Yollıg Tigin: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Çalıştay (mesaj | katkılar)
Çalıştay (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{çalışma}}
'''Yollıg Tigin''' ya da tahta oturduktan sonraki adıyla '''Yıran Kağan''' ([[Çince]]: 伊然可汗 <sup>''Yī rán kè hán''</sup>)<ref>Louis Hambis (1953), La Haute-Asie, Presses Universitaires de France, s. 44.</ref>, Türkçenin [[Tonyukuk]]'tan sonra bilinen ilk yazarı<ref name="ali">Öztürk, Ali (1973), Ötüken Türk Kitabeleri, Ötüken Yayınevi, s.70-71.</ref> ve [[İkinci Göktürk Kağanlığı]]'nın 5. kağanıdır. Bir Göktürk hükümdarı olmasına rağmen Türkiye Türkçesinde "Yıran Kağan" değil "Yollıg Tigin" olarak bilinir. Bunun nedeni henüz bir tigin (prens) iken yazdığı Göktürk Yazıtları'nda "Yollıg Tigin" adını kullanmasıdır.<ref name="uz">
{{cite book|
ilk=Susan Wise|
12. satır:
 
== Yaşamı ==
Yollıg Tigin'in doğum tarihi belirsizdir. ''Yıran'' adıyla da bilinmektedir. Yollıg, [[Kül Tigin|Köl Tigin]]'in yeğeni, [[Bilge Kağan]]'ın oğludur.<ref>Başlangıcından Günümüze Kadar Büyük Türk Klâsikleri: Tarih, Antoloji, Ansiklopedi, 1. cilt; s.70, Ötüken, 1985.</ref> 734'te [[Bilge Kağan]]'nın Buyruk Çor tarafından zehirlenerek öldürülmesinden sonra Göktürk tahtına çıkmıştır.<ref name="an">[http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/IV-3_Eylul2007/240_47_MTAD4-3_EEkrem.pdf Erkin Ekrem, "Sarı Uygurların Kökeni", ''Modern Türklük Araştırma Dergisi'', Vol. 4, No. 3, 2007, p. 175.]</ref><ref name="uz"/> Yeni Tang Sülalesi Tarihi'ne göre 642'deki ani ölümüne kadar ülkeyi yönetmiş, hayatında Çin'e üç kez elçi göndermiştir.<ref name="an"/> O ölünce yerine kardeşi [[Bilgi Kutluk Kağan]] geçmiştir. Ancak, Yollug Tigin'in ölümü hakkında farklı görüşler vardır. Bir görüşe göre ise, Bilge Kağan öldükten kısa bir süre sonra tahta geçen Yollıg Tigin de ölmüş; onun yerine tahta [[Tenri Kağan]] geçmiştirgeçmişti.<ref>Ekrem (2007), a.g.e., s.165.</ref> [[Nihat Sami Banarlı]]'ya göre ise, Yollıg Tigin; Bilge Kağan'ın oğlu ya da Kül Tigin'in yeğeni değil; bu kişilerin hocasıdır.<ref>Banarlı, Nihat Sami (2001), Türkçenin Sırları, s. 195, Kubbealtı Yayınları.</ref>
 
==Yazarlığı==
Yollıg Tigin, Türk edebiyatının bilinen 2. yazarıdır.<ref>Banarlı, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyati Tarihi, Milli Eǧitim Bakanlıǧı Devlet Kitapları, 1971.</ref> Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının Yollıg Tigin tarafından yazıldığı bizzat tabletlerden anlaşılabilmektedir.
 
Bilge Kağan Anıtı'ndaki:
 
<blockquote>"Ben Yollug Tigin olarak, Bilge Kağan için yazılan bu bitiği (yazıyı) kendim yazdım. Bunu yaparken, bunca anıtı, süslemeyi, süsü; [...] Kağan'ın yeğeni Yollıg Tigin olarak tam bir ay, dört günde oturup yazdım, süsledim.''<ref>Bilge Kağan Anıtı, Güneybatı yüzü</ref></blockquote>
 
Köl Tigin Anıtı'ndaki:<blockquote>Bunca yazı yazmayı Köl Tiğin'in yeğeni Yollıg Tigin olarak yazdım. Yirmi gün oturup bu taşa, bu anıta hep Yollıg Tigin olarak yazdım. Değerli oğullarınızdan, kızlarınızdan çok daha iyi bakarsınız (diye).<ref>Köl Tigin Anıtı, Güneydoğu yüzü</ref></blockquote><blockquote>Köl Tigin'in altını, gümüşü, hazineleri ve varlığıyla; fakir durumdaki Türk'ün karnını nasıl doyurduğunu; beyim tigin için ben Yollıg Tigin olarak taşa yazdım.<ref>Köl Tigin Anıtı, Güneybatı yüzü</ref></blockquote>biçimindeki ifadeler, Yollıg Tigin'in bu eserleri yazış süreci ve amacını ortaya koymaktadır. Kitabelerdeki ifadelerin Yollıg Tigin'e ait olup olmadığı ise tartışmalıdır. [[Ahmet Bican Ercilasun]]'a göre ifadelerin özü Yollıg Tigin'e değil Bilge Kağan'a aittir. Zaten Bilge Kağan kitabesindeki yazılar da Köl Tigin Kitabesi'ndekilerin bir uyarlaması niteliğindedir. Yani, ifadelerin çerçevesini Bilge Kağan oluşturmuş, Yollıg Tigin ise metne bazı ilaveler yaparak taşa işlemiştir. Ercilasun konu hakkında şunları söylemektedir: "Bana göre Bilge Kağan, kitabedeki sözleri önce nutuk olarak irad etmiş, Yollug Tigin de Bilge Kağan'ın sözlerini bu sırada kaydetmiştir. Sonra Yollug Tigin kaydettiği metni kağana okumuş, kağan da gerekli düzeltmeleri yapmıştır."<ref>Ercilasun, A. Bican (2007), [https://books.google.com.tr/books?id=ZI4EAQAAIAAJ&q=yollug+tigin&dq=yollug+tigin&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjWsb6GzOXKAhVLhywKHTMxAv8Q6AEIKjAD Makaleler: Dil, Destan, Tarih, Edebiyat], Akçağ Yayınları.</ref>
 
==Kaynakça==
{{kaynakça|2}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yollıg_Tigin" sayfasından alınmıştır