Vikipedi

Togo: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
DieFohlen (mesaj | katkılar)
Devriyeler
15.608 değişiklik
Gerekçe: + kaynak gerektiren bilgi eklentisi
düzeltme AWB ile
139. satır:
 
== Coğrafya ==
Togo sahip olduğu 56.785  km² yüz ölçümü ile Afrika kıtası standartlarına göre küçük bir ülke konumundadır. Kıta üzerinde bu yüz ölçümünden daha az bir yüz ölçümüne sahip olan çok az sayıda ülke bulunmaktadır. Ülke uzun ve dar bir yapıya sahip olup, kuzey-güney yönünde uzunluğu 550  km olup, batı-doğu yönünde en dar bölgesi 50  km en geniş bölgesi ise 140  km'dir. Atakora Sıradağları ülkeyi çapraz bir şekilde bölerken, sıra dağların ortalama yüksekliği 600 m düzeyindedir. Ülke topraklarının %16'sı ormanlar ile kaplı konumdayken, %25 tarım alanı, %3,5 ise yaylalardır. Togo'nun orta bölgeleri yükseltilerle kaplı iken, kuzeyinde ise hafif engebeli savan bölgesi yer alır. Ülkenin güneyinde ise ormanlık platolar, lagün ve bataklıklar görülür.
 
Ülkenin toplamda sahip olduğu 1.647  km'lik sınırından 664  km'si Benin, 126  km'si Burkina Faso, 877  km'si Gana ile oluşurken, ülkenin ayrıca Atlas Okyanusu'na da 56  km'lik sahil şeriti bulunmaktadır.
 
Togo'da bulunan en yüksek dağ 986 m ile [[Agou Dağı]], en uzun nehri ise 50  km'si deniz taşımacılığına da uygun olan ve kuzey-güney yönünde akan 400  km'lik [[Mono (Nehir)|Mono]] nehridir.
 
=== İklim ===
Togo'da yıl boyu tropikal ve nemli bir iklime sahiptir. Yıl boyunca ortalama sıcaklıklar ülkenin kuzeyinde 30  °C, güneyinde ise 27  °C konumdayken, yıl içerisinde gece sıcaklık oranlarında ise küçük oranlarda değişiklik yaşanmaktadır.
 
Ülkenin kuzeyinde savan iklimi hakim konumdayken, en sıcak ayları Şubat ve Mart aylarıdır. En kurak dönem Ocak ayı içerisinde yaşanmakta olup, Mayıs ile Ekim arasında yağan yağmurlar özellikle Ağustos ayında şiddetini arttırmaktadır. Ülkenin güney bölümünde ise Nisan-Haziran ve Eylül-Kasım dönemlerinde yağışın en bol olduğu dönemler olmakla birlikte en çok yağmur Haziran ve Ekim aylarında yağmaktadır.
164. satır:
'''25-54 yaş:''' %32.1 (erkek 1,173,492/kadın 1,188,961) <br/>
'''55-64 yaş:''' %4.2 (erkek 145,743/kadın 163,384) <br/>
'''65 yaş ve üzeri:''' %3.2 (erkek 104,277/kadın 136,406) <br/>
 
=== Etnik gruplar ===
255. satır:
[[Dosya:Togo FalkOberdorf.jpg|thumb|right|200px|[[I. Dünya Savaşı]] sonrası bölünen Togo]]
5 Temmuz 1884 tarihinde günümüzde Togo içerisinde yer alan belli şehirlerin o dönemin kralı III. Mlapa'nın temsilcisi ile Almanya'nın batı Afrika elçisi [[Gustav Nachtigal]] ortak açıklamasında ''Almanya himaye bölgesi'' olarak ilan edilmiştir.<ref>[http://www.gustav-nachtigal.de/ Gustav Nachtigal - Almanya ile Togo arasında ki himaye antlaşması]</ref> Bu olaydan iki ay sonra 5 Eylül 1884 tarihinde sözlü olarak gerçekleştirilen bu antlaşma yazılı hale getirilerek bölgenin korunması için Almanya ile dönemin Lomé büyükelçisi Kaufmann Randad ile Porto Seguro kralı arasında ''himaye antlaşması'' imzalanmıştır. 24 Aralık 1885 yılında imzalanan bir protokol ile Fransa, [[Aného]]'da ki Almanya egemenliğini kabul ettiğini beyan etmiştir.<ref>[https://books.google.com.tr/books?id=VFSCnVFedMcC&pg=PA24&lpg=PA24&dq=schutzvertrag+deutschland+togo+Aného&source=bl&ots=m0TsYAppbK&sig=cYPrEcHLuglpbor2O8iOI4krboY&hl=de&sa=X&ei=ujnHVMqNC4msUdTKgegD&ved=0CD0Q6AEwAw#v=onepage&q&f=false Aného himaye antlaşması]</ref>
Koloni bölgesinin diğer komşu koloniler ile sınırlarının belirlenerek çizilmesi adına Almanya ile Fransa arasında 23 Temmuz 1897 tarihinde ''Alman-Fransız Antlaşması'' imzalanmıştır. Bu antlaşma haricinde Togo'nun Fransa kontrolünde olan Dahomey Krallığı (günümüzde [[Benin]]) ile [[Fransız Sudanı]] ile olan sınırları 28 Eylül 1912 tarihinde yapılan antlaşma ile belirlenmiştir. Fransa ile yapılan bu antlaşmaların paralelinde [[Birleşik Krallık]] ile de sınır ile ilgili antlaşmalar 1 Temmuz 1890 ve 14 Kası 1914 tarihinde yapılmış ve Togo'nun tüm sınırları kontrol altına alınmıştır. Bu ülkeler ile gerçekleştirilen antlaşmalar neticesinde Togo 1914 yılında 87.200 &nbsp;km²'lik bir yüz ölçümüne sahip bir bölge konumuna gelmiştir.
[[Dosya:Togo Deutsches Koloniallexikon, Verlag von Quelle & Meyer Leipzig.jpg|thumb|right|200px|Togo haritası - 1915]]
Almanya imzalanan himaye antlaşması çerçevesinde 1886 yılında itibaren Towe, Kewe, Agotime, Agome-Palime ile 1887 yılında Liati üzerinde ki hakimiyeti ele alarak alanını genişletmiştir. 1888 yılında itibaren bölgenin iç kısımlarına da ilerlemeye başlayan Almanya, buradaki yerel idareciler ile de himaye antlaşmaları yaparak iç kesimlerde de üsler oluşturmuştur.
 
18 Temmuz 1905 tarihinde Togo'nun ilk demiryolu hattı olan 44 &nbsp;km'lik uzunluğa sahip Lomé–Aného demiryolu hattı hizmete açılmıştır.
<ref>[http://www.traditionsverband.de/download/pdf/afrika-eisenbahn.pdf Togo'nun ilk demiryolu hattı]</ref>
1914 yılında Togo sekiz idari bölgeden oluşmaktaydı: Lome-Şehir, Lome-Kırsal, Anecho, Misahöhe, Atakpamé, Kete Krachi, Sokodé ve Sansane-Mangu
447. satır:
| [[Dapaong]]
|-
| align="center" | '''[[Togo|Tüm Togo]]'''
| '''5 753 324'''
| align="right" | '''56.785&nbsp;km²'''
459. satır:
=== Demiryolu ===
[[Dosya:Railways in Togo.svg|thumb|right|150px|Togo demiryolu hatları]]
Ülke genelinde 2008 verilerine göre 568 &nbsp;km demir yolu mevcut olmasına rağmen demiryolu taşımacılığı çok küçük mesafeler hariç geçtiğimiz yıllarda durdurulmuştur.<ref>Wolfgang Lauber (Hrsg.): Deutsche Architektur in Togo 1884–1914. Ein Vorbild für ökologisches Bauen in den Tropen. = L'Architecture allemande au Togo 1884–1914. Karl Krämer Yayınevi, Stuttgart 1993 (Almanca)</ref><ref>[http://www.fahrplancenter.com/Togo.html Togo'da demiryolu bağlantılar] (İngilizce/Almanca)</ref> Demiryolu ulaşımının ilk temeli Almanya'nın sömürge bölgesi olduğu dönemlerde atılmış olan ülkede, 44 &nbsp;km'lik bir uzunluğa sahip olan Lomé–Aného demiryolu hattı döşenerek hizmete açılmıştır.
 
=== Denizyolu ===
Ülkenin ithalat ve ihracatını gerçekleştirdiği tek büyük limanı ise Lomé'de bulunmaktadır. Ülke genelinde yük ve insan taşımacılığının yapılmasının mümkün olduğu 50 &nbsp;km'lik su yolu mevcuttur.
 
=== Karayolu ===
Togo genelinde 2376 &nbsp;km'si asfaltlanmış konumda olan toplam 7520 &nbsp;km karayolu bulunmaktadır. [[Dakar-Lagos Otoyolu]] üzerinde bulunan başkent Lomé bu hattın önemli duraklarında birini oluşturmaktadır. Bu otoyol ile doğu da yer alan Benin ve Nijerya, batı bölümünde de yer alan Gana ve [[Fildişi Sahili]] ile çoğu asfaltlanmış yol ile bağlantılarını sağlayabilen Togo, proje genişletildiğinde ve çalışmalar sonlandığında [[Sierra Leone]] ve [[Liberya]] ile de bağlantı sağlamış olacaktır.
 
=== Havayolu ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Togo" sayfasından alınmıştır