kocaları yanlarında sabırla uzun yolculuğa katlanırlar"<ref>{{webWeb kaynağı | url = http://www.astrotheme.com/astrology/Richard_Francis_Burton | başlık = Richard Francis Burton: Astrology and Horoscope | erişimtarihi = 12 Mayıs 2015 | dil = İngilizce | website = www.astrotheme.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150719143945/http://www.astrotheme.com:80/astrology/Richard_Francis_Burton | arşivtarihi = 19 Temmuz 2015}}</ref> demiştir.
 
Hıristiyanlığın eşcinselliği yasaklamasına karşın, Batı ülkelerinde de ortaçağ boyunca eşcinsel ilişkilerin, çok yaygın olmamakla birlikte, sürdüğü bilinmektedir. Papa ve kardinallerin yasakları, mahkeme kararları ve infazlar bu yasaklara karşın LGBT'ler arasında cinsel ilişki ve aşkın varlığını sürdürdüğünü kanıtlamaktadır. Yine [[Rönesans]]'ın sürdüğü 15. ve 16. yüzyıllarda eşcinselliğin Eski Yunan'ı anımsatan bir biçimde canlanmasını getirdi. Rönesans Avrupası'nda eşcinsel olan ya da bu eğilimi [[heteroseksüel]] ilişkiyle birlikte sürdüren pek çok ünlü kişi vardı. Aynı durumun modern çağ için de geçerli olduğu söylenebilir.
33. satır:
===Cinsel devrimler ve Stonewall ayaklanmaları===
[[Dosya:Gay Rights demonstration, NYC 1976.jpg|thumb|sağ|180pik|Demokratik Ulusal Kongre sırasında [[New York City]] sakinleri eşcinsel hakları için gerçekleştirdiği gösterilerden bir kare (11 Temmuz 1976)]]
1968'deki [[cinsel devrim]]den ve 1969'daki Stonewall ayaklanmalarından önce<ref>{{internetWeb kaynağı | url = http://www.csusm.edu/sjs/documents/homophobiaaweaponofsexismcondensed.pdf | başlık = Homophobia: A Weapon of Sexism (Homofobi: Cinsiyet Ayrımı Bir Silah) | erişimtarihi = 15 Haziran 2013 | yayımcı = Suzanne Pharr | tarih = 1997 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150422142602/http://www.csusm.edu/sjs/documents/homophobiaaweaponofsexismcondensed.pdf | arşivtarihi = 22 Nisan 2015}}</ref> toplumda LGBT bireyler için aşağılayıcı kelimeler, [[polis şiddeti]], [[antipati]] ve [[homofobi]] vardı. Cinsel yönelim kavramı [[heteroseksüellik]] ile özdeşleştirilmişti. Cinsel devrimlerin ardından hızla büyüyen LGBT hak mücadelesi Batı Avrupa'dan başlayarak dünya çapında (Kuzey ve Güney Amerika, Avustralya, Orta ve Doğu Avrupa) kabul görmeye başlarken; Güney Afrika, İsrail, Filipinler, Güney Kore, Japonya, Nepal ve Tayvan dışındaki Afrika ve Asya ülkeleri eşcinselliği suç kabul etmek, cinsiyet değiştirme ameliyatlarına izin vermemek gibi ayrımcı uygulamaları sürdürmekteydi.
 
[[Stonewall ayaklanmaları]]yla beraber içe kapanıklığın dışa açılımı 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında başlamış, LGBT bireyler için bir algı değişimi olmuş; bazı gey ve lezbiyenlerin toplumsal ilk kabulleri yaşanmış, biseksüel ya da transseksüel kişiler de hak ve kabul için çeşitli aktivitelerde bulunmuş ve örgütlenmeler yoluna gitmiştir. Her ne kadar toplumsal kabul 20. yüzyılda sağlanmaya başlanmışsa da [[ABD]]'de [[sodomi yasaları]]nın ülke genelinde kaldırılması 2003'te [[Abd yüksek mahkemesi|ABD Yüksek Mahkemesi'nin]] o yıl anayasaya aykırı olduğuna hükmetmesinin ardından gelmiştir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/LGBT" sayfasından alınmıştır