Indianapolis: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Noyder (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Noyder (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
60. satır:
 
[[Dosya:ISS-34 Indianapolis, Indiana.jpg|thumb|190px|Indianapolis uydudan]]
 
 
==Tarih==
 
İndianapolis kurulmadan önce o mevkide yaşayan [[Amerika yerlileri]] "Miami Kabilesi" ve "Lenape veya Dealaware kabilesi" mensupları idi. 1820'li yılların başlarında Avrupa'dan ve ABD'nin diğer yerlerinden gelen beyaz göçmenler bu yerli Amerikalıları yaşadıkları yerlerden çıkartmışlardır. <ref name="Ency">{{Kitap kaynağı |son=Bodenhamer|ilk=David J.|yazar2=Robert Graham Barrows |yazar3=David Gordon Vanderstel|başlık=The Encyclopedia of Indianapolis|yayımcı=Indiana University Press|yıl=1994
|url=https://books.google.com/?id=bg13QcMSsq8C|isbn=0-253-31222-1|dil={{ing}}}}
 
1816'den itibaren bu tarihte kurulan Indiana eyaletinin başkentliği yapmış olan "Corydon, Indiana" kenti yerine 1820'de Indiana eyaleti için yeni başkent kurulmasi tercih edildi.. ABD eyaletlerinin başkent seçimlerinde kullanılan ana kriter, seçilecek başkentiten oı eyaletin o sıradaki ve nüfusunun oturdugu mevkilerden yeni secilen başkente en kolay seyahat edip varabilmeleri idi. Buna karsilik Indiana eyaleti için seçilen başkent mevki (moden Indianapolis) bu eyaleti hemen hemen coğrafik merkezinde olduğu için seçilmiştir. <ref name="Indy">{{kitap kaynağı|son=Caldwell|ilk=Howard|yazar2=Jones, Darryl|başlık=Indianapolis|editör=Goodall, Kenneth|yayımcı=Indiana University Press|yer=Bloomington|yıl=1990|isbn=0-253-32998-1|url=https://books.google.com/?id=BKLMAAAACAAJ|dil={{ing}}}</ref>ndiana Eyaleti Yüksek Mahkemesi Yargıçlarından biri olan "Jermiah Sullivan" bu yeni kurulacak eyalet başkentinin isminin eyalet ismine Grekçe şehir anlamına gelen '''polis'' eklenmesi ile "Indianapolis" olmasını teklif etti ve bu kabul edildi. Kurulacak Indianapolis için seçilen mevki "White Nehir" kıyısında idi ve bu seçim yapılırken White Nehri'nin kanalaştırılıp seçilen mevkiye kanallarla su üzerinden ulaşımın ucuzca ve kolaylıkla sağlayabilceği de düşünülmüştü. Fakat White Nehri'ni kanallaştırmak nehrin fazla kumlu olması dolayisiyla mümkün olmadı.
 
İndiana eyaleti 1820'de yeni kurulacak şehrin planlaması için ABD devletinin başkenti olması kararlaştırılan [[Washington DC]] için uygulanan "L'Enfant Planı"'nı hazırlayan Franszi mimar "Pierre L'Enfant"'ın yardımcısı olan "Alaxander Ralston"'a şehir plancılığı görevini verdi. Ralston'un hazırladığı plana göre İndianapolis bir her tarfi bir mil olan kare şeklinde olacak ve böylece büyüklüğü tam 1 mil kare (yak. 3&nbsp;km²) olacaktı. Bu yeni şehrin tam ortasında tam bir daire şeklinde bir açık park bulunacaktı. Bu parkın adı "Eyalet Valisi Dairesi" olacaktı
çünkü bu dairesel arazinin ortasına "Eyalet Valisi"'nin konağı yapılacaktı. Bu daireye şehirin doğu kenarın ortasından doğu-batı yönlü "Market Street (Çarşı Sokağı)" gelip şehrin tam karşında en batı yanı ortasina gidecekti. Benzer şeklide şehirin en güneyinin ortasından güney-kuzey yönlü "Meridian Streret (Meridiyen Sokağı) bu daireye gelip geçecek ve şehrin en kuzeyi oratsına gidecekti. Böylece bir kare şeillii yeni şehir ortasında bulanan daire ve bu daireye iki yandan gelen geçen Market Street ve Meridien Street ile sanki ortadaki daire ve bir artı işareti gibi olup şehir dörde bölünecekdi. Indianapolis'in eyalet başkenti olarak göreve başlaması 10 Ocak 1825'de oldu. Bu plana göre yapılan "Eyalet Valisi Konağı" ancak 1857'ye kadar kullanıldı. "Eyalet valisi Konağı" 1857'de yıklkıldı ve yerine 87m yükseklikte bir uzun dikili taş ıhtıva esed neoklsik mimarı stilli kireçtası ve bronzdan yapılmış "Askerler ve Bahriyeliler Anıtı" yapıldı. Bu mevkide bulun dairesel yol günümüzde "Mönüment Street (Anıt Sokağı}" olarak anılmaktadır. Günümüzdeki şehrin merkezi doğu-batı eksenli o zamanki adıyla "Market Street (Çarşı Sokağı)" olan ama modern adıyla "National Road (Ulusal Yol)" anılan sokakta bulunmaktadır.
 
1 Ekim 1847'de Indianapolis'e ilk özel demiryolu hatti, "Jeffersonville, Madıson ve Indianapolis Demiryolu Şirketi" tarafından yapıldı. Bundan sonra şehre yapılan demiryolları hatları şehrin gelişip büyümesinde gayet önemli rol oynadı. İndianapolis'e birçok değişik demiryolu şirketi hat açtı ve bunlarain yolcuların ve demiryolu şirketlerinin ortaklaşa kullacakları bir birleşik "Union İstasyonu" ilk defa Indianapolis'te açıldı ve soinra diğer ABD şehirlerinde de "Union İstasyon"ları yapıldı.
 
20. yüzyılın başında Indianapolis, büyük sayıda otomobil fabrikalarının bulunduğu bir üretim merkezi idi ve yüzyılın sonraki yıllarına bu otomobil üretim merkezliği Detroit'e geçti.
 
20. yüzyıl başlarından itibaren İndianapolis yapılan karayolları ile ABD'nin Orta-Batı bölgesinde bir otomobil-kamyon yollarainin birleştiği bir kavşak merkezi oldu. Indianapolis'ten [[Chicago]], [[Louisville, Kentucky|Louisville]], [[Cincinnatı]], [[Columbus, Ohio|Columbus]], [[Detroit]], [[Cleveland]], ve [[St. Louis, Missouri|St. Louis]] yönlerinde önemli karaylolları yapıldı. Bu nedenle Indianapolis şehrinin bir takma adı "Amarikan'ın Yollar Kavşağı Merkezi" oldu.
İlk ünlü "Indianapolis-500 Oto Yarışı" 30 Mayıs 1911'de 1909'da özel olarak yaptilan "Indianapolis Motor Spedway" adlı motorlu otomobil yarışı i yarış pisti ve belirlei yerlerindeki stadyomunda yapıldı. Böylece günümüze kadar her yıl yapılan otomobil yarışı Indianapolis şehrinin oto yarış ile ilgili turizm, hizmetler ve üretim ekonomisini tayin etti ve ABD'de Indianapolis şehrinin imajını oto yarış şehri olarak tesbit etti.
 
Şehrin nüfusunun hızla büyümesi 20. yüzyılın ilk yarısında devam etti. Fakat [[II. Dünya Savaşı]] sonunda şehrin büyüme trendi değişti. Şehirn merkezinden şehrin varoşlarına doğru orta sınıfın ve ABD'de çocğunluğu beyaz ırktan olan bu sınıf mensuplarınin göç etme süreci ("Beyazların Kaçışı Süreci") başladı. Şehrin ortasindaki eski evlerle dolu semtlerinde nisbeten fakirler ve ABD'ye özel olarak Afro-Amerikan siyahiler çoğunlukta kaldılar. Varoşlara giden nisbeten zenginler şehir vergileri vermedikleri ve şehrin ortasındanl bulunanlar fakirlik dolayısiyla şehie vergisi veremedikleri (ve sehirden soayalk ve mali destek yardimi bekledikleri için) şehrin mali durumu kötüleşti. Şehrin ortasının görüntüsü ve şehir hizmetleri hepsi kötüleşti. Bu ABD'de olan ırksal önyargılılık; ırksal kayrımcılık ve irksal ayrılımcıklık ile birleşerek büyük sosyal sorunlar yarattı. 1860'larda ırksal ayrılimcılığia karşı Afro-Amerikalı siyahilerin direnmesi ABD'nin her büyük şehrinde, bu arada Indianapolis'de kendini gösterdi. Buna rağmen Afro-Amerikan direnis lideri [[Martin Luther King]] bir suikasta tabi kalarak öldürülünce ABD'de büyük şehirlerde görülen ırksal ayaklanmalar, bir nadir şehir olarak, Indianapolis'te görülmedi. Buna nedenin bo suikastın yapıldığı günlerde Indianapolis'te cumhurbaşkanlığı adaylığı için seçim kampanyasında bulunan [{Robert Kenendy]]'nin bu kentteki ırksal sıkıntı tansiyonu düşürmek yaptığı konuşmalar ve hareketler olduğu kabul edilmektedir. 1970'li yıllarda şehirin ve şehrin bağlı olduağu ilçenin idaresinde ellerinde tutan [[Cumhuriyetçi Parti]] mensubu politikacılar [[Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi']]''nin "Brown- Eğitim Kurulu Davası" yargılamasi sonucu ile ABD'deki kamu okullarinda ırksal ayrım uygulamayı yasak etmesinden daha önce çıkartılan bir kanunla bu ırksal ayırmayı yasak
etmişlerdi. Ama bundan sonra ırksal sorununu pek uygun olarak çözemediler. 1970'de uyguladıkları Indianapolis ve İlçe Yönetimin birleştirilmesi ve "Birleşik Şehir ve İlçe İdaresi (Ünigov)" kurulması gibi ABD'de gayet nadir gorulur yerel idare sistemleri, (örneğin "birleşik İdare" ve "Geriye Kslanlar idaresi" gibi ikiye ayrılan yerel idare gibi) ortaya çıkardı. Bu özellikle varoşlara geçmiş olan orta sınıfın hoşnutsuzluğunu çekti ve bunlar çeşitli yollarala kendi menaffatlerini (örneğin özel okullar kurarak) korumaya devam ettiler. bu kanunlarla guya korunacak olan siyahi ırk mensupları da bu tedbirlerden pek az fayda gördüler. Kanunen okullarda ırk ayrımı yasak olmasına rağmen ırkların yaşadıkları mevkilerin ayrı olması dolayısı ile belli okuularda belli ırktan öğrenciler teksif oldu. Bunu önlemek için Fedaral mahkemede Yargıç S.Hugh Dillin'in yargılama kararına göre değişik ırktan öğrencilerin otobüs yolculuğu yaptırılarak herbir okulda bir ırksal denge sağlanması tedbirleri gayet hoşnutsuzla karşılandı.
 
"Birleşik Şehir ve İlçe İdaresi" ile Indianapolis'in sınırları değişti ve şehrin nüfusunu büyüklüğü ve nüfusun ırkasl bileşimi hep değişti. Yeni Indianapolis o zaman ABD'nin en büyük 11. şehri sırasıni aldı. Yeni kurulan "Unigov" idaresi için yaptırılan yeni idare binası "Indianapolis Şehir İlçe Binası" şehrin en yüksek binası oldu ve bu binanın yüksekliği planmış şehrin ortasında bulunan "Askerler ve Bahriyelelr Anıti"'nin yüksekliğini geçti.
 
1970'li ve 1980'li yıllarda İndianapolis "beyazların varoşlara kaçışi'" ve "şehrin ortasinin sosyal yapısının ve ikamatgah yapılarianın çürümesi" süreçlerine yakalandı. Şehir-ilçe idareci politikacıları bu sorunlara çareler arayıp bunlarai uyguladırla.Şehire turist çekip ve ayrıca şehrnı bir ulaşım ve nakliyat merkezi yapıp şehri ekonomik yapısını değiştirmek için planalır uyguladılar. Örneğin 1975'de eski yerel idare belediye havaalanı ("Weir Cook Belediye Havaalanı") "Indianapolis Enternasyonal Havaalanı " adıyla yeniden lanse edilerek bir uluslararası havaalanı yapıldı. Bunlar bir şehirde ekeonomik büyüme hamlesi yarattı. Şehirde uygulanan şehirsel yenileme yatırmları ve projeleri arasında "ındianapolis Konferans Merkezi" inşa edilmesi ve bu merkezin 2011 başında tevsi edilip genişletilmesi; şehrin çevre yolu olan I-465 eyaletlerarası otoyolunun yenilip iyileştirlmesi; yeni uluslararası havalanına yeni terminal binasi yapımı; 2011'de açılan Indiana Colts Amarikan futbol takımına yeni "Lucas Oil Stadyum" adlı stadyumun yapılması gelmektedir. Aynı zamanda şehrin merkezinde çürümeye yüz tutan binaların yıkılıp yeni ikematgahlar yapılmasına önem verilip şehirsel yenileşme sağlanmaya da önem verildi.
 
Şehirsel yenileşme projellerin takip eden iş ve ticaret Amerikan dergisi olan "Forbes" ve benzer hedefli "Livability Websitesi" Indianapolis'in gayetlerini öven ve yaptıklari yatirimlarlara orta çıkartılan yeni şehir merkezleri arasında en iyilerinden başında Indianapolis geldiğini bildirmişlerdir.. Bu kaynaklara göre Indianapolis'in yeni merkezinde 300'den fazla perakande satış dükkaini, 35 otel, 350 tane restoran ve yiyecek sağlama dükkanları; yeni sinema salonları, yeni spor salonlari, müzeler, güzel sanatlar galerileri ve parklarla Indianapolis yerel halk ve şehir misafirlerine gayet çekici bir şehir merkezi olmuştur. <ref>{{Web kaynağı|başlık=NÜVO|url=http://www.nuvo.net/NewsBlog/archives/2011/10/28/indianapolis-one-of-americas-best-downtowns|yayımcı=NUVO |dil={{ing}}}}</ref>
 
== Kardeş şehirler ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Indianapolis" sayfasından alınmıştır